Đề xuất mô hình Tòa án nhân dân ba cấp

Không tổ chức Tòa án nhân dân cấp cao, Tòa án nhân dân cấp huyện

Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.

Dự thảo sửa đổi, bổ sung theo hướng không tổ chức Tòa án nhân dân cấp cao, Tòa án nhân dân cấp huyện; thành lập Tòa án nhân dân khu vực; chuyển các Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong Tòa án nhân dân khu vực.

Theo đó, mô hình tổ chức hệ thống Tòa án gồm: Tòa án nhân dân tối cao; Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Tòa án nhân dân khu vực (sửa đổi Điều 4 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2024).

Trên cơ sở mô hình tổ chức hệ thống Tòa án 3 cấp, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Toà án nhân dân tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị (sửa đổi Điều 46 Luật hiện hành).

Bổ sung quy định trong cơ cấu tổ chức của Toà án nhân dân có các Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa phúc thẩm Toà an nhân dân tối cao theo đề nghị của Chánh án Toà án nhân dân tối cao (sửa đổi Điều 47 Luật hiện hành).

Tăng số lượng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27 người để đảm bảo đủ nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng đối với khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm tăng thêm từ Toà án nhân dân cấp cao chuyển về để đáp ứng chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội (sửa đổi Điều 48 Luật hiện hành).

Để Tòa án nhân dân 3 cấp hoạt động bình thường, không gián đoạn sau sắp xếp tổ chức bộ máy, dự thảo Luật cũng phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn xét xử của từng cấp Tòa án…

Bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất với hệ thống pháp luật

Báo cáo thẩm tra dự án Luật do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày cho biết, Ủy ban nhất trí với đề xuất của Tòa án nhân dân tối cao về xây dựng, ban hành Luật này theo thủ tục rút gọn. Hồ sơ dự án Luật đầy đủ, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến. Dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất với hệ thống pháp luật.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành dự thảo Luật quy định hệ thống tổ chức Tòa án nhân dân gồm Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân khu vực. Các Tòa án quân sự được giữ nguyên theo Luật hiện hành. Kết thúc hoạt động của Tòa án nhân dân cấp cao và Tòa án nhân dân cấp huyện.

Phát biểu ý kiến thảo luận, các đại biểu tán thành dự thảo luật quy định hệ thống tổ chức Toà án nhân dân gồm Toà án nhân dân tối cao, Toà án nhân dân cấp tỉnh, Toà án nhân dân khu vực (Các Tòa án quân sự được giữ nguyên theo Luật hiện hành). Kết thúc hoạt động của Toà án nhân dân cấp cao và Toà án nhân dân cấp huyện.

Về thẩm quyền thành lập, giải thể, quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Toà án nhân dân khu vực, nhiều ý kiến tán thành quy định của dự thảo luật; cho rằng Toà án nhân dân là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp, có vị trí, vai trò quan trọng trong bộ máy nhà nước. Đây cũng là nội dung cơ bản kế thừa quy định của Luật hiện hành…

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga nhất trí với thành phần Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia như dự thảo Luật: bổ sung thành phần của Hội đồng gồm 1 thủ trưởng đơn vị thuộc Tòa án nhân dân tối cao là Thẩm phán Tòa án nhân dân, 1 Chánh án Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao, 1 Chánh án Tòa án nhân dân thành phố trực thuộc trung ương do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao chỉ định để thay cho 3 Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao...

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản đồng tình với việc tăng số lượng thành viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao là không ít hơn 23 người và không quá 27 người; đồng thời nhất trí tài liệu hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo trình tự thủ tục rút gọn.