Đại sứ Liên hiệp Vương quốc Anh tại Việt Nam Iain Frew. Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN
Năm 2023 đánh dấu kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Vương quốc Anh. Ông đánh giá thế nào về những thành tựu hợp tác giữa hai nước, triển vọng hợp tác trong năm 2024 và những năm tiếp theo?
Một trong những thành tựu nổi bật trong quan hệ giữa Vương quốc Anh và Việt Nam là Tuyên bố chung về việc thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược Anh - Việt Nam năm 2010 và Tuyên bố chung mới về Đối tác chiến lược với 7 lĩnh vực hợp tác ưu tiên, khẳng định hướng tới nâng tầm quan hệ lên mức cao hơn trong 10 năm sau đó vào năm 2020. Quan hệ đối tác chiến lược này bao trùm nhiều lĩnh vực hợp tác và hai nước đã kỷ niệm dấu mốc 50 năm quan hệ ngoại giao với các hoạt động xuyên suốt trong năm vừa qua trên các lĩnh vực thương mại, giáo dục, đặc biệt là phát triển bền vững.
Năm nay, hai nước tổ chức nhiều chuyến thăm chính trị cấp cao như chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Bộ Môi trường, Lương thực và Các vấn đề nông thôn Vương quốc Anh (tháng 4/2023), chuyến thăm của Bộ trưởng Anh phụ trách Scotland (tháng 10/2023), một loạt các chuyến thăm của bộ trưởng phụ trách thương mại, đối ngoại và quốc phòng tới Việt Nam và đặc biệt là chuyến thăm Vương quốc Anh của Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng nhân lễ đăng quang của Nhà vua Charles III hồi tháng 5/2023. Các hoạt động này phản ánh mức độ tin cậy và tầm quan trọng của mối quan hệ chính trị giữa hai nước chúng ta.
Hiện tại, hai nước đang tiến hành hợp tác trên một số lĩnh vực cụ thể. Thương mại song phương tăng 29% lên 6,9 tỷ Bảng Anh (tương đương 8,72 tỷ USD) trong năm 2022. Kết quả đó đạt được là nhờ Hiệp định thương mại tự do giữa Vương quốc Anh và Việt Nam chính thức có hiệu lực cách đây hai năm, và năm nay, với sự hỗ trợ của Việt Nam, Vương quốc Anh đã tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).
Bên cạnh đó, hợp tác giáo dục song phương cũng đạt được những tiến bộ thực chất. Hiện có khoảng 11.000 sinh viên Việt Nam đang theo học tại Vương quốc Anh. Tôi thực sự vui mừng khi thấy mối quan hệ song phương ngày càng phát triển giữa các trường phổ thông và đại học trong lĩnh vực giáo dục kỹ thuật và dạy nghề. Giáo dục là vấn đề các gia đình Việt Nam rất quan tâm và Vương quốc Anh có rất nhiều tiềm năng trong lĩnh vực này có thể hợp tác sâu rộng hơn nữa.
Tôi đánh giá cao hợp tác giữa hai nước trên lĩnh vực an ninh. Hồi tháng 2/2023, tàu Hải quân Hoàng gia Anh mang tên HMS Spey đã thăm hữu nghị Thành phố Hồ Chí Minh. Quan hệ hợp tác trong các lĩnh vực khác như an ninh hàng hải cũng được tăng cường và hai nước đang cùng hướng tới hợp tác trong lĩnh vực hiện đại hóa quốc phòng.
Vương quốc Anh đã kết thúc đàm phán gia nhập CPTPP vào ngày 31/3 và ký Nghị định thư gia nhập vào ngày 16/7. Hiệp định này, cùng với Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA), sẽ tác động như thế nào đến quan hệ thương mại song phương?
Chúng tôi rất vui mừng khi Việt Nam là nước chủ nhà của vòng đàm phán cuối cùng quyết định Vương quốc Anh tham gia hiệp định CPTPP. Tôi cho rằng thỏa thuận này sẽ tạo nền tảng vững chắc cho mối quan hệ thương mại vốn đã rất hiệu quả và rất bền chặt giữa hai nước.
Hiệp định Thương mại Tự do giữa Vương quốc Anh và Việt Nam cũng là cơ sở rất vững chắc cho thương mại song phương phát triển. Điều này thể hiện rõ qua sự gia tăng hoạt động thương mại trong hai năm qua, và hiệp định CPTPP sẽ hỗ trợ tạo thêm điều kiện thuận lợi để chúng ta đạt được tự do thuế quan trong một số lĩnh vực cụ thể. Như vậy, hạn ngạch xuất khẩu gạo Việt Nam sang Vương quốc Anh sẽ tăng lên, có nhiều nông sản Việt Nam sẽ được xuất khẩu sang Anh.
Tôi rất vui vì một số sản phẩm cụ thể, ví dụ như chocolate sẽ được hưởng lợi phi thuế quan. Tôi cho rằng thương mại song phương Việt Nam - Anh sẽ được mở rộng sang nhiều lĩnh vực hơn nữa và chính hiệp định CPTPP sẽ giúp thúc đẩy điều này.
Tóm lại, tôi cho rằng CPTPP là hiệp định dành cho tương lai. Với việc Vương quốc Anh tham gia, đây không chỉ là một thỏa thuận ở khu vực Thái Bình Dương, mà là một thỏa thuận mang tính toàn cầu. Điều đó có nghĩa là hiệp định sẽ thiết lập các tiêu chuẩn cho tương lai. Vương quốc Anh và Việt Nam sẽ đóng góp vào việc định hình các quy tắc thương mại thế giới cho các thế hệ tiếp theo.
Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã công bố Kế hoạch huy động nguồn lực để thực hiện Tuyên bố chính trị thiết lập Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) giữa Việt Nam và Nhóm các đối tác quốc tế (IPG). Ông đánh giá thế nào về nỗ lực của Việt Nam trong chuyển đổi năng lượng và hợp tác Việt Nam - Vương quốc Anh trong lĩnh vực này?
Cam kết mà Việt Nam và Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra tại Hội nghị các Bên tham gia Công ước Khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu lần thứ 26 (COP 26) ở Glasgow về mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 là một minh chứng rất quan trọng về vai trò dẫn dắt của Việt Nam trong các nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu. Và chúng ta đã thấy điều đó trong hai năm qua.
Cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam được khẳng định bằng việc Việt Nam đã thành lập một ban chỉ đạo quốc gia cho lĩnh vực này. Năm ngoái, Việt Nam đã nâng mức đóng góp do quốc gia tự quyết định, vốn thực chất là cam kết mà mỗi quốc gia tự đưa ra mục tiêu nhằm giảm lượng khí thải theo lộ trình. Việt Nam cũng ban hành Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu. Có thể nói, Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng và năm nay, chúng ta cũng thấy có những tiến triển trong Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP). Đây là thỏa thuận giữa các nước G7 và Việt Nam nhằm hỗ trợ, củng cố quá trình chuyển đổi năng lượng xanh của Việt Nam với khoản đầu tư tài chính trị giá 15,5 tỷ USD kèm theo hỗ trợ công nghệ và kỹ thuật.
Đồng thời, Việt Nam cũng đang thực hiện các thay đổi về quy định và tạo ra khuôn khổ phù hợp để chuyển sang năng lượng tái tạo như điện gió ngoài khơi và năng lượng mặt trời, quá trình chuyển đổi này đã bắt đầu. JETP sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ đó.
Tại COP28, Thủ tướng Phạm Minh Chính công bố kế hoạch huy động nguồn lực, đây là bước tiếp theo trong JETP nhằm khai thông đầu tư trong lĩnh vực này. Và hai nước chúng ta cần phải hợp tác cùng nhau nhiều hơn nữa, hợp tác lâu dài, cùng nhau cam kết thực hiện nhiệm vụ khó khăn nhưng hết sức quan trọng này.
Tết cổ truyền của Việt Nam đang đến gần. Ông cảm nhận thế nào về không khí Tết ở đây?
Tôi đến từ Scotland, nơi có những truyền thống đón năm mới rất đặc sắc. Mọi người thường sẽ tạm biệt năm cũ bằng cách quét dọn, trang hoàng nhà cửa và đón chào năm mới và tôi thấy truyền thống đón năm mới của chúng tôi có nhiều nét tương đồng với Tết truyền thống ở Việt Nam. Năm ngoái là lần đầu tiên tôi đón Tết Việt Nam, và tôi thực sự thích thú với những truyền thống của các bạn cũng như cảm giác mà Tết mang lại. Vì vậy, năm nay tôi rất háo hức đón năm mới và tìm hiểu những nét truyền thống đó một lần nữa. Năm ngoái, tôi được dạy làm bánh chưng và luyện thư pháp, năm nay tôi rất mong có thêm trải nghiệm và hiểu sâu hơn một số tập tục khác của người Việt Nam trong dịp Tết.
Trân trọng cảm ơn Đại sứ!