Băng trôi trên biển ngoài khơi Ny-Alesund, Na Uy. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Các virus cần những vật chủ như con người, động vật, cây cối hay nấm để tự nhân bản và lây lan. Đôi khi, virus có thể nhảy sang một vật chủ mới thiếu khả năng miễn dịch - như đã xảy ra trong đại dịch COVID-19.
Để tìm hiểu về tác động của biến đổi khí hậu đối với sự lây lan của các virus từ Bắc Cực, các nhà khoa học Canada đã nghiên cứu các mẫu đất và trầm tích từ khu vực hồ Hazen ở Bắc Cực. Theo đó, họ lấy mẫu đất từ một khu vực đón nhận lượng nước từ các sông băng tan chảy vào mùa Hè và so sánh với mẫu đất và trầm tích lấy từ đáy hồ. Tiếp đó, các nhà khoa học tiến hành giải trình tự DNA và RNA, lập bản đồ gene di truyền và thông tin sự sống.
Theo Phó Giáo sư khoa sinh vật học của Đại học Ottawa, Stephane Aris-Brosou, nghiên cứu giúp các nhà khoa học biết được có những virus nào trong môi trường này cũng như có những vật chủ tiềm năng nào.
Ông Aris-Brosou cho biết phân tích cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa virus và vật chủ ở đáy hồ Hazen, có mối tương quan trực tiếp với nguy cơ lây lan virus từ Bắc Cực. Sự khác biệt này giảm đối với virus và vật chủ ở đáy sông. Theo giả thuyết của các nhà nghiên cứu, nguyên nhân điều này là do nước làm sói mòn tầng đất mặt, loại bỏ các sinh vật và hạn chế tương tác giữa các virus và các vật chủ mới tiềm năng ở đáy sông. Khi băng tan, các sinh vật và virus này chảy vào hồ Hazen, nơi ghi nhận sự thay đổi mạnh trong những năm gần đây do lượng nước từ các sông băng tan chảy đổ vào mang thêm trầm tích. Theo nhà nghiên cứu Audree Lemieux, điều này sẽ kết hợp các vật chủ và virus mà thông thường không tiếp xúc với nhau.
Các nhà khoa học Canada nêu rõ họ không dự báo một sự lây lan thực sự hay một đại dịch do virus từ Bắc Cực gây ra. Theo nhà nghiên cứu Lemieux, nguy cơ xảy ra dịch bệnh từ virus ở Bắc Cực vẫn rất thấp. Mặc dù vậy, khí hậu ấm lên có thể làm tăng các nguy cơ này nếu các vật chủ tiềm năng mới chuyển tới những nơi mà trước đây chúng không sinh sống được.
Nhà nghiên cứu Audree Lemieux nói: "Các vật chủ mới tiềm năng có thể là bất cứ loài nào, từ bọ, muỗi, một số loài động vật, cho đến các vi khuẩn và chính các virus. Việc này thực sự khó dự đoán và tác động lây lan cũng rất khó dự báo, có thể vô hại nhưng cũng có thể gây ra một đại dịch thực sự".
Nhóm nghiên cứu muốn tiến hành thêm hoạt động nghiên cứu và giám sát tại vùng này để tìm hiểu các nguy cơ lây lan.
Nghiên cứu trên đã được đăng tải trên tạp chí Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences.