“Suốt 60 năm nay, chúng tôi luôn trăn trở nhớ về quê hương đất nước. Vì thế, chúng tôi vẫn giữ quốc tịch Việt Nam để có thể về Việt Nam mỗi khi có điều kiện thuận lợi”. Đó là tâm tư và nguyện vọng của bác Ngô Thiên Hớn, năm nay 79 tuổi, sống và làm việc tại Pháp từ năm 1952, mà chúng tôi đã có dịp gặp gỡ và trò chuyện nhân một chuyến công tác tại thành phố Toulouse, cách thủ đô Pari gần 700 km về phía nam.
|
Hai bác Ngô Thiên Hớn và Nguyễn Ngọc Ảnh tại “tổ ấm” ở Toulouse. |
Gặp chúng tôi, những phóng viên TTXVN tại Pháp, như được trò chuyện với những người bạn lâu ngày không được gặp, bác Hớn say sưa kể lại những năm tháng hoạt động sôi nổi cùng với Liên hiệp Hội Việt kiều (tiền thân của Hội người Việt Nam tại Toulouse, lúc đó có khoảng 400 - 500 thành viên), tham gia phong trào chống Pháp và chống Mỹ tại Pháp cho đến ngày đất nước giành được độc lập. Ví như tham gia các cuộc mít tinh tuyên truyền, vận động những người “phía bên kia”, người Pháp có thiện cảm và quý mến Việt Nam để tranh thủ sự ủng hộ và giúp đỡ của họ đối với hai cuộc chiến tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam, hoặc tổ chức Tết cổ truyền cho bà con Việt kiều tại thành phố, với các hoạt động văn hóa, văn nghệ... “cây nhà lá vườn”, nhằm tạo dựng tinh thần đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng người Việt và giúp họ vơi đi nỗi nhớ quê hương xứ sở mỗi khi Tết đến Xuân về.
Bác Hớn cho biết, cũng qua các hoạt động phong trào sôi nổi ấy mà bác đã tìm được “một nửa” của mình - bác Nguyễn Ngọc Ảnh, người con gái xinh xắn quê ở tỉnh Cần Thơ. Khi đó, cô nữ sinh quê ở vùng sông nước đồng bằng sông Cửu Long này vừa học xong nghề nuôi trẻ sơ sinh tại Pháp. Sau này, bác Ảnh vừa là “đồng chí” vừa là “cộng sự” tích cực của chồng và là một “hạt nhân” văn nghệ xuất sắc trong các sinh hoạt văn hóa văn nghệ của cộng đồng, nhất là hát đờn ca tài tử.
Bác Hớn cho biết, đầu năm 1975, hai bác đã tìm địa điểm và mở một quán ăn, không chỉ để tạo điều kiện dễ dàng hơn trong công tác tuyên truyền và đảm bảo có một cuộc sống ổn định “nơi đất khách”, mà còn là cách để giữ quốc tịch Việt Nam và tranh thủ sự giúp đỡ ủng hộ của bạn bè Pháp. Nhiệm vụ chính của nhà hàng này là tạo nơi gặp gỡ, giao lưu, kết nối bạn bè Pháp với Việt Nam. Cũng nhờ quán ăn ấy, hai bác mới có điều kiện chăm sóc và giúp đỡ những Việt kiều địa phương, chủ yếu là công nhân và thợ, gặp khó khăn trong cuộc sống.
Phát thanh viên đài Occitanie
Tiếp theo câu chuyện dài về đời hoạt động của mình, bác Hớn cho biết sau năm 1981, khi Francois Mitterrand lên làm Tổng thống Pháp, ông cho phép thành lập một số đài phát thanh. Sáu tháng sau, năm 1982, đài phát thanh Occitanie, (Đài tiếng nói của miền Nam nước Pháp - tiếng thổ ngữ), với sự giúp đỡ của một số bạn bè Pháp tiến bộ, đã dành cho cộng đồng người Việt Nam tại đây mỗi tuần một buổi phát sóng trong vòng 1 giờ. Từ đó, chương trình phát thanh “Gió mùa” dành cho Việt kiều ra đời, với sự giúp đỡ của một số thanh niên và sinh viên Việt Nam.
