Phương tiện đi trên đường cao tốc ở Austin, bang Texas. Ảnh: Getty Images
Theo báo Mỹ Politico, bắt đầu từ tháng 9, người sở hữu xe điện tại Texas sẽ phải trả cho chính quyền bang thêm 200 USD/năm phí đăng ký. Trong khi đó, nếu khách hàng muốn mua một chiếc xe điện mới, họ sẽ phải trả trước phí dịch vụ 400 USD.
Các nhà lập pháp bang Texas đã áp đặt mức phí mới đối với xe điện để thay thế thuế xăng dầu bị mất do người dân chuyển sang xe chạy bằng pin. Tuy nhiên, động thái này đã khiến một số người ủng hộ sử dụng xe điện nổi giận và tạo ra những rào cản mới đối với một trong những chính sách khí hậu của Tổng thống Joe Biden.
Không có sự thay đổi kể từ năm 1991, thuế xăng dầu tại bang Texas là một trong những mức rẻ nhất trong cả nước. Giờ đây, phí xe điện mới của bang lại thuộc mức đắt nhất. Đây không phải là một sự chuyển biến ngẫu nhiên. Các chuyên gia chỉ ra ngày càng có nhiều bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo áp đặt thêm các biện pháp đối với xe điện, từ áp mức thuế mới đối với người sử dụng xe điện cho đến hạn chế các nhà sản xuất xe điện.
Cho đến nay đã có khoảng 30 bang ở Mỹ áp dụng phí đăng ký đối với xe điện. Theo nghiên cứu của tổ chức tiêu dùng phi lợi nhuận Consumer Reports, khoảng một nửa các khoản phí là quá cao - bao gồm cả ở một số bang nơi đảng Dân chủ nắm quyền.
Dylan Jaff, nhà phân tích chính sách về tính bền vững của Consumer Reports, cho biết: “Đã có những rào cản thực sự và người tiêu dùng cũng nhận ra. Đối với một số người tiêu dùng, những mức phí này khiến họ ngại thực hiện quá trình chuyển đổi”.
Với những biện pháp áp đặt nhằm vào xe điện, các bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo đang muốn tạo rào cản đối với các kế hoạch của chính quyền Tổng thống Biden nhằm giảm phát thải carbon từ giao thông vận tải - nguồn phát thải lớn nhất của Mỹ. Trước đó, Tổng thống Biden đã đưa ra các khoản trợ cấp hào phóng cho một số loại xe điện theo Đạo luật Giảm lạm phát, cùng với các tiêu chuẩn ô nhiễm ống xả mới mạnh mẽ từ Cơ quan Bảo vệ Môi trường. Dự báo thị trường xe điện của Mỹ trong năm nay sẽ đạt quy mô gấp đôi so với năm 2021.
Tuy nhiên, hiện trạng tạm lắng trong doanh số bán xe điện gần đây đã cho thấy sự biến động của thị trường. Mặc dù tính kinh tế của xe điện tiếp tục được cải thiện, nhưng các chuyên gia cho biết, người mua vẫn nhạy cảm với một loạt mối quan tâm, từ việc tìm trạm sạc cho đến chi phí trả trước cao hơn. Giờ đây, một số bang bảo thủ lại ban hành các chính sách làm trầm trọng thêm những lo lắng đó.
Cụ thể, các loại phí và thuế mới do các bang như Texas áp đặt có thể ảnh hưởng nặng nề nhất đến những người có thu nhập thấp - những người ít có khả năng chi trả nhất. Nhiều người trong số họ phải di chuyển quãng đường dài hơn để đến nơi làm việc hoặc cảm thấy khó khăn hơn trong trả các khoản phí một lúc khi mà trước đây họ thường trả đều trong cả năm.
Mặc dù có nhiều xe điện có chi phí trọn đời thấp hơn so với xe chạy bằng khí đốt nhưng nhiều khách hàng không suy nghĩ sâu xa đến vậy. Theo bà Sara Baldwin, Giám đốc cấp cao về điện khí hóa của công ty nghiên cứu Energy Innovation, không phải lúc nào mọi người mua xe dựa trên phân tích tổng chi phí sở hữu. “Họ chỉ nghe thấy: ‘Nếu tôi mua chiếc xe điện này, tôi sẽ bị tính thêm khoản phí này’. Đó chắc chắn là một rào cản tâm lỹ. Điều này có thể sẽ có tác động bất lợi đến sự tăng trưởng của thị trường xe điện, ngay cả khi nền kinh tế không thay đổi đáng kể”, bà Sara giải thích.
