Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) trong nhiệm kỳ đầu và người đồng cấp Nga Vladimir Putin tại cuộc gặp ở Helsinki, Phần Lan ngày 16/7/2018. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo hãng tin AFP, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã mời lãnh đạo Pháp, Anh và nhiều nước châu Âu khác, cùng lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), tham dự cuộc họp trong bối cảnh gia tăng lo ngại rằng bất kỳ thỏa thuận nào đạt được mà không có sự tham gia của Ukraine đều có thể dẫn đến những nhượng bộ không thể chấp nhận.
Văn phòng Thủ tướng Merz ngày 11/8 cho biết hội nghị trực tuyến sẽ tập trung vào “các bước tiếp theo nhằm gia tăng sức ép với Nga” và “chuẩn bị cho khả năng mở các cuộc đàm phán hòa bình, bao gồm các vấn đề lãnh thổ và an ninh”. Cùng ngày, khi các ngoại trưởng EU nhóm họp khẩn cấp về Ukraine, ông Merz cũng công bố sáng kiến duy trì sự hiện diện của châu Âu tại bàn đàm phán.
Theo kế hoạch, Thủ tướng Merz sẽ hội đàm với lãnh đạo Phần Lan, Pháp, Anh, Italy, Ba Lan, Ukraine; lãnh đạo Ủy ban và Hội đồng châu Âu; Tổng thư ký NATO; cùng Tổng thống và Phó Tổng thống Mỹ. Nhật báo Bild của Đức cho hay vòng họp trực tuyến đầu tiên sẽ có sự tham gia của Tổng thống Zelensky, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thư ký NATO Mark Rutte. Vòng họp sau đó sẽ gồm Tổng thống Trump và Phó Tổng thống JD Vance.
Văn phòng Tổng thống Pháp Emmanuel Macron xác nhận ông Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer cũng tham gia công tác chuẩn bị. EU nhấn mạnh Kiev và các cường quốc châu Âu cần góp mặt trong mọi thỏa thuận chấm dứt xung đột.
Ngày 11/8, Tổng thống Trump cho biết ông kỳ vọng cuộc gặp với ông Putin sẽ “mang tính xây dựng”. “Tôi sẽ nói chuyện với ông Vladimir Putin và nói rằng ‘ông phải chấm dứt cuộc chiến này’”, ông Trump phát biểu tại một cuộc họp báo ở Nhà Trắng.
Ý tưởng tổ chức thượng đỉnh Mỹ - Nga mà không có Tổng thống Zelensky đã làm dấy lên lo ngại rằng một thỏa thuận có thể yêu cầu Ukraine nhượng lại một phần lãnh thổ - điều mà EU kiên quyết phản đối. Cuối tuần trước, một số lãnh đạo châu Âu đã ra tuyên bố chung thúc giục ông Trump gia tăng sức ép với Nga, đồng thời khẳng định “con đường dẫn đến hòa bình ở Ukraine không thể được quyết định nếu không có Ukraine”.
Trả lời CNN ngày 10/8 về khả năng ông Zelensky tham dự thượng đỉnh tại Alaska, Đại sứ Mỹ tại NATO Matthew Whitaker nhận định “điều đó hoàn toàn có thể xảy ra”. Tuy nhiên, Tổng thống Trump khẳng định vẫn sẽ gặp ông Putin dù Moskva có đồng ý gặp ông Zelensky hay không.
Cao ủy Đối ngoại EU Kaja Kallas nhấn mạnh: “Mỹ có quyền buộc Nga đàm phán nghiêm túc. Bất kỳ thỏa thuận nào giữa Mỹ và Nga cũng phải có sự tham gia của Ukraine và EU, vì đây là vấn đề an ninh của Ukraine và toàn châu Âu”.
Điện Kremlin đặt ra các điều kiện tiên quyết cho hòa bình, gồm yêu cầu Ukraine rút quân khỏi một số khu vực, cam kết trung lập, từ chối hỗ trợ quân sự từ Mỹ và EU, và không gia nhập NATO. Về phần mình, Kiev tuyên bố sẽ không bao giờ công nhận quyền kiểm soát của Nga đối với các vùng lãnh thổ tranh chấp, dù thừa nhận việc giành lại các khu vực này chỉ có thể thực hiện thông qua con đường ngoại giao chứ không phải chiến trường.