Đồng chí Lê Quang Đạo với công tác xây dựng Đảng trong quân đội

Thông tấn xã Việt Nam trên trọng giới thiệu bài viết này.

Đồng chí Lê Quang Đạo, nguyên Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, "nhà lãnh đạo có uy tín lớn của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta, người cộng sản mẫu mực, một nhà yêu nước chân chính, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh".

Đồng chí Lê Quang Đạo, tên khai sinh là Nguyễn Đức Nguyện, sinh ngày 8/8/1921, tại xã Đình Bảng, huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay là phường Đình Bảng, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh).

Đồng chí tham gia cách mạng từ năm 17 tuổi (1938) hoạt động trong phong trào Thanh niên dân chủ. Năm 1940, đồng chí được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Năm 1941-1942, làm Bí thư Ban cán sự Đảng tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Phúc Yên, Ủy viên Xứ ủy Bắc Kỳ. Năm 1943-1945, là Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ, Bí thư Thành ủy Hà Nội, Chính trị viên Chi đội giải phóng quân Bắc Giang, trực tiếp tham gia lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa ở Bắc Giang.

Tháng 10/1950, đồng chí được điều động vào quân đội. 28 năm trong quân ngũ (1950-1978), gắn liền với hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, đồng chí được Đảng, Quân đội tin tưởng, giao giữ nhiều trọng trách quan trọng: Phó Chủ nhiệm chính trị chiến dịch Biên giới (1950), Cục trưởng Cục Tuyên huấn, Tổng cục chính trị quân đội (1951); Phó Chủ nhiệm chính trị chiến dịch Điện Biên Phủ (1954); Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, phụ trách công tác tuyên huấn quân đội (1955); Ủy viên Quân ủy Trung ương (1960); Chính ủy các chiến dịch (Đường 9-Khe Sanh, Đường 9-Nam Lào, Trị-Thiên (1967-1972); Phó Chủ nhiệm Tổng cục chính trị, kiêm Giám đốc, Bí thư Đảng ủy Học viện Chính trị quân sự (1973-1978). Dù ở cương vị nào, trong hoàn cảnh nào, đồng chí cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, thể hiện vai trò của một nhà lãnh đạo, nhà chỉ huy chính trị - quân sự tài ba của Quân đội nhân dân Việt Nam. Năm 1958, đồng chí được phong quân hàm Thiếu tướng. Năm 1974, được phong quân hàm Trung tướng.

Đồng chí Lê Quang Đạo là một nhà lãnh đạo, chỉ đạo ưu tú của quân đội. Cống hiến của đồng chí đối với quân đội rất lớn: Xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Tuy mỗi mặt có vị trí, chức năng, biện pháp riêng, nhưng tất cả đều nhằm mục đích là xây dựng quân đội trong sạch, vững mạnh và khi phối hợp với nhau tạo được hiệu quả sâu sắc.

Một là, góp phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng

Nhằm nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội, trước hết là xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đáp ứng yêu cầu của cuộc kháng chiến, đồng chí Lê Quang Đạo khẳng định: “Công tác giáo dục chính trị là linh hồn, là mạch sống của bộ đội. Muốn nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, trình độ tư tưởng để nâng cao sức chiến đấu của toàn quân, cần phải tăng cường giáo dục chính trị trong quân đội”.

Trên cương vị Cục trưởng Cục Tuyên huấn, đồng chí chủ động đề xuất những nội dung quan trọng của công tác giáo dục chính trị trong bộ đội, được phân công biên soạn các tài liệu chỉnh huấn, chỉnh quân và chỉ đạo tổ chức thực hiện. Hè năm 1951, Tổng cục Chính trị tổ chức đợt chỉnh huấn chính trị lần thứ nhất, đồng chí đã chỉ đạo Nhà xuất bản Quân đội xuất bản sách để phục vụ cho đợt chỉnh huấn, như: Học tập Hồ Chủ tịch, người sáng lập, rèn luyện và lãnh đạo Đảng Lao động Việt Nam, Chiến thắng lớn lao Thu Đông năm 1950… giúp bộ đội hiểu sâu sắc hơn bản chất của Quân đội nhân dân Việt Nam, mối quan hệ giữa quân và dân, giữa cán bộ với chiến sĩ, củng cố niềm tin vào Đảng, vào thắng lợi của cách mạng.

