Theo CNN, tuần trước, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhận định: Mặc dù vaccine sẵn có trong mùa đông này nhưng châu Âu là khu vực duy nhất trên thế giới có số ca mắc COVID-19 tăng. Tuần trước là tuần thứ ba liên tiếp châu Âu ghi nhận gia tăng ca mắc mới.
Đông Âu hỗn loạn, Tây Âu rủi ro cao
Tình trạng đặc biệt nghiêm trọng ở Đông Âu – nơi mà cả số ca mắc và tử vong mới đều tăng. Theo số liệu ngày 24/10 của Reuters, tổng ca mắc COVID-19 ở Đông Âu đã vượt 20 triệu ca.
Số ca mắc mới trong khu vực này tăng đều và đang ở trung bình 83.700 ca/ngày – mức cao nhất kể từ tháng 11/2020. Mặc dù Đông Âu chỉ chiếm 4% dân số thế giới nhưng chiếm 20% ca mắc mới toàn cầu.
Nhân viên y tế chuyển bệnh nhân COVID-19 tới bệnh viện ở Kommunarka, ngoại ô Moskva, Nga, ngày 11/10/2021. Ảnh: THX/TTXVN
Theo phân tích của Reuters, ba trong năm quốc gia có ca tử vong cao hàng đầu thế giới đều nằm ở Đông Âu: Nga, Ukraine và Romania. Nga chiếm hơn 40% tổng ca mắc mới ở Đông Âu. Cứ 5 phút thì có 120 người Nga có xét nghiệm dương tính với COVID-19. Số ca tử vong mới ở Nga cũng cao kỷ lục trong nhiều ngày liền, gây áp lực lớn lên hệ thống y tế Nga.
Tại Romania, các bệnh viện trên cả nước đã sắp đạt giới hạn chịu đựng, kín bệnh nhân. Nhà xác cũng hoạt động hết công suất. Romania ghi nhận số ca tử vong và ca mắc hàng ngày cao kỷ lục vào ngày 19/10. Trung bình trong tháng 10, cứ 5 phút lại có một người chết vì COVID-19.
Còn tại Ukraine, số ca mắc và tử vong hàng ngày cũng cao kỷ lục. Ukraine đã phải gia hạn tình trạng khẩn cấp để giới chức có thể áp đặt các biện pháp phòng chống dịch bệnh cho tới cuối năm.
Nhân viên y tế tiêm vaccine COVID-19 cho người dân tại Kiev, Ukraine, ngày 7/4/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo WHO, số ca mắc COVID-19 gia tăng sau khi nhiều nước khắp châu Âu bỏ các biện pháp phòng chống dịch trước thềm mùa đông và tỷ lệ tiêm chủng thấp.
Tỷ lệ tiêm chủng ở Đông Âu là 24%, thuộc hàng thấp nhất châu Âu. Ở Nga, mới 36% dân số tiêm mũi đầu tiên. Ở Slovakia, tỷ lệ tiêm chủng thuộc nhóm thấp nhất Liên minh châu Âu (EU): mới hơn một nửa dân số trưởng thành tiêm đủ vaccine. Tại Romania và Bulgaria, lần lượt chỉ 36% và 23,9% người trưởng thành đã tiêm chủng đầy đủ.
Không chỉ Đông Âu, khu vực Tây Âu cũng đang góp phần làm tăng số ca mắc COVID-19 cho dù một số quốc gia gần như đã tiêm chủng toàn dân.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 tại Berlin, Đức. Ảnh: AFP/TTXVN
Tỷ lệ mắc COVID-19 ở Đức đã tăng lên 100 ca/100.000 dân ngày 23/10 lần đầu tiên kể từ tháng 5. Bỉ và Ireland cũng có tỷ lệ ca mắc mới thuộc hàng cao nhất Tây Âu với lần lượt 325,76 và 432,84 ca/100.000 dân.
Bộ trưởng Y tế Bỉ Frank Vandenbrouck cho biết Bỉ đang trải qua làn sóng dịch bệnh thứ tư. Hơn 85% dân số đã tiêm đầy đủ và phần lớn người nhập viện vì COVID-19 đều chưa tiêm vaccine.
Ở các quốc gia Tây Âu, nhờ tỷ lệ tiêm chủng cao mà ca nhập viện và ca mắc đều phần lớn thấp hơn so với Đông Âu. Theo Tiến sĩ Peter Drobac, chuyên gia y tế toàn cầu tại Đại học Oxford nói: “Tây Âu sẽ không tới mức khủng hoảng như trước đây vì vaccine đã hoàn toàn thay đổi cục diện dịch bệnh và do đó, có nhiều lý do để lạc quan”.
Tiến sĩ Peter Drobac cho rằng tỷ lệ tiêm chủng khác biệt đã khiến Đông Âu và Tây Âu có diễn biến dịch bệnh khác nhau, nhưng điểm chung ở hai khu vực là: nới lỏng các biện pháp phòng chống dịch khi nền kinh tế mở cửa trở lại; thời tiết lạnh khiến mọi người tụ tập trong không gian kín dễ lây nhiễm virus; biến thể Delta lây lan dễ hơn.