Rất khó để đánh giá tính công bằng của thuế xe điện các bang vì thuế xăng của các bang khác nhau, từ 18,8 xu/gallon ở Mississippi đến 68,15 xu/gallon ở California. Tuy nhiên, theo tính toán của Consumer Reports, khoản thuế 200 USD của Texas cao hơn gấp đôi số tiền cần thiết để thay thế thuế xăng dầu tương đương với một phương tiện sử dụng xăng. Thuế xe điện tại Missouri dự kiến tăng 20% một năm và sẽ gấp ba lần thuế nhiên liệu tương đương vào năm 2025.
Để giải thích về con số 200 USD, Thượng nghị sĩ Robert Nichols của bang Texas - Chủ tịch Ủy ban Giao thông Vận tải của đảng Cộng hòa, cho biết, các nhà lập pháp đưa ra mức phí 200 USD dựa trên báo cáo của một số cơ quan nhà nước. Báo cáo cho thấy, mỗi xe điện mới sẽ làm mất đi 100 USD tiền thuế khí đốt của bang cùng với 95 USD tiền thuế khí đốt liên bang. Thượng viện Texas đã bỏ phiếu nhất trí áp dụng phí xe điện mới và nó đã được Hạ viện thông qua với số phiếu áp đảo.
Ít nhất 7 bang, gồm Georgia, Iowa, Kentucky, Montana, Oklahoma, Pennsylvania và Utah, đã thông qua thuế đối với việc sạc xe. Phần lớn số tiền này để xây dựng đường bộ. Trước đây, thuế nhiên liệu là một trong những nguồn quỹ lớn nhất cho quỹ đường cao tốc cấp bang, nhưng chúng đã giảm dần trong nhiều thập kỷ khi ô tô cải tiến ngày một “xanh” hơn.
Không chỉ có thuế đánh vào khách mua, một số bang đã đưa ra một số dự luật hạn chế nhằm vào các nhà sản xuất.
Các nhà lập pháp ở Wyoming đã đưa ra một nghị quyết vào tháng 2 kêu gọi chấm dứt việc bán xe điện ở bang này vào năm 2035, ngay sau khi các cơ quan quản lý của California phê duyệt kế hoạch loại bỏ dần ô tô chạy bằng xăng trong cùng khung thời gian. Tuy nhiên, nghị quyết đã không vượt qua các cuộc bỏ phiếu.
Một số bang thì chỉ ra các sai sót đáng kể trong sản xuất xe điện, bao gồm việc phụ thuộc vào lithium và các khoáng chất khác được sản xuất ở các quốc gia đối thủ như Trung Quốc. Bên cạnh đó, ô tô điện hiếm khi bắt lửa hơn so với ô tô thông thường, nhưng một khi chúng cháy, nhiệt độ lên rất cao và ngọn lửa khó có thể dập tắt.
Trước các mối lo ngại, Quốc hội đã cố gắng tìm cách giải quyết. Đạo luật Giảm Lạm phát, với hàng tỷ USD cho các khoản tín dụng thuế cho xe điện, đã áp đặt những hạn chế đối với ô tô và pin đến từ “các tổ chức nước ngoài đáng lo ngại”.
Ngoài ra, luật cơ sở hạ tầng năm 2021 yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải đánh giá liệu có thể thay thế thuế nhiên liệu bằng một khoản phí dựa trên quãng đường mà ô tô đã đi hay không.
Những người sở hữu xe điện ở Texas - nơi có số lượng đăng ký xe điện cao thứ ba tại Mỹ - chia sẻ họ sẽ chấp nhận mức phí mới của bang. Neal Farris, Phó Chủ tịch Hiệp hội ô tô điện Bắc Texas có trụ sở tại Dallas, cho biết cơ quan lập pháp của bang đã tranh luận về ý tưởng đánh thuế xe điện trong một thời gian và hầu hết các chủ sở hữu xe điện đều lường trước việc này sẽ xảy ra.
Theo Robert Sanchez – một người đang sở hữu chiếc xe điện Chevrolet Bolt vừa mới được thông báo phải đóng phí đăng ký 200 USD, mức phí cao có thể không khuyến khích mọi người mua xe điện trong thời gian ngắn, nhưng rồi cuối cùng họ sẽ chuyển đổi khi xe điện ngày càng sẵn có. “Tôi nghĩ đó chỉ là vấn đề kinh tế. Về lâu dài, việc sở hữu một chiếc xe điện, vận hành một chiếc xe điện sẽ kinh tế hơn nhiều”, Sanchez chia sẻ.