Đưa quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam – Malaysia lên tầm cao mới

Đây là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của ông Dato’ Sri Ismail Sabri Yaakob trên cương vị Thủ tướng Malaysia kể từ khi nhậm chức vào tháng 8/2021.

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh quan hệ hữu nghị truyền thống và Đối tác chiến lược Việt Nam -Malaysia đang phát triển tốt đẹp. Hai nước đang hướng tới kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1973-2023).

Quan hệ phát triển tốt đẹp

Việt Nam và Malaysia thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 30/3/1973. Quan hệ hai nước nhìn chung vẫn tiếp tục phát triển tốt đẹp trên cơ sở Đối tác chiến lược được thiết lập từ tháng 8/2015. Hai nước đang tích cực triển khai Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác chiến lược giai đoạn 2021-2025 đã được thông qua tại Kỳ họp lần thứ 6 Ủy ban Hợp tác về Kinh tế, Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam – Malaysia (JCM 6 ngày 15/11/2021).

Hai bên cũng thường xuyên trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao; trong đó phải kể đến chuyến thăm Việt Nam của Quốc vương Muhammad V (tháng 3/2009, tháng 9/2013); Thủ tướng Najib Tun Razak (tháng 4/2014); Thủ tướng Mahathir Mohamad (tháng 8/2019); các chuyến thăm Malaysia của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (tháng 9/2011), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (tháng 8/2015).

Bên cạnh đó, tiếp xúc cấp cao tiếp tục được duy trì linh hoạt từ năm 2020 đến nay bất chấp đại dịch COVID-19 với nhiều hình thức như: Điện đàm, hội đàm trực tuyến...

Hai nước đã và đang duy trì hiệu quả một số cơ chế hợp tác song phương như: Ủy ban hỗn hợp về hợp tác Kinh tế, Khoa học và kỹ thuật Việt Nam – Malaysia; Ủy ban Hợp tác Quốc phòng; Ủy ban hỗn hợp Thương mại Việt Nam – Malaysia; Ủy ban Hợp tác Khoa học Công nghệ.

Trong hợp tác an ninh – quốc phòng, trên cơ sở Hiệp định về Hợp tác quốc phòng song phương (tháng 8/2008) và Ý định thư về Hợp tác quốc phòng (tháng 2/2015), quan hệ quốc phòng hai nước thời gian qua được quan tâm thúc đẩy, đạt được kết quả thiết thực trên một số lĩnh vực. Hợp tác quốc phòng được duy trì thông qua trao đổi đoàn các cấp và giao lưu, đào tạo, trao đổi kinh nghiệm giữa các quân, binh chủng.

Hợp tác an ninh không ngừng đẩy mạnh. Hai bên tăng cường trao đổi thông tin liên quan công tác phòng, chống khủng bố, tội phạm mạng, tội phạm xuyên quốc gia. Năm 2015, hai bên đã ký kết Hiệp định về hợp tác phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia.

Ở lĩnh vực hợp tác kinh tế – thương mại – đầu tư, năm 2021, Malaysia là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Việt Nam trong ASEAN và thứ 9 trên thế giới. Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Malaysia trong ASEAN. Kim ngạch thương mại hai chiều đạt 12,5 tỷ USD năm 2021 (tăng 25,3% so với cùng kỳ 2020). Việt Nam xuất chủ yếu sang Malaysia điện thoại và linh kiện, dầu thô, gạo, cà phê, hải sản; nhập chủ yếu máy vi tính và sản phẩm điện tử, máy móc thiết bị, xăng dầu, hàng điện gia dụng và linh kiện, hóa chất. Hai tháng đầu năm 2022, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - Malaysia đạt gần 2,2 tỷ USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2021.

Về đầu tư, Malaysia là nhà đầu tư lớn thứ hai trong ASEAN tại Việt Nam (sau Singapore), đứng thứ 10/140 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, với 668 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký 13 tỷ USD. Malaysia đã đầu tư vào 32/63 tỉnh thành của Việt Nam, trong đó đứng đầu là Thành phố Hồ Chí Minh, tiếp theo là Trà Vinh, Hà Nội và các địa phương khác.Việt Nam có 21 dự án đầu tư còn hiệu lực sang Malaysia với tổng vốn đăng ký đạt 853 triệu USD, đứng thứ 9/78 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam.

