Ô tô lưu thông trên đường vào giờ cao điểm tối ở Bắc Kinh, Trung Quốc. Ảnh: Reuters
Theo Bloomberg, cho đến nay, thành tích mà Trung Quốc đạt được trong lĩnh vực xe điện thực sự đáng nể. Xe điện chiếm 1/4 tổng số xe thương mại bán ra ở Trung Quốc vào năm ngoái, vượt xa tỷ lệ 1/7 ở Mỹ và 1/8 ở châu Âu. Tốc độ này cũng đang tăng tốc. HSBC kỳ vọng tỷ lệ sử dụng xe điện trong nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ đạt 90% vào năm 2030.
Bao gồm xe hybrid cắm điện, doanh số bán xe sạch của Trung Quốc đạt 5,67 triệu vào năm 2022, chiếm hơn một nửa tổng số xe giao hàng toàn cầu. BloombergNEF dự đoán quốc gia này sẽ chiếm khoảng 60% trong tổng số 14,1 triệu khách mua xe mới trong năm nay.
Không chỉ sức mua, ngành sản xuất xe điện cũng bùng nổ. Các thương hiệu Trung Quốc đang chiếm khoảng một nửa số xe điện được bán trên toàn cầu.
Cơ sở hạ tầng đầy đủ cũng phần nào giúp ích cho việc ứng dụng xe điện tại Trung Quốc. Trong năm 2022, quốc gia có mạng lưới sạc lớn nhất thế giới này đã bổ sung 649.000 bộ sạc công cộng, chiếm hơn 70% tổng số lượt cài đặt được thực hiện trên toàn cầu vào năm đó.
Với xu thế phát triển thị trường như vũ bão, các nhà sản xuất xe điện đã cung cấp cho Trung Quốc loạt mẫu xe mới, đẩy cuộc chiến giá cả thổi bùng lên trong năm nay khi các công ty tìm cách vượt lên trên các đối thủ.
Để đạt được những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực phát triển xe điện, Trung Quốc đã áp dụng công thức cây gậy và củ cà rốt dưới đây.
Một trong những “củ cà rốt” mà Trung Quốc đưa ra là trợ cấp cho người tiêu dùng. Trong 10 năm, chính phủ đã triển khai một chương trình hoàn trả cho người mua xe điện số tiền lên tới 60.000 nhân dân tệ (gần 200 triệu đồng). Mặc dù dự án trợ cấp quốc gia đã kết thúc vào năm 2022, nhưng chính quyền địa phương ở những nơi như Thượng Hải vẫn tiếp tục thực hiện các khoản giảm giá lên tới 10.000 nhân dân tệ.
Bên cạnh đó, chính phủ cũng áp dụng miễn khoản thuế tiêu chuẩn 10% cho các giao dịch mua ô tô điện dưới 300.000 nhân dân tệ cho đến năm 2025 và sẽ trở lại mức 5% trong hai năm 2026-2027. Khoản giảm thuế được áp dụng từ năm 2014 ước tính lên tới 835 tỷ nhân dân tệ vào cuối năm 2027.
Không chỉ vậy, chính phủ còn trợ cấp các nhà sản xuất xe điện. Trong khi có quá nhiều công ty khởi nghiệp, với hơn 500 thương hiệu EV tràn ngập thị trường vào năm 2019, nỗ lực trợ cấp từ quốc gia đã nuôi dưỡng những thành công như BYD. Công ty có trụ sở tại Thâm Quyến này đã trở thành thương hiệu bán chạy nhất ở Trung Quốc, chấm dứt triều đại kéo dài hàng thập kỷ của thương hiệu nổi tiếng Volkswagen AG.
Các trạm sạc được chính phủ hỗ trợ xây dựng có thể tiếp cận rộng rãi giúp giảm chi phí cho người lái xe và giảm bớt mọi lo lắng về phạm vi hoạt động. Các hệ thống sạc được thống nhất cùng một tiêu chuẩn nhờ thỏa thuận giữa các nhà sản xuất. Tính đến cuối tháng 5/2023, Trung Quốc có 6,36 triệu bộ sạc EV, nhiều hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Đây cũng là nỗ lực thành công từ lưới điện nhà nước, nhà cung cấp lớn thứ tư sau các công ty tư nhân như Wanbang New Energy Investment Group và TOGood New Energy.
Bên cạnh hỗ trợ việc phát triển, ứng dụng xe điện, chính phủ Trung Quốc cũng thực hiện nhiều biện pháp khiến việc mua và sở hữu ô tô chạy bằng xăng ngày càng ít hấp dẫn hơn. Các thành phố đang ngăn chặn nạn tắc đường bằng cách hạn chế số lượng ô tô lưu thông trên đường.
Trung Quốc còn ban hành hệ thống điểm tín dụng kép cho ngành công nghiệp ô tô vào năm 2017, trong đó thưởng điểm cho những nhà sản xuất tạo ra ô tô sử dụng năng lượng sạch và phạt điểm những nhà sản xuất tiêu thụ nhiều nhiên liệu. Ô tô của các nhà sản xuất có điểm số âm có thể bị loại khỏi thị trường. Để tránh bị phạt, các nhà sản xuất có thể mua điểm tín dụng từ các đối thủ có điểm tích cực, như Tesla hoặc BYD. Tuy nhiên, chi phí này rất tốn kém. Công ty ô tô Trùng Khánh Trường An thuộc sở hữu nhà nước đã mất 4.000 nhân dân tệ lợi nhuận cho mỗi chiếc ô tô bán ra vào năm 2020 khi họ mua các điểm tín dụng “xanh” để tránh bị phạt.