Khúc dạo đầu ấn tượng cho quan hệ Nga-Mỹ

Trước thềm sự kiện, đông đảo dư luận coi đây là dấu hiệu chứng tỏ hai nước sẵn sàng khởi động việc hàn gắn các mối quan hệ song phương vốn đang xấu đi nghiêm trọng. Mặc dù cuộc gặp giữa lãnh đạo hai cường quốc đối thủ hàng đầu thế giới được đánh giá là tiến bộ lớn nhất mà hai bên đạt được tính đến thời điểm hiện nay, nhưng giới chuyên gia không đặt quá nhiều hy vọng vào cuộc gặp này trong bối cảnh Nga và Mỹ chưa thể chấm dứt được tình trạng "đối đầu có hệ thống" trong tương lai gần.

Tuy nhiên, thực tế kết quả hội đàm đã phần nào cho thấy điều ngược lại khi Tổng thống Putin và Tổng thống Trump đã rời cuộc hội đàm và làm việc với các cố vấn, đến với cuộc họp báo với những tuyên bố mạnh mẽ về thúc đẩy quan hệ song phương và hợp tác trong các vấn đề quốc tế cùng quan tâm.

Bắt đầu hội đàm, lãnh đạo hai nước đã dành cho nhau những lời tốt đẹp khi Tổng thống Trump tuyên bố ông kỳ vọng vào một "mối quan hệ khác biệt" với Tổng thống Putin, đồng thời khẳng định quan hệ với Nga là điều tốt đẹp chứ không phải điều tồi tệ. Trong khi đó, nhà lãnh đạo Nga khẳng định hiện là thời điểm thích hợp để lãnh đạo hai nước trao đổi về các mối quan hệ và các vấn đề quốc tế đầy thách thức trên thế giới.

Kết thúc các cuộc hội đàm riêng và làm việc chung với các cố vấn, Tổng thống Trump tuyên bố ông có "một sự khởi đầu tốt, rất tốt cho tất cả mọi người." Ông đã mô tả đây là một cuộc đối thoại thẳng thắn, cởi mở và có tính xây dựng sâu sắc. Theo ông, quan hệ Nga-Mỹ đã được cải thiện qua hội nghị thượng đỉnh này và quan hệ ngoại giao với Nga là điều cần thiết.

Cũng theo Tổng thống Trump, cuộc gặp thượng đỉnh với nhà lãnh đạo Nga tại Helsinki chỉ là khởi đầu cho con đường đối thoại mạnh mẽ hơn với Moskva. Tổng thống Trump khẳng định: "Chúng tôi đã tạo ra những bước đi đầu tiên hướng tới tương lai tươi sáng hơn, dựa trên nền tảng là hợp tác và hòa bình". Nhà lãnh đạo Mỹ cảm ơn Tổng thống Putin về việc thúc đẩy đối thoại mở giữa hai nước vì "điều tốt đẹp hơn cho tất cả".

Về phần mình, Tổng thống Putin đánh giá cuộc gặp này là những chuyển động đầu tiên để khôi phục "một mức độ tin tưởng chấp nhận được và trở lại mức độ tương tác trước đây trong các vấn đề liên quan đến lợi ích đa phương". Liên quan đến vấn đề Syria, ông khẳng định Moskva và Washington có thể đóng vai trò dẫn đầu trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng tại quốc gia Trung Đông này.

Nhà lãnh đạo Nga cũng nêu ra nhiều ví dụ về sự hợp tác thành công của lực lượng an ninh Mỹ và Nga, đặc biệt là trong công tác đảm bảo an ninh cho Giải Vô địch bóng đá thế giới (World Cup) 2018. Ông cho rằng đã đến lúc nối lại những mối quan hệ giữa hai nước trong các lĩnh vực văn hóa. Hai nhà lãnh đạo đã nhất trí thành lập một nhóm cấp cao, với nhiệm vụ kết nối giới lãnh đạo cũng như các doanh nghiệp của Nga và Mỹ.

