Nhân rộng 'Tick xanh trách nhiệm' để nâng chất lượng hàng hóa

Nhiều tín hiệu tích cực 

Chương trình hợp tác kiểm soát chất lượng hàng hóa trên địa bàn TP Hồ Chí Minh, còn gọi là “Tick xanh trách nhiệm”, được Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh phát động từ năm 2024, hướng tới mục tiêu nâng cao tính tự giác của doanh nghiệp trong đảm bảo chất lượng sản phẩm. Sau hơn một năm rưỡi triển khai, chương trình đã đạt được mục tiêu quan trọng nhất, trở thành công cụ ràng buộc nhà sản xuất giữ vững cam kết về chất lượng, đồng thời hình thành cơ chế giám sát cộng đồng dựa trên minh bạch dữ liệu.

Hiện nay, chương trình đang được các hệ thống phân phối lớn của Thành phố triển khai mạnh mẽ như một “cam kết chất lượng” đặt ngay trên quầy kệ. Tất cả sản phẩm tham gia đều gắn mã QR, cho phép người tiêu dùng kiểm tra đầy đủ dữ liệu: Chứng nhận chất lượng, nhật ký sản xuất, quy trình vận chuyển - phân phối, thời hạn kiểm định. Việc số hóa này giúp hạn chế tối đa tình trạng làm giả, làm nhái, đồng thời củng cố niềm tin của người mua trong bối cảnh thị trường biến động.

Ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh cho biết, chương trình hiện vẫn hoàn toàn mang tính tự nguyện nhưng đã cho thấy hiệu quả thực tiễn vượt ngoài kỳ vọng. Ngoài ra, chương trình này còn tạo động lực để doanh nghiệp tự hoàn thiện quy trình sản xuất và hậu kiểm, từ đó hình thành chuẩn mực chất lượng mới trên thị trường bán lẻ. Tính đến ngày 7/11/2025, toàn Thành phố đã có 481 nhà cung cấp đăng ký tham gia, với 3.925 sản phẩm được xác nhận đạt chuẩn “Tick xanh trách nhiệm”. Số liệu này tiếp tục tăng đều, thể hiện xu hướng dịch chuyển sang tiêu dùng có trách nhiệm và cạnh tranh lành mạnh.

Theo thống kê của Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh, các hệ thống phân phối dẫn đầu về số lượng sản phẩm “Tick xanh trách nhiệm” gồm: Bách Hóa Xanh có khoảng 1.558 sản phẩm; siêu thị Co.opmart có 1.179 sản phẩm; hệ thống Central Retail có 393 sản phẩm; hệ thống Satra có 105 sản phẩm; GS25 có 38 sản phẩm.

Ngoài ra, xu hướng ưu tiên tiêu dùng các mặt hàng dán mác tick xanh tại các hệ thống siêu thị cũng phản ánh tác động tích cực. Tại Bách Hóa Xanh, nhóm sản phẩm có “Tick xanh trách nhiệm” ghi nhận mức tăng trưởng 6 - 7% mỗi tháng, tháng sau cao hơn tháng trước. Tại Co.opmart và Central Retail, doanh số nhóm sản phẩm này tăng trung bình hơn 20% so với thời điểm trước khi triển khai. Từ các kết quả trên cho thấy, chương trình không chỉ giúp củng cố niềm tin của người tiêu dùng mà còn hình thành hành vi mới, ưu tiên lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm chứng chất lượng bởi bên thứ ba độc lập.

