Tàu chở ngũ cốc di chuyển dọc Eo biển Bosphorus ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
TASS dẫn lời Thứ trưởng Sergey Vershinin nêu rõ phía Nga đã nhiều lần yêu cầu đưa vấn đề xuất khẩu amoniac của Nga qua lãnh thổ Ukraine vào thỏa thuận trên, coi đó như một giao dịch thương mại cùng có lợi, song phía Ukraine đưa ra các yêu cầu khác nhau để thực hiện thỏa thuận và điều này khiến tình hình rơi vào bế tắc.
Ông Vershinin nhắc lại quan điểm của Nga là các thỏa thuận đã ký kết và đang có hiệu lực phải được thực hiện đầy đủ. Ông cho biết thêm Trung tâm điều phối chung (JCC) ở Istanbul đã nối lại hoạt động kiểm tra tàu theo thỏa thuận ngũ cốc.
Tháng 7/2022, LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ đã đứng ra làm trung gian cho Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen nhằm giúp giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu ngày càng trầm trọng do tình hình xung đột giữa Nga và Ukraine - nước xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới. Trong khuôn khổ sáng kiến, Nga và LHQ ký bản ghi nhớ về việc tạo điều kiện cung cấp các sản phẩm nông nghiệp và phân bón của Nga ra thị trường thế giới, trong khi Ukraine ký thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ và LHQ về xuất khẩu thực phẩm và phân bón an toàn từ Ukraine qua Biển Đen.
Thỏa thuận ban đầu có hiệu lực trong 120 ngày, đến tháng 11/2022 được gia hạn thêm 120 ngày. Ngày 13/3 vừa qua, Nga đồng ý gia hạn thỏa thuận thêm 60 ngày, cho đến ngày 18/5. Nga cảnh báo sẽ chấm dứt thỏa thuận sau thời hạn này nếu những rào cản đối với xuất khẩu lương thực và phân bón của nước này không được khắc phục.
Sau các cuộc đàm phán giữa các phái đoàn Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và LHQ ở Istanbul, ngày 17/5, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết thỏa thuận ngũ cốc đã được gia hạn thêm 2 tháng, bắt đầu từ ngày 18/5.
Ngày 30/5, một quan chức Ukraine cho biết Kiev đang tìm kiếm sự đảm bảo của Moskva và LHQ về việc thỏa thuận ngũ cốc sẽ được duy trì bình thường nếu Ukraine cho phép nối lại vận chuyển amoniac - một thành phần quan trọng của các loại phân bón nitơ - từ Nga qua đường ống đến cảng Pivdennyi ở Odessa để từ đó xuất khẩu mặt hàng này. Trước đó, một nguồn tin cấp cao Ukraine cho biết Kiev sẽ cân nhắc cho phép amoniac của Nga quá cảnh lãnh thổ nước này để xuất khẩu với điều kiện Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen được mở rộng, trong đó bổ sung thêm các cảng Ukraine và nhiều mặt hàng khác.