Gặp người chọn vị trí đặt tượng đài Bác Hồ trên bến Ninh Kiều

Từ người mang án chung thân trong nhà tù thực dân…

Ông Huỳnh Văn Hoài sinh năm 1933 tại làng Tân Phú Thạnh (nay thuộc phường Ba Láng, quận Cái Răng, thành phố Cần Thơ). Ông từng là nhà báo, biên tập viên thuộc Đài Tiếng nói Việt Nam từ năm 1967, cán bộ Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài… Do tuổi cao, sức yếu lại mắc nhiều bệnh nguy hiểm nên hiện nay, nhà báo Huỳnh Văn Hoài nằm một chỗ, không giao tiếp được. Phóng viên TTXVN có dịp trò chuyện với ông khi còn khỏe mạnh cách đây gần 2 năm và được nghe ông kể nhiều chuyện về cuộc đời cũng như việc chọn vị trí đặt tượng đài Bác Hồ cho thành phố Cần Thơ.

Ông Hoài kể, ông mồ côi cha mẹ từ nhỏ, đến năm 12 tuổi được các anh, các chú tin tưởng giao nhiệm vụ làm liên lạc cho mặt trận Việt Minh ở địa phương. Ông bị thương và bị địch bắt làm tù binh trong một lần tham gia phục kích đánh vào đoàn xe của địch hành quân trên lộ Đông Dương năm 1952 (Quốc lộ 1 ngày nay). Bị tòa đại hình của chính quyền thực dân Pháp tại Cần Thơ tuyên án chung thân, ông Hoài lần lượt bị giam tại các khám lớn Cần Thơ, Sài Gòn, Hải Phòng. Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954, ông có tên trong danh sách trao trả tù binh tại Sầm Sơn, Thanh Hóa.

Ra tù, ông được tổ chức tạo điều kiện cho đi học và tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Hà Nội, được bố trí công tác ở Đài Tiếng nói Việt Nam. Đến năm 1970, nhờ thông thạo nhiều ngoại ngữ, nhà báo Huỳnh Văn Hoài được cử sang công tác ở Bộ Ngoại giao, làm tùy viên văn hóa Đại sứ quán Việt Nam tại Liên Xô và Trung Quốc.

“Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, nguyện vọng trở về quê hương công tác của tôi đã được cấp trên đáp ứng. Tôi làm việc ở Sở Ngoại vụ Cần Thơ cho đến lúc nghỉ hưu”, ông Hoài nói.

… đến người chọn vị trí đặt tượng đài Bác Hồ

Đầu năm 1976, ông Huỳnh Văn Hoài cùng một Tổ công tác, trong đó có họa sĩ Song Văn, từng học Đại học Mỹ thuật Đông Dương - Hà Nội được Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hậu Giang cũ  (gồm thành phố Cần Thơ và hai tỉnh Sóc Trăng, Hậu Giang hiện nay) tin tưởng giao nhiệm vụ thiết kế, lựa chọn vị trí đặt tượng đài Bác Hồ.

Theo lời ông Hoài, chủ trương xây dựng tượng đài Bác Hồ được Ban Thường vụ Tỉnh ủy lúc bấy giờ bàn bạc, thống nhất triển khai, vì đây cũng là nguyện vọng của nhân dân Cần Thơ và cả Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là nhiệm vụ nặng nề nhưng hết sức vẻ vang đối với Tổ công tác cũng như bản thân ông.

Cũng theo ông Hoài, việc lựa chọn hình thức thể hiện tượng đài không khó, bởi nhóm đã có sẵn nhiều mẫu như tượng và hình ảnh của Bác để tham khảo. Cái khó là vị trí đặt tượng đài để làm sao tất cả người dân được chiêm ngưỡng, thăm viếng dễ dàng.

Sau khi nhận nhiệm vụ, Tổ công tác đã trao đổi, làm việc bất kể ngày đêm. Nhiều vị trí đặt tượng được nhóm đề xuất, trong đó có vị trí phía trước trụ sở UBND thành phố Cần Thơ trên đại lộ Hòa Bình hiện nay, nhưng đều không thuyết phục được Ban Thường vụ Tỉnh ủy lúc đó.

“Tôi đã suy nghĩ rất nhiều, tìm hiểu thực địa kỹ lưỡng, cuối cùng chỉ thấy có khu vực bến Ninh Kiều là phù hợp nhất. Bởi vì nơi đây trên bến dưới thuyền, là trung tâm giao thương của cả Đồng bằng sông Cửu Long. Sau khi chúng tôi đề xuất, phương án này nhận được ý kiến ủng hộ cao của các đồng chí lãnh đạo”, ông Hoài kể.

Thế nhưng, khi nơi đặt tượng được xác định, yêu cầu đặt ra là làm thế nào để ánh nắng không che khuất gương mặt của bức tượng, bất kể thời gian nào trong buổi sáng hoặc buổi chiều. Tuy bất ngờ nhưng ông Hoài lại rất tâm đắc với yêu cầu trên, bởi theo ông điều đó thể hiện sự tinh tế trong chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo tỉnh.

Vậy là hàng ngày, từ sáng sớm đến chiều tối, ông Hoài mượn một chiếc xuồng bơi ra giữa sông Cần Thơ, có lúc sang xóm chài đối diện bến Ninh Kiều để quan sát hướng nắng. Công việc này lặp đi lặp lại một cách tỉ mỉ trong nhiều ngày, ông mới xác định được chính xác vị trí đặt tượng đài và hướng nhìn của bức tượng.

Công trình xây dựng tượng đài Bác Hồ trên bến Ninh Kiều bằng chất liệu bê tông cốt thép nhanh chóng được triển khai ngay sau đó và hoàn thành đúng vào dịp Quốc khánh 2/9/1976.

Ông Hoài tâm sự: “Việc chọn vị trí đặt tượng Bác là nhiệm vụ thầm lặng và chúng tôi cảm thấy hết sức tự hào vì được đóng góp một phần công sức nhỏ bé của mình cho quê hương”.

Tượng đài Bác Hồ trên bến Ninh Kiều được khánh thành vào năm 2009, nhân dịp chào mừng Đại lễ 1.000 Thăng Long - Hà Nội. Đây là công trình được xây dựng, nâng cấp trên cơ sở tượng đài trước đó. Tượng cao 7,2m, chân đế cao 3,6m, trọng lượng gần 13 tấn được đúc bằng đồng do tác giả Đinh Quang An (Công ty Mỹ thuật Trung ương) phác thảo mẫu và chế tác tại Hà Nội.

Bức tượng Bác Hồ vẫy tay chào ấm áp, hiền từ giữa bao la sông nước đồng bằng đã khắc sâu vào tâm khảm của người dân Cần Thơ. Hiện nay, nhiều hoạt động quan trọng của thành phố cũng được tổ chức tại khu vực tượng đài, thể hiện lòng thành kính, nhớ ơn Người đã dành cả cuộc đời để mang lại độc lập, tự do cho đất nước, cho dân tộc Việt Nam.