Đại diện hệ thông siêu thị Co.opmart cho biết, hiện nay, “Tick xanh trách nhiệm” dần trở thành tiêu chí có giá trị cạnh tranh thực sự. Nhiều hệ thống phân phối đã đưa chương trình vào bộ tiêu chuẩn nội bộ để đánh giá nhà cung ứng. Đáng chú ý, các sản phẩm có “Tick xanh trách nhiệm” được ưu tiên diện tích trưng bày, truyền thông và được người tiêu dùng cũng ưu tiên mua sắm nhiều hơn.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Bích Vân, Giám đốc Truyền thông Tập đoàn Central Retail Việt Nam cho biết, sau giai đoạn đầu triển khai còn e dè, đến nay đa số nhà cung cấp đã sẵn sàng tham gia chương trình nhờ được tư vấn kỹ lưỡng. Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh cũng đã chuyển giao phần mềm quản lý để hỗ trợ doanh nghiệp thuận lợi hơn trong việc đăng ký, kiểm soát chất lượng và truy xuất dữ liệu và đang có tín hiệu tốt.

Tương tự, ông Đào Hà Trung, Chủ tịch Hội Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh cho biết, người tiêu dùng hiện nay không chỉ quan tâm hàng hóa an toàn mà còn muốn nhìn thấy trách nhiệm xuyên suốt toàn chuỗi cung ứng. “Tick xanh trách nhiệm” đã đáp ứng đúng nhu cầu đó nhờ ứng dụng blockchain trong giám sát, cập nhật liên tục các dữ liệu liên quan tới sản phẩm. Điều này giúp hạn chế gian lận thương mại, bảo vệ thương hiệu doanh nghiệp, đồng thời tạo ra cơ sở dữ liệu chất lượng phục vụ công tác quản lý của Nhà nước.

Dù còn nhiều tín hiệu tích cực nhưng theo ông Nguyễn Nguyên Phương, sau một thời gian triển khai, chương trình vẫn còn một số mặt hạn chế như chưa đồng đều giữa các hệ thống; một số nhà cung cấp chưa chuẩn hóa tem nhãn và bao bì theo yêu cầu truy xuất... Vì vậy, sắp tới Sở sẽ tiếp tục phối hợp với doanh nghiệp, hiệp hội và hệ thống bán lẻ để tháo gỡ những “điểm nghẽn” này, đảm bảo chương trình được lan tỏa sâu rộng và bền vững hơn trong thời gian tới.

Cần mở rộng chương trình

Theo Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh, những kết quả đầu tiên của chương trình “Tick xanh trách nhiệm” cho thấy dư địa phát triển rất lớn trong việc hình thành hệ sinh thái hàng hóa minh bạch, an toàn. Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy chương trình hiện vẫn tập trung chủ yếu vào nhóm thực phẩm tươi sống và thực phẩm chế biến, những ngành hàng đòi hỏi quy trình kiểm soát khắt khe từ sản xuất đến phân phối.

Nổi bật nhất là nhóm thực phẩm chế biến như gia vị, nước sốt, kim chi, rong biển, thực phẩm đông lạnh và các món ăn truyền thống. Đây là nhóm có tốc độ mở rộng nhanh với 558 sản phẩm đăng ký tham gia. Dù vậy, chỉ 233 sản phẩm trong số này được xác nhận đạt chuẩn “Tick xanh trách nhiệm”, chiếm 41,76%, thấp hơn đáng kể so với nhóm hàng tươi sống. Nguyên nhân được chỉ ra gồm quy trình kiểm nghiệm phức tạp, chi phí đánh giá còn cao và việc chuẩn hóa hồ sơ truy xuất nguồn gốc ở các nhóm hàng chế biến vẫn gặp nhiều rào cản kỹ thuật.

Đối với nhóm thịt heo, thịt gia cầm và trứng gia cầm, vốn là nhóm hàng có sức tiêu thụ lớn, đến nay mới có 9 nhà cung cấp với 107 sản phẩm đăng ký; trong đó 105 sản phẩm đã được phê duyệt “Tick xanh trách nhiệm”. Điều này cho thấy tín hiệu tích cực nhưng cũng phản ánh rằng tỷ lệ nhà cung cấp chủ động tham gia vẫn còn hạn chế, cần có thêm giải pháp hỗ trợ, đặc biệt trong quá trình chuẩn hóa dữ liệu, tem nhãn và quy trình hậu kiểm.

