Binh sĩ Mỹ và Philippines tham gia tập trận chung Vai kề vai. Ảnh: AFP |
Trong chuyến thăm Việt Nam vừa kết
thúc vào ngày 29/9, khi phát biểu với cộng đồng người
Philippines tại Hà Nội, ông Duterte khẳng
định cuộc tập trận chung dự kiến diễn ra vào tháng tới giữa Mỹ và Philippines sẽ
là lần tổ chức cuối cùng và sẽ không có chuyện hải quân hai nước tiến hành tuần
tra chung tại khu vực Biển Đông. Tuy nhiên, một ngày sau, Ngoại trưởng Philippines
Perfecto Yasay đã khẩn cấp lên tiếng
nói: “Tập trận quân sự chung sẽ không ngừng lại. Đây là hoạt động thực hiện
theo Hiệp định Phòng thủ chung giữa Philippines và Mỹ. Có một ủy ban hỗn hợp
chuyên nghiên cứu về tính cần thiết của tập trận quân sự chung, hằng năm đều tiến
hành đánh giá về mục đích tập trận chung. Tập trận năm 2017 đã được Chính phủ
khóa trước đánh giá, từ nay về sau tiếp tục đánh giá theo năm”.
Ông Yasay cho biết thêm ý của Tổng
thống Rodrigo Duterte là Philippines sẽ hủy bỏ các cuộc tuần tra chung trong
vùng tranh chấp ở Biển Đông bởi nó có thể làm gia tăng căng thẳng khu vực. “Kỳ
thực, Tổng thống muốn nói rằng sẽ hủy bỏ các cuộc tuần tra quân sự chung trong vùng
tranh chấp ở Biển Đông. Các hiệp định và điều ước quân sự mà Philippines tham
gia không đề cập tới vấn đề này. Chúng tôi chỉ không muốn tham gia vào hành vi
có tính khiêu khích vì nó khiến tình thình thêm căng thẳng, hơn nữa, sẽ gây trở
lại cho chúng tôi cùng với các bên như Trung Quốc giải quyết hòa bình tranh chấp”,
ông Yasay giải thích đồng thời bày tỏ mong muốn làm bạn với tất cả các nước,
không muốn cô lập bất cứ nước nào. Theo người đứng đầu ngành ngoại giao Philippines,
điều này sẽ được thể hiện trong phương thức xử lý tranh chấp Biển Đông.
Thực tế cho thấy đây không phải là lần
đầu tiên Ngoại trưởng Yasay đứng ra “nói rõ sự thực” cho ông Duterte. Vào trung
tuần tháng 9, Tổng thống Philippines từng lớn tiếng yêu cầu lực lượng đặc biệt
của Mỹ nên rời khỏi miền Nam Philippines. Sau
đó, ông Yasay đã phải vội vàng bày tỏ hi vọng với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry rằng
Washington sẽ không hiểu sai ý của Tổng thống Philippines bởi khi ông Duterte
nói muốn lực lượng đặc biệt Mỹ rời khỏi miền Nam Philippines là vì không muốn
nhìn thấy binh lính Mỹ bị thương hay bị giết hại. Ông Yasay nhấn mạnh: Chính
sách của Philippines đối với Mỹ không thay đổi.
Trong một diễn biến liên quan, phát
biểu trước các binh sĩ trên tàu sân bay USS Carl Vinson tại San Diego ngày 29/9,
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter nêu rõ: "Vẫn như hàng thập niên qua,
liên minh của chúng ta với Philippines là không thể lay chuyển được". Người đứng đầu Lầu Năm góc cũng
nhấn mạnh Hải quân Mỹ sẽ tiếp tục không quan tâm đến các tuyên bố chủ quyền
lãnh thổ của Trung Quốc và di chuyển qua các vùng biển xung quanh những quần đảo
ở Biển Đông.