Năm 1952, Tổng cục Chính trị tổ chức đợt chỉnh huấn chính trị toàn quân lần thứ hai, đồng chí đã chỉ đạo Cục Tuyên huấn và Nhà xuất bản Quân đội tích cực chuẩn bị tài liệu, biên soạn đề cương, tổ chức in ấn, phát hành các ấn phẩm phục vụ đợt chỉnh huấn, đồng thời cử cán bộ xuống các đơn vị nắm tình hình, hướng dẫn đơn vị học tập, cải tiến phương pháp giảng dạy và học tập và trực tiếp xuống kiểm tra, hướng dẫn chỉnh huấn ở các đại đoàn 308, 312, 316…

Để phục vụ cho chỉnh quân chính trị lần thứ ba (1953), đồng chỉ đã chỉ đạo Nhà xuất bản Quân đội ngoài việc tổ chức in ấn, phát hành tài liệu do Cục Tuyên huấn và Cục Tổ chức biên soạn, còn xuất bản nhiều cuốn sách có giá trị lý luận, như: Cách mạng Việt nam, Quân đội Việt Nam anh dũng… Báo Quân đội Nhân dân ngoài việc đưa tin phản ánh các đợt chỉnh quân và quân sự, đã có thêm mục “Thao trường phấn khởi”, phản ánh những gương điển hình, những kinh nghiệm hay trong huấn luyện.

Thông qua các đợt chỉnh huấn, lập trường chính trị, tư tưởng và tổ chức của quân đội có bước phát triển mới, năng lực của cấp ủy đảng, chỉ huy các cấp được nâng cao, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần đoàn kết trong cán bộ, chiến sĩ được củng cố. Đồng chí còn trực tiếp tham gia giảng dạy trong nhiều lớp chỉnh huấn của quân đội, nhằm làm cho cán bộ, chiến sĩ hiểu rõ hơn cuộc cách mạng giải phóng dân tộc do Đảng lãnh đạo, bản chất của quân đội ta là một quân đội từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu; quán triệt sâu sắc đường lối cách mạng của Đảng, yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính qui, tinh nhuệ, hiện đại, nâng cao cảnh giác, mài sắc ý chí chiến đấu, quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Trong kháng chiến chống Mỹ, trước tình hình địch đánh phá ngày càng ác liệt, để cổ vũ tinh thần quyết tâm chiến đấu của các chiến sĩ trên các chiến trường, vạch trần âm mưu, thủ đoạn của địch, đồng chí đã đề nghị Ban Tuyên giáo Trung ương tăng cường chỉ đạo báo chí, đài phát thanh đưa tin chiến thắng kịp thời để động viên đồng bào và chiến sĩ cả nước. Các tin chiến thắng do Cục Tuyên huấn quân đội chuẩn bị, Bộ Tổng tham mưu ký duyệt. Phong trào học tập Nguyễn Viết Xuân “nhằm thẳng quân thù mà bắn”, phong trào “Tìm Mỹ mà đánh, tìm ngụy mà diệt”, phong trào “Thanh niên ba sẵn sàng”, “Phụ nữ ba đảm đang”…, phát triển rầm rộ khắp hai miền Nam - Bắc.

Đồng chỉ Lê Quang Đạo viết nhiều tài liệu về công tác chính trị, tư tưởng, xây dựng Đảng. Trong bài Học tập cách xem xét vấn đề đúng đắn (1957), đồng chí cho rằng, muốn giải quyết bất cứ công việc gì cho đúng đắn, phải có ba vấn đề đúng: Một là lập trường đúng, đó là đứng trên lập trường của giai cấp công nhân để xem xét và giải quyết mọi vấn đề; hai là, phương pháp tư tưởng đúng, đó là phương pháp tư tưởng mác xít, chìa khóa để giải quyết mọi vấn đề; ba là, tác phong đúng. Ba vấn đề này liên quan mật thiết với nhau, trong đó chủ yếu phải có lập trường đúng.

Bài Về công tác tư tưởng và công tác tổ chức (1962), đồng chí nêu lên nguyên tắc quan trọng trong công tác lãnh đạo của Đảng là thống nhất giữa tư tưởng và tổ chức, yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên trong hoạt động thực tiễn phải kết hợp chặt chẽ đúng đắn hai mặt công tác này và đề ra một số vấn đề về công tác tư tưởng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng: Nâng cao học tập lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, kiên định lập trường chiến đấu, nâng cao ý chí chiến đấu và tinh thần cảnh giác cách mạng.

