Con người phân biệt chủng tộc với cả robot

Theo kênh CNN, khi xem robot trong phim như “I, Robot” hay “Wall-E”, nhìn robot ngoài đời thực như Asimo của hãng Hondon, Walker của UBTECH, Atlas của Boston Dynamics và cả robot Valkyrie của NASA, ta đều thấy chúng được làm từ vật liệu trắng bóng. 

Một số robot giống người ngoài đời thực cũng được làm dựa trên nguyên mẫu người nổi tiếng da trắng như Audrey Hepburn hay Scarlett Johansson.

Nghiên cứu mới cho rằng lý do mà các robot đều có các gam màu trắng có thể là phân biệt chủng tộc.

Nghiên cứu trên có tên “Robot và phân biệt chủng tộc” do Phòng thí nghiệm Công nghệ Giao diện Con người ở New Zealand thực hiện và do Đại học Canterbury xuất bản. Theo nghiên cứu, con người coi các robot giống người về hình dạng có chủng tộc và do đó họ đã áp đặt những định kiến chủng tộc vào robot da trắng, da màu.

Những màu da này có thể là đặc điểm xã hội mà từ đó con người sẽ xác định cách phản ứng và cư xử với robot, tương tự như với con người.

Nhà nghiên cứu Christoph Bartneck giải thích: “Thành kiến với robot da màu là kết quả của thành kiến nhằm vào người Mỹ gốc Phi. Thật thú vị khi nhìn thấy người chưa bao giờ tương tác với robot thể hiện định kiến chủng tộc với robot”.

Các nhà nghiên cứu cho rằng đây là vấn đề cần giải quyết. Nghiên cứu có đoạn: “Nếu robot thực hiện chức năng giáo viên, bạn bè, người chăm sóc…, sẽ là một vấn đề nghiêm trọng khi mọi vai trò này đều do robot da trắng thực hiện”.

Robot sử dụng trong nghiên cứu đều là các robot có chân tay, đầu giống người và nước da bên ngoài màu trắng, hồng hồng hoặc đen, nâu đậm. 

Trong bài kiểm tra định kiến, hình ảnh người và robot cả da màu, da trắng xuất hiện trên màn hình trong chưa đầy 1 giây. Sau đó, người tham gia được yêu cầu bắn những ai cầm súng trên màn hình. Kết quả là robot da màu không cầm vũ khí bị bắn nhiều hơn robot da trắng không cầm vũ khí.

Nghiên cứu chỉ ra rằng khi tìm kiếm hình ảnh về robot trên Google, sẽ không có nhiều màu da robot. Các nhà nghiên cứu coi việc hiện diện quá nhiều của robot màu trắng có thể gây ảnh hưởng tới các chủng tộc khác.

Ông Bartneck chỉ ra rằng người thiết kế robot tới từ mọi nơi trên thế giới nhưng họ vẫn thích robot da trắng nhất. Ông nói: “Robot hình người cần đại diện cho tính đa dạng của con người”.

Nói với kênh CNN, ông Bartneck phân tích: “Hãy thử tưởng tượng thế giới mà búp bê Barbie đều màu trắng. Hãy tưởng tượng một thế giới mà mọi robot làm việc ở châu Phi hay Ấn Độ đều màu trắng. Hãy tưởng tượng những robot này làm những vai trò liên quan tới thẩm quyền. Rõ ràng là điều này sẽ gây lo ngại về chủ nghĩa đế chế và chủ nghĩa người da trắng thượng đẳng. Robot không chỉ là máy móc mà chúng đại diện con người”.

Trong nghiên cứu thứ hai, nhóm trên đã bổ sung robot màu nâu nhạt và phát hiện ra sự đa dạng chủng tộc gia tăng, định kiến chủng tộc của người tham gia với robot cũng biến mất. 

Nghiên cứu kết luận: Điều này có thể có nghĩa là đa dạng hóa robot có thể làm giảm định kiến chủng tộc với robot. 

Ông Bartneck nói: “Điều này khiến tôi cho rằng chúng ta sẽ chỉ được lợi khi có robot đa chủng tộc mà chẳng mất điều gì. Cũng tương tự như việc chúng ta muốn có búp bê Barbie mọi màu da, hình dạng, chúng tôi cũng muốn robot có nhiều màu hơn là chỉ màu trắng”.