Ông Putin trìu mến nhìn bà Hillary trong một cuộc gặp tại Vladivostok, Nga tháng 9/2012. Ảnh: EPA |
Đây có thể là nguyên nhân khiến bà Hillary, ứng cử viên của đảng Dân chủ trong cuộc đua vào Nhà Trắng tháng 11 tới đã thề đối đầu với ông Putin nếu giành chiến thắng. Trong khi đó, đối thủ của bà, tỷ phú Donald Trump ứng cử viên đảng Cộng hòa lại có thái độ mềm mỏng hơn với ông Putin. Lịch sử "mối quan hệ" của bà Hillary với Nga đã đem đến vai trò quan trọng của Moskva trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sắp tới.
Trong 4 năm kể từ 2008 khi ông Putin chú tâm vào vấn đề nội địa nước Nga với vai trò Thủ tướng, bà Hillary khi đó là Ngoại trưởng Mỹ đã tỏ ra thân thiện hơn với Nga, đồng thời "mê hoặc" để Moskva chịu hiền lành hơn với vấn đề kiểm soát vũ khí hạt nhân, NATO can thiệp vào Libya...
Sự khởi đầu của "mùa xuân Moskva" với bà Hillary khá dịu nhẹ, đó là năm 2009 khi bà gặp Ngoại trưởng Sergey Lavrov. Bà Hillary chủ ý muốn hàn gắn 'vết nứt" trong quan hệ hai nước liên quan tới sự kiện Gruzia 1 năm trước đó bằng nút “reset” (tái khởi động) màu đỏ.
Rồi Tổng thống Nga khi đó, ông Dmitry Medvedev lại nhượng bộ việc Mỹ đưa quân tới Afghanistan. Ông Obama đáp lại không quá vội vã trong hệ thống phòng thủ tên lửa. Moskva và Nga đồng nhất về Iran. Nhiều năm đàm phán thương mại đem lại "trái ngọt" với việc Nga chính thức gia nhập WTO...
Tiếp đó là vấn đề Libya và số phận của ông Moammar Gadhafi. Ngay cả trước khi ông Putin đảm nhận hai nhiệm kỳ đầu Tổng thống, Nga luôn phản đối bất cứ hành động nào của Hội đồng bảo an Liên hợp quốc liên quan đến việc thay đổi người lãnh đạo Libya. Tuy nhiên năm 2011 khi các đồng minh của Mỹ tìm cách can thiệp quân sự vào Libya và lật đổ ông Moammar Gadhafi thì khi đó Nga đã chịu nín nhịn.
Michael McFaul, cố vấn về Nga của ông Obama ở thời điểm đó và sau này là đại sứ Mỹ tại Moskva cho biết: “Đó là lần đầu tiên ông Putin công khai chỉ trích ông Medvedev. Và khi mọi thứ không diễn ra như đúng kế hoạch chúng tôi đã hứa hẹn với Nga thì tôi cho rằng đây là khởi đầu cho sự kết thúc của nút reset”.
Những nước cờ của bà Hillary bắt đầu “liêu xiêu” khi ông Putin quay lại nắm quyền vào tháng 12/2012. Chỉ vài tuần sau đó, Nga lấn lướt Mỹ trong các cuộc thương thuyết về kế hoạch phức tạp cho hòa bình Syria, được coi là một trong những thất bại ngoại giao lớn nhất của bà Hillary.
Mối quan hệ của bà Hillary và Moskva thêm xa rời khi ông Putin chiến thắng thêm nhiệm kỳ 6 năm. Tại Moskva có nhiều cuộc biểu tình do phe đối lập kích động còn bà Hillary thì đưa ra những phát ngôn mà ông Putin cáo buộc là ngầm phá hoại quốc gia của ông.
Quay trở lại ghế Tổng thống vào tháng 5/2012, ông Putin ngay lập tức đối mặt với cuộc khủng hoảng tương tự Libya với các cuộc biểu tình “mùa xuân Arập” nhưng ông lại có thế cờ khác biệt với ông Medvedev. Trong cuốn hồi ký "Hard Choices" (tạm dịch: Những lựa chọn khó khăn, xuất bản năm 2014) của bà Hillary đã hồi tưởng lại về một cuộc gặp giữa Tổng thống Nga và Mỹ trong tháng 6/2012 về Syria với quan điểm của ông Putin khá khác biệt so với hiện tại.
Để có được sự đồng tình của Nga, cả bà Hillary và ông Obama đều tránh bất cứ điều gì có thể đe dọa vai trò của Moskva tại Syria. Thông điệp được Washington đưa ra khá rõ ràng: Mỹ không cố gắng đưa ra một chính phủ tương lai hậu Bashar al-Assad nằm ngoài quỹ đạo của Moskva.
Tuy nhiên bà Hillary đã phối hợp cùng Bộ trưởng Quốc phòng khi đó Leon Panetta và giám đốc CIA David Petraeus hối thúc ông Obama phê chuẩn hỗ trợ quân sự đồng thời lập vùng cấm bay ở khu vực do phe đối lập Syria kiểm soát. Nhưng ông Obama đã từ chối.
Bà Hillary đã vô cùng thất vọng về vấn đề Syria cũng như nhiều vấn đề khác khi thời gian giữ chức vụ Ngoại trưởng của bà sắp đến hồi kết. Trong những tháng cuối cùng bà Hillary đảm nhiệm chức Ngoại trưởng, Nga cho hoãn chương trình phát triển quốc tế của các cơ quan Mỹ tại nước này, cấm Mỹ nhận nuôi trẻ em Nga.
Do vậy, tháng 12/2012, bà Hillary bực tức cáo buộc ông Putin đang biến Nga trở lại thời Liên Xô. Trước khi rời Bộ Ngoại giao, bà Hillary đã viết một bản ghi nhớ gửi tới Tổng thống Obama khuyến khích ông đóng băng "nút reset".