Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Hà Kim Ngọc. Ảnh: TTXVN
Xin Đại sứ cho biết những thành tựu và điểm nhấn đạt được trong 25 năm qua kể từ khi Việt Nam và Hoa Kỳ thiết lập quan hệ ngoại giao?
25 năm là chặng đường không dài, nhưng quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đã đạt được những thành tựu rất ấn tượng. Tôi cho rằng có ba điểm nhấn. Thứ nhất, với tầm nhìn và quyết tâm chính trị của các thế hệ lãnh đạo hai nước, hai bên đã vượt qua nhiều khó khăn, trở ngại, gác lại quá khứ, hướng tới tương lai, xác lập quan hệ đối tác toàn diện, trên cơ sở tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc (LHQ), tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của nhau. Những nguyên tắc này đã và đang được thể hiện xuyên suốt trong các lĩnh vực hợp tác giữa hai nước, trên cơ sở đó, hai bên đã thực hiện nhiều chuyến thăm cấp cao, thông qua các bản tuyên bố chung quan trọng, các thỏa thuận hợp tác, hình thành các cơ chế, khuôn khổ đối thoại song phương và đa phương.
Thứ hai, hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ đã đạt được một tầm mức mà không ai có thể hình dung cách đây 25 năm, xét từ cả phạm vi và mức độ hợp tác. Không chỉ quan hệ chính trị, ngoại giao, mà các lĩnh vực khác, như kinh tế, thương mại, đầu tư, an ninh, quốc phòng, giáo dục, văn hóa, giao lưu nhân dân, khoa học công - nghệ; từ các lĩnh vực song phương, khu vực, cho đến hợp tác trên phạm vi toàn cầu… đều ghi nhận những kết quả vượt bậc.
Hợp tác kinh tế - thương mại – đầu tư trở thành trọng tâm và là động lực quan trọng cho sự phát triển của quan hệ song phương trong suốt 25 năm qua. Kim ngạch thương mại hàng hóa hai chiều đã tăng hơn 170 lần, từ 450 triệu USD năm 1995 lên 77,6 tỷ USD vào năm 2019. Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam và Việt Nam là thị trường xuất khẩu có tốc độ tăng cao nhất của Hoa Kỳ trong các đối tác Đông Nam Á.
Mặc dù chịu tác động của đại dịch COVID-19, thương mại hai chiều 6 tháng đầu năm 2020 vẫn tăng gần 10% so với năm 2019. Các doanh nghiệp Hoa Kỳ tiếp tục quan tâm, mở rộng đầu tư tại Việt Nam, trong khi ngày càng có nhiều doanh nghiệp Việt Nam quan tâm đầu tư tại Hoa Kỳ. Quan hệ an ninh - quốc phòng chứng kiến những bước phát triển vững chắc, không chỉ về giải quyết hậu quả chiến tranh, mà còn mở rộng sang tác đào tạo quân y, hợp tác cứu trợ nhân đạo, hỗ trợ thảm họa, gìn giữ hòa bình.
Lần đầu tiên, Chính phủ Hoa Kỳ cấp ngân sách qua Bộ Quốc phòng để hỗ trợ Việt Nam tìm kiếm bộ đội mất tích trong chiến tranh. Việt Nam đã hai lần đón tàu sân bay Hoa Kỳ thăm chính thức vào tháng 3/2018 và tháng 3/2020. Hai bên tiếp tục mở rộng hợp tác an ninh trong các lĩnh vực như chia sẻ thông tin, nâng cao năng lực phòng chống khủng bố, an ninh mạng, an ninh nguồn nước...
Bên cạnh đó, giao lưu nhân dân không ngừng được tăng cường, thông qua việc hằng năm có hơn 800.000 lượt du khách Hoa Kỳ lựa chọn Việt Nam là điểm đến, hơn 31.000 du học sinh Việt Nam đang học tập, nghiên cứu tại Hoa Kỳ, đứng đầu trong số các nước Đông Nam Á. Hiện nay, hai bên cũng hợp tác tích cực trong ứng phó đại dịch COVID-19 và từng bước phục hồi kinh tế sau dịch bệnh.