Trong khi đó, nhu cầu truy xuất nguồn gốc của người tiêu dùng đang vượt xa phạm vi ngành thực phẩm, lan sang các nhóm hàng phi thực phẩm như đồ gia dụng, mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc cá nhân. Theo ông Đào Hà Trung, đây là xu hướng tất yếu khi người tiêu dùng ngày càng chú trọng an toàn sức khỏe, chất lượng nguyên liệu và tính minh bạch của toàn bộ chuỗi cung ứng. Vì vậy, TP Hồ Chí Minh cần mở rộng chương trình sang các nhóm sản phẩm như mỹ phẩm, dầu gội, đồ chơi trẻ em, sản phẩm chăm sóc cơ thể… nhằm tạo lớp bảo vệ toàn diện hơn cho người tiêu dùng. Khi được giám sát bằng cùng một hệ thống truy xuất chuẩn hóa, các doanh nghiệp cũng sẽ có thêm lợi thế cạnh tranh nhờ sự minh bạch và khả năng kiểm chứng chất lượng.

Để chuẩn bị cho giai đoạn phát triển dài hạn, TP Hồ Chí Minh đang xây dựng khung truy xuất nguồn gốc mang tính hệ thống. Theo đó, UBND Thành phố cũng đã ban hành Quyết định 1546/QĐ-UBND phê duyệt Kế hoạch triển khai, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc hàng hóa giai đoạn 2026–2030 với ba mục tiêu trọng tâm.

Thứ nhất, nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ chức sản xuất về vai trò của truy xuất nguồn gốc, không chỉ là công cụ hỗ trợ quản lý mà còn là lợi thế cạnh tranh trong môi trường số hóa. Thứ hai, xây dựng cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc quy mô lớn, liên thông hai chiều và đồng bộ, tích hợp với Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm quốc gia để giảm thiểu rủi ro làm giả, làm nhái và tăng khả năng kiểm chứng. Thứ ba, thúc đẩy doanh nghiệp áp dụng giải pháp số trong quản trị sản xuất, kiểm soát chuỗi cung ứng, từ đó hỗ trợ cơ quan quản lý trong công tác hậu kiểm và góp phần hình thành thói quen tiêu dùng có trách nhiệm trong cộng đồng.

Ngoài ra, Sở Công Thương TP Hồ Chi Minh sẽ tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, tập huấn và tư vấn tiêu chuẩn kỹ thuật cho doanh nghiệp; đồng thời khuyến khích doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) áp dụng mô hình truy xuất nguồn gốc đơn giản, chi phí thấp nhưng vẫn đảm bảo tính chính xác. Song song đó, Thành phố sẽ thúc đẩy ứng dụng công nghệ số như blockchain, cơ sở dữ liệu mở, trí tuệ nhân tạo nhằm tối ưu hóa quy trình kiểm soát và cập nhật thông tin sản phẩm.

Theo các chuyên gia kinh tế, khi TP Hồ Chi Minh mở rộng chương trình và chuẩn hóa truy xuất nguồn gốc không chỉ nâng cao chất lượng hàng hóa mà còn mang lại lợi ích lớn cho thị trường tiêu dùng của TP Hồ Chí Minh. Bởi một khi người dân dễ dàng tiếp cận thông tin sản phẩm, hành vi tiêu dùng an toàn sẽ được củng cố; doanh nghiệp buộc phải minh bạch để giữ niềm tin; các hệ thống bán lẻ có cơ sở xác định chuẩn chất lượng để nâng cấp trải nghiệm mua sắm.

Trong bối cảnh Thành phố hướng đến môi trường kinh doanh văn minh, lành mạnh và cạnh tranh tích cực, “Tick xanh trách nhiệm” được kỳ vọng sẽ là trụ cột quan trọng trong hành trình xây dựng thị trường hàng hóa an toàn và bền vững.