Chương trình gồm hai phần, 30 phút đầu là tin tức về Việt Nam và phần sau là phóng sự, bài viết về văn hóa, xã hội và cuộc sống thường ngày ở Việt Nam.
|
Bác Nguyễn Ngọc Ảnh (bên trái) trò chuyện với phóng viên TTXVN. |
Với chiếc radio nhỏ của mình, mỗi buổi chiều bác đều mở cho anh em người Việt nghe và cập nhật thông tin từ Việt Nam để phổ biến cho bà con. Đồng thời đây cũng là nguồn thông tin chính để biên soạn các buổi phát sóng của chương trình “Gió mùa”. Với nguồn “nguyên liệu chính” để xây dựng các chương trình phát thanh phong phú và dễ hiểu đối với bà con Việt kiều, bác Hớn cho biết tin tức được lấy từ các báo của Việt Nam, như Báo ảnh Việt Nam, Lao Động, Sài Gòn Giải phóng, Văn hóa, Văn nghệ Đồng bằng sông Cửu Long, Sông Hương. Ròng rã trong nhiều năm liền các chương trình đều được xây dựng như vậy với nội dung hướng về quê hương đất nước. Cũng từ đó, bác Hớn trở thành “phóng viên kiêm phát thanh viên” của chương trình này.
Bác Trương Hồng Liêm - Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Toulouse (Maison Vietnam), sang Pháp từ năm 1973 - 1974, một trong những người tham gia “sản xuất” các chương trình “Gió mùa” - cho biết, đây là kênh thông tin chính thống đến với cộng đồng bà con Việt kiều tại Toulouse. Bằng cách đó, đây không chỉ là kênh thông tin phản bác lại những thông tin xấu, xuyên tạc và sai lệch của các thế lực chống phá Việt Nam và “chống cộng sau năm 1975”, mà cũng là phương tiện để làm dịu đi sự thù hận của các thế lực thù địch đối với Việt Nam.
Công việc tưởng chừng như “thuận buồm xuôi gió”, nhưng ít lâu sau đó các bạn sinh viên, học sinh giúp việc xây dựng chương trình “Gió mùa” đều phải ra đi kiếm sống tại một số thành phố khác ở Pháp hoặc một số nước khác như Mỹ. Chương trình “Gió mùa” phải đối mặt với nhiều khó khăn, nhất là công việc của một “tiểu tòa soạn”, thiếu giọng đọc nam giới. Bác Hớn khẳng định, thay vì phải dừng thực hiện chương trình này, bác đã rất trăn trở để tiếp tục duy trì và phát triển nhằm đáp ứng “vai trò lịch sử” của nó đối với toàn vùng, với việc bổ sung 10 phút cuối của buổi phát sóng được thực hiện bằng tiếng Pháp để phục vụ người Pháp và người Việt xa quê lâu năm không hiểu tiếng Việt và con cháu Việt kiều thế hệ hai không biết tiếng Việt.
Ngoài ra, hai bác Hớn và Ảnh còn tham gia Hội “tương trợ Pháp Việt” (mổ mắt cho những người bị mù), bằng cách tham gia các hoạt động gây quỹ với phương châm đơn giản mà thiết thực “35 euro là 1 người sáng mắt”. Hiện nay, hai bác vẫn giữ ý định dạy tiếng Việt cho con cháu mình cũng như con em Việt kiều, con cái các cặp vợ chồng Pháp - Việt thế hệ 2 - 3, góp phần gìn giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam và phát triển mối quan hệ Việt - Pháp.
Lê Hà - Trọng Tuyên,(P/v TTXVN tại Pháp)