Phiên họp Quốc hội ở Rome, Italy, ngày 27/4/2021. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Dự luật mà Chính phủ cánh hữu của Thủ tướng Giorgia Meloni coi là món quà dành cho ông Berlusconi, sẽ hạn chế việc sử dụng máy nghe lén, bổ sung các thủ tục ra lệnh bắt giữ và xóa bỏ tội lạm dụng chức vụ, trong một loạt bước đi để giảm bớt quyền lực của các công tố viên.
Một số thẩm phán và công tố viên cho rằng điều này sẽ khiến việc điều tra và kết án tội phạm trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, Chính phủ Italy khẳng định sẽ hạn chế sự lạm quyền của các công tố viên và đẩy nhanh các thủ tục tố tụng.
Điểm mấu chốt là việc xóa bỏ tội lạm dụng chức vụ, mà Bộ trưởng Tư pháp Italy Carlo Nordio nhận xét là đang ngăn cản các quan chức dân cử đưa ra quyết định và cản trở quá trình tố tụng tư pháp. Dự thảo cải cách dẫn số liệu cho thấy trong năm 2021, có tới 4.745 người đã bị điều tra về tội lạm dụng chức vụ, nhưng chỉ có 18 người bị kết án.
Các thẩm phán sẽ không còn có thể ra lệnh bắt giữ nghi phạm mà không thẩm vấn họ trước, trừ phi có thể chứng minh rằng yếu tố bất ngờ là cần thiết để cuộc điều tra có kết quả thành công. Ngoài ra, lệnh bắt giữ trong tương lai phải được ký bởi một hội đồng gồm 3 thẩm phán thay vì chỉ một như hiện nay.
Cải cách cũng thắt chặt các quy định về nghe lén, một vấn đề đang được tranh luận sôi nổi tại Italy, bằng cách hạn chế việc sử dụng các cuộc hội thoại được ghi âm, liên quan đến những người không bị điều tra trực tiếp, trong các phiên tòa xét xử.
Quyền kháng cáo của các công tố viên đối với những tuyên bố trắng án - một điều cực kỳ phổ biến tại Italy - cũng bị hạn chế đối với một loạt tội ít nghiêm trọng.
Giuseppe Santalucia, Chủ tịch Hiệp hội Thẩm phán Italy, cho biết việc xóa bỏ tội lạm dụng chức vụ sẽ tạo ra "khoảng trống không chính đáng trong việc bảo vệ luật hình sự". Ông nói thêm rằng việc có 3 thẩm phán quyết định lệnh bắt giữ sẽ tạo ra các vấn đề về tổ chức do thiếu nhân sự, đồng thời việc ngăn cản các công tố viên kháng cáo các phán quyết trắng án có thể đi ngược lại Hiến pháp. Những phản đối như vậy đã bị Thứ trưởng Tư pháp Francesco Paolo Sisto bác bỏ. Thứ trưởng Sisto nói với báo Corriere della Sera rằng cải cách trên sẽ "giải phóng đất nước" và nên được coi là một món quà dành cho cố Thủ tướng Berlusconi.
Đây là nỗ lực mới nhất trong một loạt nỗ lực của các Chính phủ gần đây nhằm sửa đổi lớn hệ thống tư pháp nổi tiếng là chậm chạp và kém hiệu quả của Italy. Dự luật này sẽ được đưa ra Quốc hội để thảo luận và thông qua.