Bài Mấy bài học về công tác chính trị của bộ đội chủ lực trong chiến dịch, chiến đấu (1971), nêu lên 7 kinh nghiệm về công tác chính trị của bộ đội trong chiến dịch, chiến đấu, góp phần nâng cao hơn nữa trình độ chính trị trong tác chiến, hiệp đồng binh chủng.

Bài Mấy vấn đề công tác chính trị trong nhiệm vụ đẩy mạnh xây dựng quân đội cách mạng chính quy, hiện đại (1974), nêu lên quan điểm của Đảng về mối quan hệ giữa cách mạng và chính quy, hiện đại trong xây dựng quân đội, làm cơ sở để giải quyết tốt công tác chính trị trong quân đội: Thực hiện tốt chế độ lãnh đạo của Đảng và chế độ chỉ huy trong quân đội, làm tốt công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng, nâng cao ý chí chiến đấu của bộ đội, nâng cao tinh thần làm chủ khoa học - kỹ thuật quân sự hiện đại, xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu…

Các bài viết đã thể hiện bản lĩnh chính trị, tư duy sắc sảo của một vị tướng vừa có thực tiễn, vừa nắm vững lý luận, góp phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, làm cho bộ đội ta nhận thức rõ bản chất quân đội cách mạng, nhận thức rõ ai là bạn, ai là thù; nâng cao bản lĩnh, ý chí chiến đấu của quân đội, xây dựng được quan điểm kháng chiến lâu dài, dựa vào sức mình là chính, nhưng nhất định thắng lợi; xây dựng được quyết tâm chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ.

Từ thực tiễn khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh cách mạng Việt Nam, đồng chí đã rút ra vấn đề có tính quy luật trong xây dựng quân đội cách mạng về chính trị: Vấn đề quan trọng bậc nhất là tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, làm cho quân đội luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, chiến đấu theo đường lối chính trị của Đảng, một lòng một dạ phục vụ nhân dân. Chỉ có trên cơ sở tăng cường sự lãnh đạo của Đảng mới giải quyết được đúng và tốt các mối quan hệ về tổ chức, giữa chính trị với quân sự, giữa con người với vũ khí, giữa lãnh đạo và chỉ huy, giữa trang bị huấn luyện và chiến đấu của quân đội. Theo đồng chí đây là một nguyên tắc giữ vai trò quyết định trong xây dựng quân đội kiểu mới.

Hai là, tham gia xây dựng quân đội vững mạnh về tổ chức

Trên cương vị Cục trưởng Cục tuyên huấn, cùng với việc lựa chọn cán bộ, ổn định tổ chức biên chế lực lượng và đưa cơ quan đi vào nền nếp hoạt động, đồng chí Lê Quang Đạo còn quan tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên huấn cho các cấp, các đơn vị, góp phần hình thành ngành tuyên huấn quân đội ngày càng hoàn thiện về tổ chức và giỏi về nghiệp vụ. Có thể khẳng định: Đồng chí Lê Quang Đạo đã có nhiều đóng góp quan trọng vào sự lớn mạnh và trưởng thành của ngành tuyên huấn quân đội. Các thế hệ tuyên huấn quân đội luôn kính trọng và tự hào về đồng chí - người Anh Cả của ngành tuyên huấn quân đội.

Trong những năm tháng ác liệt nhất của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, đồng chí Lê Quang Đạo được Quân ủy Trung ương giao phụ trách công tác Đảng, công tác chính trị trong các chiến dịch lớn, vào những thời điểm quyết liệt, trên những hướng quan trọng. Trên cương vị được giao, đồng chí luôn đi sát mặt trận, gần gũi chiến sĩ, phát huy tinh thần tập thể, dân chủ, động viên bộ đội quyết tâm chiến đấu giành thắng lợi. Đồng chí đã cùng Đảng ủy, Bộ Tư lệnh các chiến dịch chú trọng bồi dưỡng, xây dựng quyết tâm chiến đấu cho bộ đội, giáo dục cán bộ, chiến sĩ hiểu rõ yêu cầu, nhiệm vụ chung của chiến dịch, của từng lực lượng, từng mũi theo một kế hoạch chung thống nhất.

