Công ước Hà Nội: Bảo vệ tương lai số của quốc gia

Ngày 25/10, Việt Nam sẽ là nước chủ nhà đăng cai Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), khẳng định vai trò, vị thế và cam kết Việt Nam đồng hành với thế giới trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng trên phạm vi toàn cầu.

An ninh mạng - thách thức phi biên giới 

Chuyển đổi số, kinh tế số và xã hội số đang mở ra cơ hội phát triển cho các quốc gia. Tuy nhiên, đi cùng với lợi ích là những thách thức an ninh mạng ngày càng phức tạp khi tội phạm tấn công vào hệ thống thông tin trọng yếu, đánh cắp dữ liệu, lừa đảo công nghệ cao, lan truyền thông tin xấu…Các cuộc tấn công mạng không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn tiềm ẩn nguy cơ làm tê liệt hạ tầng trọng yếu, đe dọa chủ quyền quốc gia. 

Những ngày cuối tháng 9/2025, một số sân bay lớn tại châu Âu rơi vào tình trạng hỗn loạn khi hệ thống phần mềm làm thủ tục check-in bị tấn công. Chỉ bằng một mã độc tống tiền, nghi phạm khiến toàn bộ hệ thống làm thủ tục tự động tại các sân bay bị tê liệt hoàn toàn. Hàng nghìn hành khách mắc kẹt, nhiều chuyến bay bị hoãn/hủy kéo theo những thiệt hại nghiêm trọng. 

Liên hợp quốc dự báo, tội phạm mạng có thể gây thiệt hại cho kinh tế toàn cầu khoảng 10.500 tỷ USD trong năm 2025, tăng mạnh so với mức 3.000 tỷ USD năm 2015, lớn hơn GDP của hầu hết các nước có nền kinh tế phát triển nhất. Nghiên cứu của Diễn đàn Kinh tế thế giới cũng cho thấy, chỉ trong hai năm qua, số vụ tấn công mạng nhằm vào các tổ chức trên toàn cầu đã tăng 58%. 

Tại Việt Nam, theo Bộ Khoa học và Công nghệ, ước tính gần 50% cơ quan, doanh nghiệp Việt Nam đã từng bị tấn công mạng ít nhất một lần trong năm 2024. Ngành tài chính, ngân hàng là mục tiêu hàng đầu, chiếm 71% tổng số cuộc tấn công mạng. 

Thống kê của Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an), trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo trực tuyến, thiệt hại 1.660 tỷ đồng. Thủ đoạn của tội phạm ngày càng tinh vi như deepfake, chiếm OTP, giả danh cơ quan chức năng,...

Trong quý III/2025, Việt Nam ghi nhận hơn 6,5 triệu tài khoản cá nhân bị đánh cắp, gần 4.000 tên miền lừa đảo và hơn 547.000 cuộc tấn công DDoS, đặc biệt nhiều vụ tấn công được thực hiện dưới sự hỗ trợ từ trí tuệ nhân tạo (AI). Đây là những số liệu nổi bật của Báo cáo Tình hình nguy cơ an toàn thông tin tại Việt Nam quý III/2025 vừa được Công ty An ninh mạng Viettel (Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội Viettel) phát hành. 

Sự cố an ninh mạng và dấu hiệu vi phạm dữ liệu cá nhân xảy ra tại Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia trong tháng 9 vừa qua là một trong những vụ việc điển hình. Giữa tháng 10, Vietnam Airlines cũng xảy ra sự cố bảo mật dữ liệu liên quan đến nền tảng chăm sóc khách hàng trực tuyến do một tập đoàn công nghệ toàn cầu vận hành. Theo thông báo của Vietnam Airlines đến khách hàng, một số thông tin cá nhân có thể bị lộ, bao gồm họ tên, địa chỉ email, số điện thoại, ngày sinh và số hội viên Lotusmiles. 

Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng Ban Nghiên cứu, tư vấn, phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia nhận định, đặc điểm nguy hiểm của tấn công mạng là tính lan truyền xuyên biên giới. Tác động của tấn công mạng không chỉ dừng ở thiệt hại kinh tế, nghiêm trọng hơn, đó là sự xói mòn niềm tin của người dân vào dịch vụ trực tuyến. Khi dữ liệu bị lộ lọt liên tiếp, người dùng ngần ngại sử dụng các nền tảng số, từ đó kéo giảm đà phát triển kinh tế trong thời gian dài. “Giờ đây an ninh mạng không còn là nguy cơ tiềm ẩn mà đã trở thành nguy cơ thường trực đối với mọi quốc gia, mọi ngành nghề”, ông Vũ Ngọc Sơn nhấn mạnh. 

Chủ động tham gia các công ước quốc tế, đồng thời xây dựng hệ sinh thái an ninh mạng vững chắc sẽ bảo vệ hạ tầng số, niềm tin số và tương lai số của quốc gia. Việt Nam đã khẳng định vị thế và vai trò tiên phong khi Liên hợp quốc chọn Hà Nội là nơi mở ký Công ước Hà Nội. 

Xây dựng công nghệ an ninh mạng chủ quyền của Việt Nam

Khi các cuộc tấn công mạng có tính xuyên biên giới, việc mở rộng hợp tác quốc tế càng trở nên cấp thiết, giúp Việt Nam vừa tranh thủ được nguồn lực chất xám toàn cầu, vừa củng cố năng lực tự cường. Trong bối cảnh này, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia trở thành cầu nối giữa các lực lượng, xây dựng mạng lưới chuyên gia an ninh mạng trong và ngoài nước, mở rộng liên minh ứng phó sự cố, hình thành cơ chế phối hợp hiệu quả để bảo đảm môi trường số an toàn, tin cậy. 

Hưởng ứng Công ước Hà Nội, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia phối hợp với các ngành liên quan phát động Chiến dịch “Không Một Mình” với thông điệp “Cùng nhau an toàn trực tuyến”; chiến dịch “Chống lừa đảo trực tuyến 2025” trên quy mô toàn quốc từ tháng 10 đến tháng 12/2025; chiến dịch truyền thông “Toàn dân chống lừa đảo”. Các chiến dịch hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức cộng đồng, củng cố niềm tin số và xây dựng “lá chắn an toàn” trước làn sóng tội phạm mạng ngày càng tinh vi.

Đặc biệt, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia phối hợp với Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) tổ chức cuộc thi Sinh viên An ninh mạng năm 2025 với chủ đề “An ninh dữ liệu và bảo vệ dữ liệu cá nhân”. Cuộc thi thể hiện tinh thần hưởng ứng mạnh mẽ của tuổi trẻ đối với Công ước Hà Nội, khuyến khích và thúc đẩy phong trào nghiên cứu, học tập kỹ năng an ninh mạng trong sinh viên; phát hiện, bồi dưỡng nhân lực trẻ có năng lực về an ninh mạng, đồng thời tạo ra một sân chơi học thuật lành mạnh, kết nối sinh viên trên toàn quốc. Đặc biệt, một số đội khách mời là sinh viên quốc tế cũng tham gia. Vòng sơ khảo cuộc thi diễn ra ngày 18/10 đồng loạt tại các điểm trường trên cả nước và kết nối trực tuyến với 27 trường tại 8 quốc gia khác. Cuộc thi thu hút 327 đội thi với tổng cộng 1.265 thí sinh tham gia. Các thí sinh đã tranh tài, thi kỹ năng thông qua giải quyết 21 thử thách an ninh mạng thuộc 5 nhóm chủ đề chuyên sâu, phản ánh các tình huống tấn công, phòng thủ mạng diễn ra trên thực tế.

Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng Ban Nghiên cứu, tư vấn, phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, Trưởng Ban Giám khảo cuộc thi cho biết: Điểm nhấn của đề thi năm nay là việc lồng ghép thông điệp của Công ước Hà Nội vào từng thử thách, lan tỏa tinh thần hợp tác - trách nhiệm - phát triển bền vững trong không gian mạng. Các đội Việt Nam đã có ngày thi đấu xuất sắc khi chiếm cả 10 vị trí đầu bảng. Trong đó, BlueBox đến từ Học viện Kỹ thuật Mật mã là đội xuất sắc nhất, chinh phục được 18 trên 21 thử thách. 

Nhiều hoạt động khác nhằm nâng cao nhận thức cũng như năng lực về an ninh mạng cũng được các đơn vị hưởng ứng, triển khai. Phát huy vai trò của Hiệp hội, các doanh nghiệp thành viên đã nghiên cứu, sáng tạo và làm chủ nhiều công nghệ an ninh mạng. Điển hình là Công ty Cổ phần Công nghệ An ninh mạng quốc gia Việt Nam (NCS) công bố Hệ sinh thái Sản phẩm an ninh mạng. 

Được xây dựng theo triết lý kết hợp giữa công nghệ giám sát hiện đại, kinh nghiệm thực chiến, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và sử dụng nhiều nguồn dữ liệu tình báo để hình thành hệ thống bảo vệ đa lớp hiệu quả. Hệ sinh thái này cập nhật gần 300 kỹ thuật tấn công phổ biến của tội phạm mạng, huấn luyện 12 mô hình AI chuyên biệt, tăng khả năng nhận diện nguy cơ an ninh mạng và giảm bớt vận hành thủ công. Qua đó, giúp các cơ quan, doanh nghiệp xây dựng nền tảng bảo mật vững chắc, hiệu quả, tiết kiệm chi phí vận hành và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của môi trường số.

Hệ sinh thái sản phẩm an ninh mạng NCS không chỉ cung cấp giải pháp bảo vệ Made in Vietnam mà còn theo đuổi sứ mệnh nâng cao nội lực trong nước, từng bước xây dựng công nghệ an ninh mạng chủ quyền của Việt Nam, góp phần phát triển nền công nghiệp an ninh mạng.