AI Trung Quốc bứt phá: Mỹ đã mất quyền kiểm soát công nghệ?

Mỹ siết chặt kiểm soát, Trung Quốc vẫn bứt phá

Trong 3 năm qua, Mỹ đã nỗ lực không ngừng để hạn chế quyền tiếp cận của Trung Quốc đối với các chip máy tính tiên tiến cung cấp năng lượng cho các hệ thống trí tuệ nhân tạo tiên tiến. Mục đích của họ là làm chậm tiến độ phát triển các mô hình AI tinh vi của Trung Quốc.

Tuy nhiên, mới đây một công ty khởi nghiệp Trung Quốc, DeepSeek, đã tạo ra chính công nghệ đó. Trong những tuần gần đây, DeepSeek đã phát hành nhiều mô hình AI và một chatbot có hiệu suất ngang ngửa với các sản phẩm tốt nhất do các công ty Mỹ sản xuất, trong khi sử dụng ít chip AI đắt tiền mà các công ty thường cần.

Vào cuối tuần qua, chatbot của DeepSeek đã vươn lên dẫn đầu bảng xếp hạng App Store của Apple trong cơn sốt người dùng tải xuống trên toàn thế giới.

Sự phát triển này đã đặt ra những câu hỏi lớn về các biện pháp kiểm soát xuất khẩu do Mỹ xây dựng trong những năm gần đây. Chính quyền cựu Tổng thống Biden đã thiết lập một hệ thống các quy tắc toàn cầu và liên tục mở rộng chúng để cố gắng giữ cho công nghệ AI tiên tiến — đặc biệt là chip do Nvidia sản xuất — ngoài tầm tay Trung Quốc. Họ lo ngại rằng công nghệ sẽ mang lại cho Trung Quốc lợi thế không chỉ về mặt kinh tế mà còn về mặt quân sự.

Phản ứng quá chậm của Mỹ 

Sự phát triển của DeepSeek đã gây ra một cuộc tranh luận gay gắt về việc liệu các biện pháp kiểm soát công nghệ của Mỹ có thất bại hay không. Sau đây là những điều cần biết.

Những cải tiến của DeepSeek cho thấy chính quyền Biden có thể đã hành động quá chậm để theo kịp các công ty tư nhân lách luật kiểm soát của mình.

DeepSeek đã nói rằng mô hình mới nhất của họ được đào tạo trên Nvidia H800. Đây là chip A.I. mà Nvidia phát triển dành riêng cho thị trường Trung Quốc sau khi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu lần đầu tiên được áp dụng và điều đó đã gây ra khá nhiều tranh cãi ở Washington.

Khi Mỹ áp dụng các hạn chế đối với chip tiên tiến nhất của Nvidia vào năm 2022, Nvidia đã nhanh chóng thích nghi bằng cách tạo ra các chip bị hạ cấp nhẹ, chỉ thấp hơn một chút so với ngưỡng mà chính phủ đã đặt ra. Về mặt kỹ thuật, các công ty Trung Quốc được phép sử dụng những con chip này, nhưng nó cho phép họ đạt được kết quả thực tế tương tự như chip tiên tiến.

Điều này khiến chính quyền Mỹ tức giận và họ tiếp tục có động thái hạn chế các con chip mới. Nhưng Washington đã hành động chậm chạp và mất khoảng một năm để cấm H800 và các con chip bị hạ cấp khác. Trong lúc đó, các công ty Trung Quốc đã tích trữ rất nhiều chip.

Những kẽ hở trong kiểm soát công nghệ Mỹ

Không rõ DeepSeek đã có được Nvidia H800 như thế nào, nhưng công ty có thể mua chúng vào cuối năm 2022 hoặc 2023. Tuy nhiên, hiện tại, những giao dịch mua như vậy sẽ không còn hợp pháp nữa.

DeepSeek cũng đã dành nhiều năm để xây dựng nguồn cung cấp chip của mình trước khi các biện pháp kiểm soát của Washington có hiệu lực. Đến năm 2021, DeepSeek là một trong số ít các công ty Trung Quốc đã mua được ít nhất 10.000 chip Nvidia A100, con chip tiên tiến mà Nvidia phát hành vào năm 2020.

Không có bằng chứng nào cho thấy DeepSeek đã sử dụng chip buôn lậu. Nhưng nhiều công ty AI của Trung Quốc được cho là đã làm như vậy.

