Lãnh tụ Vladimir Ilyich Lenin phát biểu trước người dân tại Petrograd năm 1917. Ảnh tư liệu/TTXVN phát
Người đã sống ở đây gần 10 năm từ năm 1878 - 1887, và ngôi nhà lưu giữ ký ức về những năm tháng đi học và sự kiện hình thành nên ý thức cách mạng của người thanh niên Vladimir sau này.
Ngôi nhà số 70 phố Lenin thành phố Ulianovsk là địa chỉ nối tiếng nhất đối với mỗi người dân và du khách đến thành phố. Phóng viên TTXVN tại LB Nga đã có cuộc gặp Phó Tiến sĩ sử học Valery Perfilov, nguyên Giám đốc Nhà lưu niệm Lenin ở Ulianovsk, người đã dành gần 40 năm sự nghiệp của mình cho việc nghiên cứu, phát hiện, bảo tồn và giới thiệu các tư liệu lịch sử về vị lãnh tụ vĩ đại của giai cấp vô sản.
Ở Liên Xô trước kia và nước Nga ngày nay, ký ức về V.I.Lenin được thể hiện ở tất cả các hình thức có thể, từ đặt tên đường phố, quảng trường, xây nhà lưu niệm, quần thể lưu niệm, đến đặt bia kỷ niệm những nơi Người từng sống và làm việc... song Nhà lưu niệm là hình thức chính. Tại Ulianovsk, Nhà lưu niệm Lenin đặt tại số nhà 70 phố Lenin, tấm biển tên Nhà lưu niệm cũng là tác phẩm nghệ thuật, do nghệ sĩ nhân dân Nga Arkady Plastov, một trong những nghệ sĩ vĩ đại nhất của nước Nga, thực hiện.
Đây là ngôi nhà đầu tiên mà cha Người mua cho gia đình đông đúc của mình sau những năm tháng ở nhà thuê, và là nơi chứng kiến những sự kiện quan trọng, từ việc cô em gái út Maria của Người chào đời, đến sự kiện bi thảm khi người anh trai Aleksandr bị xử tử vì tội mưu sát Sa hoàng. Sự kiện này đã tác động mạnh đến cậu bé Vladimir, có thể nói là có vai trò lớn trong việc lựa chọn con đường làm cách mạng vô sản sau này.
Ông Perfilov, nguyên Giám đốc Nhà lưu niệm Lenin ở Ulianovsk, kể rằng sinh thời khi được hỏi thế nào là một ngôi nhà tốt, Lenin đã trả lời: “Ngôi nhà tốt là khi mỗi thành viên đều có không gian riêng”. Hẳn là lúc đó Người đang nhớ về ngôi nhà tuổi thơ, khi dù gia đình không giàu có nhưng mỗi người con được đảm bảo điều kiện học tập, tiếp cận tri thức và tự do làm những điều mình thích. 10 căn phòng trong ngôi nhà hai tầng nhỏ có vườn cây và sân chơi thể thao đều thể hiện dấu ấn rõ nét về sở thích của từng chủ nhân căn phòng, từ những vật dụng nữ công của các chị em gái, đến tủ sách khoa học và thiết bị thí nghiệm đã nuôi dưỡng nên tình yêu khoa học, tôn trọng tri thức của các anh em trai, cũng như cho thấy truyền thống hiếu học trong gia đình Ulianov.
Từng tấm bằng khen, huy chương ở trường học, sách vở vật dùng cũ đều được cha mẹ của Người lưu giữ cẩn thận. Sau này, Nhà lưu niệm đã thu thập được thêm một số tư liệu quý, như tấm áo dạ mà Người đã mặc khi bị đi đày 3 năm ở làng Shushenkoe lạnh giá (miền Đông Siberia) do tham gia đấu tranh giải phóng giai cấp công nhân từ tháng 2/1897.
Một điều thú vị là ngôi nhà Lenin ở Ulianovsk còn có mối liên hệ rất đặc biệt với Việt Nam, với quê hương Kim Liên của Bác Hồ, người hậu bối xuất sắc nhất của Lenin. Ông Perfilov kể rằng, trong một chuyến thăm làng Kim Liên chính ông đã đề nghị với Ban quản lý Nhà lưu niệm Bác Hồ ở đây giúp đỡ phục dựng lại những chiếc ghế đan mây ở Ulianov. Những người bạn Việt Nam đã đáp ứng ngay và những chiếc ghế mây ấy ngày nay vẫn giữ nguyên vị trí lịch sử của mình trong ngôi nhà số 70 phố Lenin, thành phố Ulianovsk.
Trải qua nhiều thăng trầm của thời gian, chính nhờ công lao của ông Perfilov mà toàn bộ khu nhà lưu niệm được bảo tồn rất tốt. Đáng chú ý nhất là ông Perfilov đã chủ trương biến khu bảo tàng Lenin thành cơ quan lịch sử và văn hóa chứ không phải chỉ là cơ quan chính trị tuyên truyền. Những tác phẩm nghiên cứu lịch sử mới nhất về Người sẽ được chuyển về trưng bày ở đây. Điều đó đã bảo đảm những di sản về vị lãnh tụ vô sản luôn được quan tâm chú ý. Ngày nay, Nhà lưu niệm hàng ngày đón các đoàn tham quan, đặc biệt là các đoàn học sinh ở lứa tuổi như vị lãnh tụ kính yêu thuở còn sống nơi đây, đến tìm hiểu về di sản của Người.
Chị Alsu, hướng dẫn viên tại Nhà lưu niệm Lenin, cho biết Nhà lưu niệm Lenin tại Ulianovsk tròn 100 tuổi vào năm ngoái. Trong nhiều năm gần đây, số lượng khách đến thăm tăng đều đặn. Trung bình mỗi ngày nghỉ lễ Nhà lưu niệm đón khoảng 500 khách tham quan, vào ngày thường cũng khoảng 200-300 người, trong đó có không ít khách nước ngoài từ Trung Quốc, Việt Nam, Pháp, Australia.
Trong thành phố Ulianovsk còn có quần thể lưu niệm lớn gồm bảo tàng và ngôi nhà thuê nơi vị lãnh tụ được sinh ra và sống năm đầu tiên của cuộc đời, song hiện đang được tu sửa theo một dự án lớn quốc gia. Bảo tàng Lenin ở Ulyanovsk là quần thể tưởng niệm lớn nhất ở Nga về lãnh tụ Vladimir Ilyich Lenin, cũng như các sự kiện của Cách mạng Tháng Mười năm 1917.