Trong hợp tác giáo dục, hiện đang có khoảng hơn 1.000 lưu học sinh viên Việt Nam du học tại Malaysia. Hai bên đã ký Biên bản ghi nhớ về hợp tác giáo dục ngày 6/3/2019. Đối với hợp tác du lịch và hàng không, hai bên đã ký kết Hiệp định hợp tác du lịch năm 1994. Kể từ khi miễn thị thực cho công dân hai nước mang hộ chiếu phổ thông (tháng 9/2001) và cải thiện kết nối hàng không, lượng du khách Malaysia đến Việt Nam tăng nhanh. Năm 2019, khách Malaysia đi du lịch Việt Nam đạt hơn 605 nghìn lượt, tăng 12,2% so với năm 2018.

Tại Malaysia, cộng đồng người Việt tại Malaysia gồm khoảng 29.000 người, chủ yếu là người lao động giản đơn, thu nhập thấp hoặc trung bình, điều kiện làm việc vất vả, trình độ hạn chế, hoặc các doanh nghiệp kinh doanh nhỏ, số lượng ít.

Hai năm qua, khi COVID-19 bùng phát, hai nước đã có nhiều nỗ lực cùng ứng phó với đại dịch. Trên cơ sở quan hệ Đối tác Chiến lược giữa hai nước, Việt Nam đã triển khai công tác viện trợ y tế cho Malaysia trị giá 50.000 USD (tương ứng 6.500 bộ đồ bảo hộ PPE). Ngày 13/5/2020, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng đã tặng Quốc hội Malaysia 20.000 chiếc khẩu trang y tế thông qua Đại sứ quán Malaysia tại Hà Nội.

Cơ hội thúc đẩy hợp tác

Chia sẻ về mục đích, ý nghĩa chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Malaysia Dato’ Sri Ismail Sabri bin Yaakob, ông Neermal Shunmugam, Đại biện lâm thời Đại sứ quán Malaysia tại Việt Nam cho biết, chuyến thăm nhằm mục đích tăng cường hơn nữa quan hệ song phương, nâng cao sức mạnh tổng hợp của hai nước trong hợp tác sau đại dịch COVID-19. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để hai bên khám phá những khía cạnh mới của hợp tác song phương; thảo luận về các vấn đề khu vực và quốc tế mà hai bên cùng quan tâm; thúc đẩy hoạt động thương mại, đầu tư giữa hai nước.

Theo ông Neermal Shunmugam, điều quan trọng hiện nay đối với cả Việt Nam và Malaysia là tăng tốc và mở rộng hợp tác kinh tế. Malaysia quan tâm đến việc thúc đẩy hệ sinh thái kinh tế kỹ thuật số với Việt Nam, tăng cường các hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất thông minh, năng lượng tái tạo, công nghệ tài chính và an ninh mạng. Do đó, chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Malaysia chắc chắn sẽ thúc đẩy, nâng tầm quan hệ và hoạt động song phương trong thời kỳ hậu COVID-19 vì lợi ích chung của nhân dân hai nước.

Khẳng định chuyến thăm của Thủ tướng Malaysia Dato’ Sri Ismail Sabri bin Yaakob mang ý nghĩa và thông điệp quan trọng, Đại sứ Việt Nam tại Malaysia Trần Việt Thái cho biết, từ ngày 1/4/2022, Malaysia sẽ chính thức mở cửa biên giới trở lại hoàn toàn. Chính phủ Malaysia muốn khẳng định quyết tâm mở cửa với thế giới và phục hồi kinh tế, thúc đẩy hợp tác giao lưu mọi mặt với Việt Nam và tất cả các nước. Do vậy, chuyến thăm lần này truyền tải thông điệp rất mạnh mẽ về mở cửa biên giới của Malaysia.

Cá nhân ông Trần Việt Thái bày tỏ hy vọng, chuyến thăm Việt Nam lần này của Thủ tướng Malaysia Dato’ Sri Ismail Sabri bin Yaakob sẽ không chỉ xây dựng được quan hệ cá nhân tốt đẹp giữa các lãnh đạo cấp cao hai nước mà còn mở ra nhiều cơ hội hợp tác thực chất, kết nối giữa người dân, doanh nghiệp và chính phủ hai nước, thúc đẩy quan hệ Việt Nam – Malaysia đi vào thực chất hơn. Sau hai năm cả hai nước phải đóng cửa biên giới và đối phó với dịch bệnh, thời gian tới hai bên sẽ công nhận lẫn nhau về chứng chỉ và hộ chiếu vaccine, mở cửa hoàn toàn biên giới, cho phép đi lại, giao lưu và hợp tác kinh doanh. Đây là cơ hội rất lớn để các doanh nghiệp, nhà đầu tư, người lao động, học sinh và sinh viên hai nước có thể quay trở lại, tiếp tục thúc đẩy mối quan hệ hợp tác sâu rộng và năng động đã từng có giữa hai nước, mở ra cơ hội đưa quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam – Malaysia lên tầm cao mới.