Alexandr Wang, giám đốc điều hành của công ty đào tạo AI khổng lồ, Scale AI, đã nói với tờ New York Times rằng các công ty Trung Quốc có nhiều chip cao cấp hơn nhiều so với mức hạn chế của Mỹ và DeepSeek có thể có khoảng 50.000 bộ xử lý Nvidia H100 tiên tiến.

Đại diện của 11 công ty cho biết họ đã bán hoặc vận chuyển các chip Nvidia bị cấm — bao gồm A100 và H100, loại chip tiên tiến nhất của công ty vào thời điểm đó — và tờ NYT đã tìm thấy hàng chục doanh nghiệp khác cung cấp chúng trực tuyến.

Trong tháng 1 này, chính quyền Tổng thống mãn nhiệm Biden đã ban hành một quy định toàn diện nhằm giải quyết vấn đề buôn lậu, bằng cách đặt ra giới hạn về số lượng chip mà Nvidia có thể bán cho mọi quốc gia trên toàn thế giới.

Vẫn chưa biết chính quyền tân Tổng thống Trump sẽ làm gì về vấn đề này. Tuy nhiên, trong một sắc lệnh hành pháp thương mại được ký vào ngày đầu tiên nhậm chức, ông Trump đã ra lệnh cho các quan chức của mình xem xét lại hệ thống kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, bao gồm cả "cách xác định và loại bỏ lỗ hổng trong các biện pháp kiểm soát xuất khẩu hiện có".

Các biện pháp kiểm soát của Mỹ dường như đã khuyến khích sự khéo léo, “cái khó ló cái khôn” của Trung Quốc - nhưng chúng cũng rõ ràng đã kìm hãm sự phát triển AI của nước này.

Điều đáng chú ý nhất về mô hình của DeepSeek là, mô hình này được phát triển chỉ bằng một phần nhỏ các con chip đắt tiền mà các công ty phương Tây đã sử dụng để tạo ra công nghệ tương tự. Các kỹ sư của DeepSeek cho biết họ chỉ sử dụng khoảng 2.000 chip Nvidia, trong khi hầu hết các công ty hàng đầu đã đào tạo chatbot bằng 16.000 chip trở lên. Cổ phiếu của Nvidia đã giảm mạnh hôm 27/1 do lo ngại rằng các công ty công nghệ sẽ có thể thực hiện AI tiên tiến trong tương lai trong khi chỉ phải trả cho Nvidia ít hơn nhiều.

Vị thế Thung lũng Silicon bị đe dọa

Những tác động của các mô hình AI rẻ hơn như DeepSeek có thể rất sâu sắc. Với việc DeepSeek công khai chia sẻ thông tin chi tiết về cách xây dựng mô hình của mình, các công ty ở Trung Quốc và trên toàn thế giới sẽ có thể sao chép phương pháp tiếp cận chi phí thấp của công ty.

Điều này có nghĩa là "sẽ rẻ hơn nhiều và có thể ít tốn năng lượng hơn nhiều đối với bất kỳ ai khi xây dựng và vận hành AI”, Martin Chorzempa, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho biết.

Trung Quốc có khả năng sẽ tiến xa hơn nhiều trong lĩnh vực AI nếu không có các biện pháp kiểm soát xuất khẩu. Thành công của DeepSeek cho thấy vị thế dẫn đầu của Thung lũng Silicon về AI đã bị thu hẹp, bất chấp những nỗ lực của Washington nhằm hạn chế Trung Quốc tiếp cận các chip tiên tiến. Nhưng điều đáng chú ý là DeepSeek vẫn đang xây dựng các mô hình của mình trên chip Nvidia — không phải trên chip A.I. đối thủ mà công ty công nghệ Trung Quốc Huawei đang cố gắng phát triển.

Một số kỹ sư máy tính Trung Quốc đã gợi ý rằng có thể chạy mô hình DeepSeek mới nhất trên nhiều chip ít tiên tiến hơn, bao gồm cả chip do Huawei sản xuất, mặc dù chip AI của Huawei có hiệu suất thấp hơn nhiều.

Nhưng hiện chưa có công ty Trung Quốc nào có thể sản xuất chip AI tiên tiến cạnh tranh với Nvidia hoặc sản xuất loại máy móc phức tạp cần thiết để sản xuất những con chip đó. Ông Goodrich cho biết: "Lợi thế duy nhất mà Mỹ vẫn có so với Trung Quốc vào thời điểm này là về phần cứng".