Trong cuộc hội đàm, hai nhà lãnh đạo đã thẳng thắn trao đổi về nhiều vấn đề nóng của thế giới như cuộc chiến chống khủng bố, cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ, cuộc chiến tại Syria, thỏa thuận hạt nhân Iran, vấn đề an ninh của Israel, các nỗ lực thúc đẩy giải quyết hòa bình vấn đề hạt nhân Triều Tiên.....Hai bên cam kết sẽ duy trì kênh liên lạc mở giữa cơ quan an ninh của nhau chống lại mối nguy cơ từ khủng bố. Thành viên các hội đồng an ninh quốc gia của Nga và Mỹ sẽ gặp nhau sau các thỏa thuận đạt được tại cuộc hội đàm thượng đỉnh này. Tổng thống Putin và Tổng thống Trump cũng để ngỏ khả năng về các cuộc gặp tương tự trong tương lai.

Với những tuyên bố đầy ấn tượng và gợi mở, hai nhà lãnh đạo Nga và Mỹ đã tạo ra được khúc dạo đầu tốt đẹp, hứa hẹn những thay đổi theo hướng tích cực trong quan hệ vốn nhiều thăng trầm giữa hai nước. Tuy nhiên, giới phân tích vẫn khá thận trọng khi kỳ vọng về những bước chuyển mang tính bước ngoặt trong ngắn hạn. Điều này là hoàn toàn có cơ sở khi quan hệ Nga-Mỹ là một trong những mối quan hệ nước lớn phức tạp nhất trên thế giới, tính phức tạp vừa có nguyên nhân lịch sử, vừa có vấn đề và mâu thuẫn hiện thực trong các thời kỳ khác nhau. Những năm gần đây, Nga và Mỹ dường như đi hai con đường hoàn toàn khác nhau về chính trị, lợi ích chung ngày càng ít, mâu thuẫn và bất đồng liên tục tăng lên, trong rất nhiều vấn đề đã lên đến mức độ “như nước với lửa”.

Thực tế, trước thềm sự kiện, các chuyên gia đã cảnh báo rằng không nên quá lạc quan về kết quả của cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga hay những triển vọng trong ngắn hạn của mối quan hệ Nga-Mỹ bởi có một thực tế là hai bên vẫn tồn tại "những bất đồng cơ bản" liên quan đến trật tự thế giới cũng như vai trò của Moskva và Washington trong trật tự đó. Mỹ đang nỗ lực tìm lại sự thống trị trên toàn cầu, trong khi Nga lại ủng hộ một thế giới đa cực công bằng hơn. Theo ông Dmitry Suslov, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và châu Âu, quan hệ Nga-Mỹ đang phát triển theo trạng thái "tiền chiến tranh" và đó là điều không thể chấp nhận được.

Vì vậy, chỉ một cuộc gặp thượng đỉnh tại Helsinki lần này là chưa đủ để Tổng thống Putin và Tổng thống Trump có thể hàn gắn mối quan hệ song phương đầy trắc trở này. Tuy nhiên, đây cũng có thể coi là khúc dạo đầu hứa hẹn cho những chuyển động tích cực sau này khi cả Nga và Mỹ đều ý thức được sức mạnh của nhau và việc chung sống hòa bình sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn cho mỗi nước.

Cả hai phía đã nhận ra rằng cần phải kiểm soát tình hình và phải dự báo trước được mọi việc, do đó cần nối lại đối thoại song phương để ngăn quan hệ trở nên xấu hơn. Đây chính là lý do tại sao Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ và Nga phải tìm ra những cách thức để "hợp tác nhằm theo đuổi những giá trị chung", trong khi Tổng thống Putin khẳng định các cuộc gặp này phản ánh mong muốn của hai nước sớm khôi phục sự tin tưởng lẫn nhau.