Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko phát biểu trước Hội đồng Liên bang Nga (Thượng viện Nga) vào ngày 14/3/2025. Ảnh: Sputnik
Theo đài RT, Tổng thống Belarus, Alexander Lukashenko tiết lộ rằng ông đã thảo luận về các địa điểm khả thi tại đất nước mình để đặt tên lửa siêu vượt âm Oreshnik của Nga, trong cuộc gặp song phương với Tổng thống Nga, Vladimir Putin hôm 13/3.
Moskva có kế hoạch lắp đặt một số hệ thống Oreshnik tại Belarus như một phần của khuôn khổ an ninh chung giữa hai quốc gia.
Trong bài phát biểu trước Thượng viện Nga ngày 14/3, ông Lukashenko cho biết, Tổng thống Putin "nói với tôi, 'Bây giờ chúng ta cần quyết định nơi đặt chúng', và tôi đã nói, 'Đó là một nhiệm vụ dễ dàng hơn, miễn là chúng ta có thứ gì đó để đặt'”..
Các tên lửa Oreshnik tại Belarus sẽ sử dụng bệ phóng sản xuất trong nước, hiện đang được sản xuất và dự kiến sẽ sẵn sàng đúng tiến độ - Tổng thống Lukashenko tiết lộ. Belarus tự hào có chuyên môn trong sản xuất hệ thống phóng tên lửa đạn đạo có từ thời Liên Xô. Việc chuyển giao tên lửa Oreshnik cho Belarus dự kiến diễn ra vào cuối năm nay.
Nga đã ra mắt tên lửa siêu vượt âm mới Oreshnik vào tháng 11 năm ngoái bằng cách sử dụng vũ khí này tiến hành cuộc tấn công vào cơ sở công nghiệp quân sự Yuzhmash của Ukraine ở Dnepr. Moskva tuyên bố cuộc trình diễn vũ khí tiên tiến này là phản ứng của Nga trước việc phương Tây cho phép Kiev sử dụng tên lửa tầm xa được tài trợ để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.
Oreshnik là một trong các vũ khí mới nhất của Nga, đạt tốc độ tới Mach 10, tức gấp 10 lần tốc độ âm thanh, tương đương gần 11.000 km/h. Giới chức Nga cho biết nó là tên lửa đạn đạo tầm trung, trong khi Ukraine gọi đây là tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM), còn Mỹ xác định Oreshnik là tên lửa đạn đạo tầm xa có tầm bắn 3.000-5.500 km.
Theo giới chuyên gia quân sự, điều làm nên uy lực này của Oreshnik là công nghệ phương tiện hồi quyển tấn công đa mục tiêu độc lập (MIRV), có khả năng phóng nhiều đầu đạn vào các mục tiêu khác nhau.
Tên lửa siêu vượt âm Oreshnik được cho là có khả năng hạt nhân, mặc dù Tổng thống Putin khẳng định đầu đạn thông thường của nó cũng có thể gây ra thiệt hại tương đương với một vụ nổ hạt nhân công suất thấp. Ông Putin từng nhấn mạnh rằng, hiện tại không có cách nào để đối phó với tên lửa Oreshnik. “Các hệ thống phòng không hiện đại trên thế giới và hệ thống phòng thủ tên lửa do Mỹ ở châu Âu phát triển không thể ngăn chặn được vũ khí mới của chúng ta”, ông nói.
Hiệp ước an ninh tập thể Nga - Belarus
Nga và Belarus đã tăng cường an ninh tập thể, với một hiệp ước phòng thủ chung giữa hai quốc gia có hiệu lực vào đầu tháng 3 này. Năm ngoái, Nga đã triển khai một số vũ khí hạt nhân của mình tại Belarus.
Hôm 28/2 vừa qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký phê chuẩn hiệp ước an ninh với Belarus, củng cố mối quan hệ quân sự giữa hai quốc gia trong Nhà nước Liên minh và tích hợp Minsk vào chiến lược răn đe hạt nhân của Moskva.
Theo hiệp ước - được ký thành luật sau khi được hai nước nhất trí vào tháng 12/2024 – Nga và Belarus cam kết sẽ bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau. Hiệp ước cũng cho phép sử dụng vũ khí hạt nhân tiềm tàng của Nga để bảo vệ Belarus trong trường hợp nước này bị xâm lược.
Hiệp ước an ninh Nga - Belarus, bao gồm các điều khoản chống lại lệnh trừng phạt đơn phương, được thiết lập có hiệu lực trong 10 năm, với các phần gia hạn tự động.
Một điều khoản quan trọng trong hiệp ước cho phép triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga tại Belarus. Trên thực tế, Nga đã triển khai tên lửa đạn đạo tại quốc gia này như một phần của quan hệ đối tác Nhà nước Liên minh giữa hai nước. Theo thỏa thuận, Belarus có thể yêu cầu sử dụng nếu thấy cần thiết. Cả hai quốc gia đều coi kho vũ khí hạt nhân của Nga là biện pháp răn đe chống lại các mối đe dọa, chỉ được sử dụng như một biện pháp cuối cùng.
Sau khi ký kết hiệp ước, Tổng thống Alexander Lukashenko đã yêu cầu Nga triển khai tên lửa đạn đạo tầm trung Oreshnik tới Belarus. Dự kiến, các hệ thống mới có thể được triển khai tại Belarus vào nửa cuối năm 2025.
Nga và Belarus cũng đã tuyên bố sẽ tổ chức cuộc tập trận quân sự chung Zapad 2025 vào tháng 9, với sự tham gia của hơn 13.000 quân. Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu (OSCE) đã được mời quan sát.
Vào tháng 11/2024, Tổng thống Nga Putin đã ký phê chuẩn học thuyết hạt nhân mới, với những bổ sung, sửa đổi quan trọng. Đầu tiên, học thuyết mở rộng phạm vi cho phép sử dụng vũ khí hạt nhân. Học thuyết điều chỉnh từ việc sử dụng vũ khí hạt nhân để đáp trả những “hành động gây hấn nhằm vào Nga” thành “hành động gây hấn nhằm vào thành viên khác trong liên minh”, gồm cả Nga và Belarus. Nghĩa là, học thuyết đã đưa Belarus vào “chiếc ô hạt nhân” của Nga và coi bất cứ đòn tấn công nào vào Belarus cũng là hành động tấn công Nga.
Bên cạnh đó, ngoài 4 tình huống sử dụng vũ khí hạt nhân được nêu trong học thuyết năm 2020 thì học thuyết mới bổ sung thêm tình huống: Nga có thể sử dụng vũ khí hạt nhân nếu nước này nhận được “thông tin đáng tin cậy” về một vụ triển khai máy bay hoặc phóng tên lửa hay máy bay không người lái cũng như các loại máy bay khác của đối phương trên diện rộng nhằm vào lãnh thổ Liên bang Nga, vượt qua biên giới Nga hoặc đồng minh Belarus.
Ngoài ra, học thuyết cũng hạ ngưỡng kích hoạt sử dụng vũ khí hạt nhân. Trước đây, Nga xác định chỉ dùng vũ khí hạt nhân đáp trả “nếu sự tồn vong của đất nước bị đe dọa”, thì nay điều chỉnh thành “khi có mối đe dọa nghiêm trọng đến chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Nga và Belarus”. Nga cũng coi hành động tấn công từ một quốc gia thành viên trong một liên minh là hành động tấn công của cả liên minh.