Thực tế hoạt động quân sự của đồng chí Lê Quang Đạo cho thấy, đồng chí luôn đem hết tài năng và sức lực để lãnh đạo, chỉ huy các chiến dịch, chiến đấu của quân đội ta giành được thắng lợi. Từ thực tiễn chiến đấu, đồng chí đã khái quát kinh nghiệm hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong chiến dịch, chiến đấu thành những bài học, để các cấp, các đơn vị học tập, vận dụng trong thực tiễn huấn luyện và chiến đấu: Nắm vững phương châm kết hợp chặt chẽ xây dựng với tác chiến; xây dựng quyết tâm chiến đấu cao; phát huy vai trò của tổ chức đảng; xây dựng đội ngũ cán bộ có năng lực lãnh đạo, chỉ huy giỏi; kết hợp chặt chẽ địch vận với tác chiến; thực hiện tốt kỷ luật chiến trường; chống chiến tranh gián điệp, chiến tranh tâm lý của địch. Những bài học đó vẫn còn nguyên giá trị lý luận và thực tiễn, để chúng ta tiếp tục vận dụng, phát huy trong sự nghiệp xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trên cương vị Giám đốc, Bí thư đảng ủy Học viện Chính trị quân sự, đồng chí đã tiến hành đổi mới cơ cấu tổ chức bộ máy của Học viện theo hướng hợp lý hơn, với hai hệ đào tạo (hệ đào tạo cán bộ chính trị sơ cấp và trung cấp), trong mỗi hệ đào tạo có chủ nhiệm, phó chủ nhiệm, các ban giúp việc và các tiểu đoàn học viên. Phòng Hậu cần tách ra khỏi Cục quân sự, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy Học viện và sự chỉ đạo trực tiếp của Giám đốc.

Đồng chí đề nghị Bộ Quốc phòng điều động, bổ nhiệm các chức vụ trong Học viện, cử một số cán bộ, giáo viên của Học viện, tăng cường cho các chiến trường. Thực hiện chủ trương của Bộ Quốc phòng trong thời kỳ mới, công tác giáo dục đào tạo của Học viện được tăng cường cả về số lượng và chất lượng. Hệ thống đào tạo được mở rộng với nhiều đối tượng, thời gian học và nội dung các môn học. Lề lối làm việc và tác phong công tác của cán bộ từng bước được cải tiến. Cở sở vật chất của Học viện được quan tâm và nâng cao. Toàn thể cán bộ, học viên Học viện đã phát huy tinh thần đoàn kết, nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Thứ ba, quan tâm giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất, đạo đức cách mạng cho cán bộ, chiến sĩ.

Đồng chí Lê Quang Đạo luôn quan tâm giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất, đạo đức cách mạng cho cán bộ, chiến sĩ, nhằm phát huy cao độ sức mạnh của mọi người, mọi lực lượng trong thực hiện nhiệm vụ. Đồng chí từng nói: “Đạo đức, phẩm chất cách mạng là một vũ khí sắc bén của đấu tranh giai cấp, là biểu hiện của lập trường tư tưởng, vừa có tác động trở lại mạnh mẽ đối với lập trường tư tưởng. Có đạo đức, phẩm chất cách mạng trong sáng thì những nhân tố tích cực sẽ được củng cố và phát huy; ngược lại, đạo đức, phẩm chất cách mạng bị sa sút thì trận địa tư tưởng dễ bị lũng đoạn, tạo ra miếng đất tốt cho các tư tưởng tiêu cực nảy nở”. T

rong xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội, “phải coi trọng cả phẩm chất và tài năng, đào tạo, bồi dưỡng nên những người cách mạng có lòng trung thành vô hạn với Đảng, với Tổ quốc, với chủ nghĩa xã hội và có năng lực hoàn thành mọi nhiệm vụ, có trình độ toàn diện cả về quân sự, chính trị, văn hóa, kỹ thuật”. Việc giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất, đạo đức cách mạng cho cán bộ, chiến sĩ là một quá trình thường xuyên, liên tục và bao giờ cũng gắn liền với mục đích thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị và quân sự của Đảng. Do đó đồng chí nhiều lần nhấn mạnh: “Phải luôn luôn bồi dưỡng cho cán bộ, chiến sĩ phẩm chất cách mạng, đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, nếp sống trong sạch, lành mạnh, giản dị, tác phong khẩn trương, sâu sắc”.

Nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất, đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, chiến sĩ, đồng chí luôn chú trọng kết hợp chặt chẽ hai mặt công tác tư tưởng và văn hóa, tạo nên sự tác động tổng hợp vào cả lý trí và tình cảm con người. Đồng chí nhắc nhở đội ngũ cán bộ chính trị các cấp phải: “Đi sâu vào bản chất con người, đi sâu vào các khái niệm Đức - Tài, ta thấy trong đó vừa mang yếu tố lý trí vừa mang yếu tố tình cảm. Mà con người thì có lý trí và tình cảm, trí tuệ và tâm hồn, kết hợp hài hòa thành một chỉnh thể con người có đạo đức và tài năng theo yêu cầu phát triển của cách mạng”.

Là cán bộ cấp cao của quân đội nhưng đồng chí luôn thân mật, gần gũi cán bộ, chiến sĩ với thái độ chân tình, cởi mở và khiêm tốn, giản dị, cả trong công tác, học tập và chiến đấu, như chính đồng chí nhớ lại những ngày đi chiến dịch: “Anh em sát cánh bên nhau, vui buồn cùng chia sẻ. Cuộc sống chiến đấu rất khó khăn, gian khổ, trách nhiệm nặng nề nhưng luôn ấm áp tình đồng chí, đồng đội”. Nhờ đó, đồng chí luôn hiểu sâu tâm tư của cán bộ, chiến sĩ và kịp thời đề ra biện pháp thích hợp để giáo dục đạo đức cách mạng, bồi dưỡng phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, góp phần làm cho quân đội ta ngày càng trưởng thành và chiến thắng vẻ vang, xứng đáng là một đội quân luôn “tận trung với nước, tận hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”, như Bác Hồ khen ngợi.

Đánh giá về phẩm chất và những đóng góp của đồng chí Lê Quang Đạo đối với quân đội, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã ca ngợi: “Cống hiến của Anh Lê Quang Đạo đối với quân đội rất lớn cả về hai mặt xây dựng và chiến đấu”. “Đồng chí Lê Quang Đạo là một cán bộ lãnh đạo có đức độ và tài năng của Đảng và quân đội ta… Suốt 28 năm trong quân ngũ, đồng chí đã đem hết tài năng và sức lực, tâm hồn và trí tuệ xây dựng và chỉ đạo ngành tuyên huấn quân đội. Anh là một nhà hoạt động tư tưởng và văn hóa xuất sắc của quân đội và của Đảng. Anh là một nhà lãnh đạo, chỉ huy ưu tú của quân đội, một vị tướng có đủ những đức tính trí, dũng, nhân, tín, liêm trung như Bác Hồ từng dạy. Anh là con người tiêu biểu cho phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Đại tướng Chu Huy Mân khẳng định: “Anh có quyền nói với cán bộ về phẩm chất chính trị, về tư tưởng, đạo đức và lối sống”.

Trên 60 năm hoạt động, cống hiến cho Đảng, cho cách mạng, 28 năm cống hiến cho Quân đội, đồng chí Lê Quang Đạo luôn trung thành, tận tụy với Đảng, với Tổ quốc, hết lòng hết sức phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Dù ở bất cứ cương vị công tác nào, đồng chí đều hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước và Quân đội giao phó. Đồng chí là một chỉ huy chính trị-quân sự tài ba của Quân đội nhân dân Việt Nam, một cán bộ lãnh đạo có uy tín, đức độ, ham học hỏi, giàu trí tuệ, có ý thức tổ chức kỷ luật rất cao; sống trung thực, thẳng thắn, khiêm tốn, hòa nhã với mọi người, luôn tôn trọng và lắng nghe ý kiến của đồng chí, của nhân dân. Theo gương Bác Hồ, đồng chí đã làm việc đến hơi thở cuối cùng vì sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta.

Với những hoạt động và cống hiến to lớn đối với Đảng, với Quân đội và nhân dân, đồng chí Lê Quang Đạo đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý: Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng, Huân chương Sao Vàng (truy tặng năm 2002), Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân Công hạng Nhất, Huân chương Chiến thắng hạng Nhất, Huân chương Ítxala hạng Nhất do Nhà nước Lào truy tặng và nhiều Huân, Huy chương cao quý khác.