Thứ ba, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ không chỉ có ý nghĩa đối với hai nước mà còn đóng góp tích cực cho việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và tôn trọng luật lệ tại Ấn Độ Dương - châu Á – Thái Bình Dương và trên thế giới. Hai nước đã và đang tích cực phối hợp xử lý các vấn đề quốc tế và khu vực, trong đó có những vấn đề quan trọng như Biển Đông, Me Kong, Bán đảo Triều Tiên, các diễn đàn ASEAN, Diễn đàn Hợp tác quốc tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), LHQ… Trong năm nay, mảng hợp tác này càng được thể hiện rõ nét khi Việt Nam là Chủ tịch ASEAN và là nước Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ.
Để thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ hợp tác trên mọi lĩnh vực giữa Việt Nam-Hoa Kỳ, theo Đại sứ, hai nước cần phải tập trung vào những ưu tiên nào hiện nay cũng như trong tương lai?
Việt Nam và Hoa Kỳ đang tiếp tục thúc đẩy hợp tác trên tất cả 9 trụ cột của quan hệ đối tác toàn diện.
Hiện nay, mặc dù đại dịch COVID-19 có ảnh hưởng nhất định đến việc triển khai kế hoạch của hai nước trong năm 2020, hai bên vẫn duy trì đà hợp tác và còn mở rộng sang một số lĩnh vực mới như phòng chống dịch bệnh, cung ứng thiết bị y tế, hình thành chuỗi cung ứng ổn định, hiệu quả... Phía Hoa Kỳ đánh giá cao hệ thống y tế cơ sở và công tác phòng chống dịch của Việt Nam. Chính phủ Việt Nam cùng nhiều địa phương, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đã gửi tặng Chính phủ, nhân dân Hoa Kỳ, cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ đồ bảo hộ, các trang thiết bị y tế.
Chính phủ Hoa Kỳ đã trợ giúp Việt Nam hơn 10 triệu USD để chống dịch và phục hồi kinh tế. Tổng thống Donald Trump cũng tuyên bố tặng máy thở cho Việt Nam. Đặc biệt, trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã phối hợp cùng thúc đẩy các hoạt động hợp tác y tế giữa Hoa Kỳ và ASEAN, trong đó có trao đổi thông tin, kinh nghiệm, nâng cao năng lực phòng chống dịch COVID-19.
Một trong những ưu tiên hàng đầu hiện nay là bảo đảm xu hướng phát triển tích cực của hợp tác kinh tế - thương mại – đầu tư, hỗ trợ tích cực cho quá trình phục hồi kinh tế của hai nước. Sự chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu do tác động của đại dịch đang tạo cơ hội để hai bên tăng cường mạnh mẽ hơn nữa quan hệ hợp tác đầu tư. Chính phủ Việt Nam cam kết tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam cũng như tạo các điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp Hoa Kỳ, để Hoa Kỳ sớm trở thành nhà đầu tư hàng đầu tại Việt Nam trong thời gian tới.
Trong bối cảnh hiện nay, theo Đại sứ, đâu là những thách thức cũng như thuận lợi để hai nước có thể thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ tốt đẹp hiện nay?
Tôi cho rằng trong quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ, mặt thuận lợi là cơ bản, thể hiện ở 3 điểm: Thứ nhất, chúng ta có quyết tâm chính trị và sự ủng hộ mạnh mẽ của cả hai bên đối với việc làm sâu sắc hơn nữa hợp tác Việt Nam – Hoa Kỳ. Thứ hai, còn nhiều dư địa để thúc đẩy quan hệ trong thời gian tới, như đầu tư, hợp tác giữa các địa phương, khoa học - công nghệ, ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống, phối hợp xử lý các vấn đề quốc tế và khu vực… Thứ ba, quá trình xây dựng lòng tin sau 25 năm đã đạt bước tiến lớn, tạo cơ sở cho hai bên xem xét, thúc đẩy các ý tưởng hợp tác mới trong thời gian tới, kể cả trong khuôn khổ song phương và đa phương.
Đồng thời, hai nước cần tiếp tục phối hợp xử lý các thách thức do những biến động phức tạp của tình hình khu vực và thế giới, trong đó có việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, tôn trọng luật pháp quốc tế, giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông và khu vực châu Á – Thái Bình Dương nói chung; ứng phó hiệu quả với đại dịch COVID-19, phục hồi phát triển kinh tế và giao thương giữa hai nước; giải quyết một số vấn đề tồn đọng trong quan hệ hai nước.
Tôi lạc quan và tin tưởng rằng hai nước sẽ phát huy thành quả của 25 năm qua, vượt qua những thách thức, đưa quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ lên tầm cao mới, vì lợi ích của nhân dân hai nước và đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển trong khu vực và trên thế giới.
Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ!