Có thể đối mặt với nguy cơ thiếu điện trong 3 năm tới

Nguy cơ thiếu điện

Theo đại diện EVN, để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện cho phát triển kinh tế - xã hội, trong giai đoạn 2003-2018, EVN đã hoàn thành đưa vào vận hành 40 nhà máy điện với tổng công suất 20.586 MW. Đến cuối năm 2018, tổng công suất lắp đặt nguồn điện toàn hệ thống dự kiến đạt 47.768MW (tăng 5,41 lần so với năm 2003) đứng thứ 2 trong các nước ASEAN (sau Indonesia) và thứ 25 thế giới.

Theo dự báo trong giai đoạn đến năm 2030, nhu cầu sử dụng điện sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức cao, ngành điện cần phải đảm bảo sản xuất 265-278 tỷ kWh vào năm 2020 và khoảng 572-632 tỷ kWh vào năm 2030. Tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2016 – 2020 là 10,3-11,3%/ năm, giai đoạn 2021 – 2030 khoảng 8,0-8,5%/năm.

“Các năm 2019-2020, nhìn chung cung ứng điện có thể được đảm bảo. Tuy nhiên, nếu các tổ máy phát điện không đáp ứng độ tin cậy vận hành hoặc không đảm bảo đủ nhiên liệu (than, khí) cho phát điện, có thể đối mặt nguy cơ thiếu điện vào năm 2020. Từ 2021-2023, hệ thống điện không đáp ứng nhu cầu điện và nhiều khả năng xảy ra tình trạng thiếu điện tại miền Nam“, ông Hải cho biết.

Đại diện EVN cũng chỉ ra, việc đảm bảo cung ứng điện toàn toàn quốc trong thời gian tới sẽ có nhiều rủi ro. Hiện các nguồn điện đã được khởi công xây dựng để đưa vào vận hành trong 5 năm tới rất thấp so với yêu cầu tại quy hoạch điện VII điều chỉnh. Theo quy hoạch điện VII điều chỉnh trong 5 năm 2018-2022, tổng công suất các nguồn điện dự kiến đưa vào vận hành là 34.864 MW, trong đó nhiệt điện là 26.000MW. Thực tế hiện nay chỉ có 7 dự án nhiệt điện than là 7.860MW đã được khởi công và đang triển khai xây dựng. Như vậy, còn trên 18.000MW các dự án nhiệt điện than dự kiến vào vận hành trong 5 năm tới nhưng đến nay chưa được khởi công xây dựng và sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc cung ứng điện các năm tiếp theo.

Cùng với đó, nhiều dự án nguồn điện, nhất là các dự án nhiệt điện tại miền Nam tiềm ẩn rủi ro và có thể sẽ tiếp tục bị chậm tiến độ so với đánh giá tại thời điểm hiện nay.

Việc đảm bảo nguồn nhiên liệu cho phát điện còn tiềm ẩn rủi ro khi các nguồn khí thiên nhiên trong nước hiện đang khai thác đã suy giảm nhưng chưa có nguồn cấp khí thay thế. Tiến độ dự kiến khí lô B và khí Cá Voi Xanh vẫn còn nhiều rủi ro về tiến độ.

Phát triển năng lượng tái tạo

Theo Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công Thương), vấn đề cấp bách đặt ra hiện nay là làm sao để nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng, đặc biệt trong bối cảnh nguồn tài nguyên hóa thạch dần cạn kiệt. Hầu hết các quốc gia đều đang chịu áp lực về nguồn năng lượng phục vụ phát triển kinh tế.

Cụ thể, cơ cấu tiêu thụ năng lượng ở Việt Nam, nhất là điện năng trong lĩnh vực công nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng cao, trên 50% tổng sản lượng tiêu thụ. Thậm chí, có những ngành sản xuất tiêu tốn năng lượng rất cao như xi măng, thép, giấy, hóa chất....

Ông Nguyễn Văn Vy, Phó Chủ tịch Hiệp Hội năng lượng Việt Nam cho biết, hiện nay Việt Nam mới chủ yếu sử dụng thủy điện và năng lượng sinh khối. Tuy nhiên, cho đến nay, tiềm năng thủy điện đã được khai thác gần hết, cùng với đó, nguồn tài nguyên hóa thạch dần cạn kiệt, do đó trước áp lực về nhu cầu điện trong thời gian tới cần tập trung phát triển năng lượng điện gió và mặt trời. “Nếu tập trung nguồn đầu tư cho phát triển các dự án năng lượng tái tạo, trong đó có điện gió và Mặt trời thì giai đoạn sau năm 2020 Việt Nam sẽ không lo thiếu điện”, ông Vy cho biết.

Về giải pháp để hạn chế tình trạng thiếu điện trong thời gian tới, ông Ngô Sơn Hải, Phó Tổng Giám đốc EVN cho biết, EVN đề xuất Bộ và Chính phủ nhiều giải pháp đảm bảo cân bằng cung cầu trong thời gian tới. Phải có cơ chế chính sách của nhà nước đảm bảo việc sử dụng năng lượng hiệu quả, giảm bớt áp lực nguồn cung cấp điện.

Về nguồn cung, bên cạnh dự án điện đang đẩy nhanh theo tiến độ đã được phê duyệt, tuy nhiên, các nguồn cung cấp khí thời gian tới càng ngày càng bị suy giảm do vậy cần có nguồn cung thay thế, đảm bảo theo tiến độ quy hoạch VII đưa ra, khuyến khích phát triển điện mặt trời và điện gió trong thời gian tới.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, tiềm năng điện gió và mặt trời của Việt Nam là rất lớn nhưng vẫn chỉ khai thác được ít do có nhiều rào cản. Đó là những rào cản về pháp lý, hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật trong thiết kế, đầu tư xây dựng và quản lý vận hành các công trình năng lượng tái tạo, nhất là các công trình điện gió, điện mặt trời còn thiếu. Cùng với đó là những khó khăn về  xây dựng cơ sở hạ tầng (đường giao thông, cấp điện, nước thi công…). Nhiều vùng được đánh giá tiềm năng cao; tuy nhiên, việc tiếp cận các địa điểm này rất khó khăn do hạ tầng còn yếu, khiến việc phát triển dự án là gần như không thể. Hoặc, chủ đầu tư phải mất thêm chi phí để gia cố lại hạ tầng dẫn đến tổng chi phí đầu tư tăng lên đáng kể.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân thì cho rằng, trong bối cảnh Việt Nam dừng các dự án điện hạt nhân ở Ninh Thuận thì quy hoạch điện VII đã có khoảng trống và cần phải có giải pháp thay thế. Việt Nam cũng cần tự chủ được công nghệ về nguồn năng lượng tái tạo, nhất là nguồn năng lượng mặt trời và năng lượng gió. Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học công nghệ cũng khuyến cáo, để tiết kiệm năng lượng, các cơ sở sản xuất cần đầu tư, sử dụng công nghệ hiện đại, giúp giảm tải điện năng và đem lại năng suất cao hơn.