Các nước lại loay hoay đối phó dịch bệnh
Tình trạng bùng dịch trở lại khiến các nước châu Âu buộc phải hành động.
Một điểm tiêm chủng vaccine ngừa COVID-19 tại Ventspils, Latvia. Ảnh: AFP/TTXVN
Tuần trước, Latvia đã trở thành quốc gia đầu tiên ở EU áp đặt lệnh phong tỏa trở lại khi vất vả với làn sóng ca mắc mới tăng vọt mà tỷ lệ tiêm chủng lại thấp. Mới 56% người trưởng thành ở Latvia đã tiêm đủ hai liều vaccine COVID-19, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ trung bình 74,6% ở EU.
Từ ngày 25/10, Romania đã áp đặt trở lại lệnh giới nghiêm ban đêm và yêu cầu trình thẻ y tế bắt buộc khi vào các địa điểm công cộng. Biện pháp này được đưa ra sau khi Romania ghi nhận 2.350,78 ca tử vong/1 triệu dân, một trong những tỷ lệ tử vong vì COVID-19 tính theo đầu người thuộc hàng cao nhất thế giới.
Tại Ukraine, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã cầu khẩn người dân tiêm vaccine: “Tại thời điểm quyết định này, có hai con đường: tiêm vaccine hoặc phong tỏa. Ngày nào chúng ta cũng đối diện với thách thức và lựa chọn này. Tôi hoàn toàn phản đối phong tỏa vì nền kinh tế”.
Tuy nhiên, ngày 22/10, các trường học tại các điểm nóng COVID-19 ở Ukraine đã phải đóng cửa. Chính phủ thông báo người dân phải có chứng chỉ vaccine hoặc xét nghiệm âm tính mới được đi phương tiện giao thông công cộng ở thủ đô.
Tuần tới, thủ đô Moskva của Nga sẽ đóng cửa toàn bộ doanh nghiệp, trừ các cửa hàng thiết yếu, trong 10 ngày. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ban hành lệnh cấm toàn quốc các dịch vụ nhà hàng từ 11 giờ tối hôm trước đến 6 giờ sáng hôm sau khi nước này đang gặp nhiều khó khăn trong việc kiểm soát dịch COVID-19.
Phát ngôn viên của Tổng thống Nga, ông Dmitry Peskov, thừa nhận Điện Kremlin chịu một phần trách nhiệm vì tỷ lệ tiêm chủng thấp. Dù vậy, ông Peskov khẳng định người dân Nga cần phải có quan điểm có trách nhiệm hơn và tiêm vaccine.
Nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân COVID-19 tại bệnh viện ở London, Anh, ngày 27/1/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Tuy nhiên, không có biện pháp nào là hoàn hảo, kể cả vaccine. Một ví dụ điển hình là Anh – nơi tiêm vaccine đầu tiên và có tỷ lệ tiêm chủng cao. Ông Drobac nói: “Chiến lược của Anh là để cho tiêm chủng phát huy tác dụng. Tôi nghĩ như vậy sẽ là không đủ”.
Anh có ca mắc mới hàng ngày cao nhất Tây Âu sau khi dỡ bỏ phần lớn biện pháp phòng chống dịch vào mùa hè. Các chuyên gia y tế lại kêu gọi Chính phủ Anh áp đặt trở lại các biện pháp như đeo khẩu trang, thẻ vaccine để đề phòng phải dùng biện pháp cực đoan như phong tỏa. Tới nay, Thủ tướng Anh Boris Johnson bác biện pháp phong tỏa, chỉ kêu gọi người dân trên 50 tuổi và người dễ gặp rủi ro ở nhà, tiêm mũi vaccine tăng cường.
Biện pháp trên có thể là không đủ khi số ca mắc mới tăng vọt và có thể tạo điều kiện sinh thêm biến thể mới. Giới chức y tế Anh đang nghiên cứu AY.4.2, biến thể phụ của Delta, do có bằng chứng ban đầu cho thấy biến thể phụ này có thể đang gây ra tỷ lệ lây nhiễm cao hơn biến thể Delta.
Tại Ireland, Thủ tướng Micheál Martin cho biết thẻ vaccine COVID-19 sẽ vẫn được áp dụng với các sự kiện trong không gian kín, người dân vẫn tiếp tục phải đeo khẩu trang trong không gian công cộng kín.
Ông Mike Ryan, Giám đốc điều hành chương trình khẩn cấp y tế của WHO, cảnh báo châu Âu cần tránh lơ đễnh, nếu không sẽ rơi vào cảnh phong tỏa và chết chóc như mùa đông năm ngoái. Ông nói: “Chúng ta không biết dịch bệnh sẽ thế nào sau hai tháng, ba tháng nữa… Chúng ta sẽ phải cẩn trọng”.
Tính tới 27/10, châu Âu có tổng cộng trên 63,3 triệu ca mắc COVID-19, trong đó 1,28 triệu ca tử vong.