Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại Fridley, Minnesota, ngày 3/4/2023. Ảnh tư liệu: AFP/ TTXVN
Chuyến thăm này của ông Biden, được tiếp nối bằng chuyến thăm Cộng hòa Ireland, diễn ra sau khi Anh và Liên minh châu Âu (EU) đạt thỏa thuận Khuôn khổ Windsor, thỏa thuận mới về các quy định thương mại liên quan tới Bắc Ireland hậu Brexit (Anh rời EU). Chuyến thăm của Tổng thống Mỹ diễn ra khi cảnh sát vào tuần trước đã nâng mức độ cảnh báo khủng bố tại khu vực này.
Ông Biden, người luôn tự hào về nguồn gốc Ireland của mình, sẽ được Thủ tướng Rishi Sunak chào đón tại Belfast vào tối 11/4. Hai nhà lãnh đạo sẽ gặp lại vào sáng 12/4 trước khi ông Biden có bài phát biểu kỷ niệm thỏa thuận Thứ Sáu tốt lành. Ông Biden và Sunak dự kiến sẽ nhấn mạnh quyền tiếp cận của Bắc Ireland đối với cả thị trường Anh và EU sau Brexit, khiến khu vực này trở thành điểm đến kinh doanh hấp dẫn.
Được ký vào ngày 10/4/1998, thỏa thuận hòa bình Thứ Sáu tốt lành chấm dứt 3 thập kỷ xung đội tại Bắc Ireland và thiết lập chính phủ chia sẻ quyền lực tại Stormont bao gồm đại diện hai cộng đồng theo chủ nghĩa hợp nhất ủng hộ Bắc Ireland nằm trong Vương quốc Anh và theo chủ nghĩa dân tộc ủng hộ Bắc Ireland sáp nhập Cộng hòa Ireland. Chính quyền Mỹ tại thời điểm đó đóng vai trò then chốt trong các cuộc đàm phán dẫn tới việc ký kết thỏa thuận.
Thủ tướng Sunak ngày 10/4 ca ngợi sự “dũng cảm, kiên trì và trí tưởng tượng chính trị” dẫn đến thỏa thuận hòa bình và kêu gọi các chính trị gia trong khu vực “tiếp tục thực hiện vai trò điều hành”.
Kể từ tháng 5 năm ngoái, Bắc Ireland đã không có chính phủ chia sẻ quyền lực sau khi đảng Hợp nhất Dân chủ (DUP), chính đảng lớn nhất trong khu vực, tẩy chay việc tham gia cơ quan điều hành chia sẻ quyền lực để phản đối các quy định thương mại áp dụng cho Bắc Ireland theo thỏa thuận hậu Brexit giữa Anh và EU.
Thủ tướng Sunak khẳng định thỏa thuận mới Khuôn khổ Windsor đã giải quyết nhiều vấn đế, song DUP cho biết vẫn cần những thay đổi để bảo vệ vị trí của Bắc Ireland trong Vương quốc Anh. Tổng thống Biden trước đó ca ngợi Khuôn khổ Windsor là bước quan trọng đảm bảo gìn giữ và củng cố hòa bình và tiến bộ đạt được theo thỏa thuận Thứ Sáu tốt lành và kêu gọi khôi phục chính phủ ở Stormont.
Tổng thống Mỹ sẽ không gặp Vua Charles III trong chuyến thăm chưa đầy 24 giờ tới Anh. Đệ nhất phu nhân Jill sẽ thay mặt ông dự lễ đăng quang của nhà vua vào tháng 5 tới. Tuần trước, Nhà Trắng cho biết Tổng thống Biden dự kiến sẽ có chuyến thăm cấp nhà nước tới Anh trong “tương lai gần”.
Sau bài phát biểu tại Belfast ngày 12/4, ông Biden sẽ đến Dublin trong chuyến thăm Cộng hòa Ireland kéo dài 4 ngày, trong đó ông sẽ hội đàm với Tổng thống Michael D Higgins và Thủ tướng Leo Varadkar.