Đứa con nào của đồng ruộng mà chẳng mê mẩn màu vàng của cánh đồng sau vụ gặt, mà chẳng “hít” no nê mùi thơm của rơm rạ quyện với mùi mồ hôi của ba của mẹ trên cánh đồng.
Tôi cá là lũ trẻ nhà quê, đặc biệt mấy nhỏ chăn bò đứa nào cũng mừng rơn khi cánh đồng lúa bạt ngàn đã được gặt. Vừa mới gặt xong, khi ấy, nước đồng không còn. Lùa bò ra đồng, không phải lom lom canh chừng nữa, bò thung thăng trên những bờ ruộng gặm cỏ, thung thăng cắn phập những cọng rạ còn tươi. Trên cánh đồng vừa gặt xong, lũ chăn bò chúng tôi tương ra đủ trò để nghịch. Những gốc rạ còn tươi mới, chúng tôi sẽ chọn những “ống” rạ to tròn để thổi te te, nhạc cụ này chúng tôi rất mê. Và nếu có gặp một đống rơm của ai đó chưa dọn thì càng mừng hơn nữa. Nằm lăn lộn trên rơm, phủ lấp rơm lên đầu lên bụng chơi trò trốn tìm. Có hôm, chui vào trong chiếc chăn rơm mà ngủ trưa, mẹ biết được đằng nào cũng bị cốc đầu vì ban ngày chơi với rơm, đêm về xót ngứa khó ngủ. Tôi bảo thích chơi với rơm, mẹ dạy, chơi với rơm thì nhớ khiêm tốn, hiền lành như một cọng rơm.
Còn nữa, chúng tôi hè nhau nạp bắt những con chim chuột, giống chim này nhỏ như chim sẻ nhưng không giỏi bay. Nếu bị rượt đuổi liên tục, bay một chập chúng sẽ mệt và nằm đó cho bắt. Trò chơi này thú vị nhưng hơi ác. Thế là chúng tôi nhất trí, bắt được rồi thì thả ra, thịt con chim chuột không phải đặc sản của đồng ruộng nên dù nghịch, lũ chăn bò cũng không nỡ làm chết con chim yếu đuối. Rồi trò chơi thả diều. Cánh đồng mênh mông gió, diều bay xa tít tắp. Tôi a dua với mấy bạn, về nhà hối anh Năm làm cho con diều giấy. Ngày mùa bận bịu nhưng tôi “rù” miết thì anh cũng làm cho cái diều, (chắc là làm cho yên thân).
Đó là những niềm vui khi cánh đồng đã gặt vào mùa khô. Còn mùa mưa, sau mùa gặt, đồng ruộng lênh láng nước. Mưa dầm dề rả rích vẫn mặc áo tơi lùa đàn bò ra đồng. Mưa mịt mù, cánh đồng trắng xóa giăng mắc trong màn mưa, bò lội đồng ăn rong không muốn đi lùa, mặc kệ, đồng ruộng mùa đông chỉ rạ và chét (gốc rạ nứt những đọt lúa), xách cái giỏ đi nghêu ngao bắt cua. Mùa đông, được mẹ nấu canh cua với đu đủ nêm lá gừng là nhất.
Tôi, xa cánh đồng quê đã hơn mười năm. Mười năm, hằng ngày tôi vẫn đi trên con đường nhìn sang hai bên đều là núi. Và tôi vẫn nhớ, vào thời gian này thì quê tôi đang mùa gặt rộ. Nhớ những đêm trăng cùng mẹ cùng chị đi cắt lúa qua đêm. Nhớ những ngày cùng lũ bạn nô giỡn trên cánh đồng sau mùa gặt. Nhớ và nhớ… Tôi đặc biệt nhớ sau mùa gặt, lang thang vào những đám rạ bị đốt, lùng tìm những hạt thóc nở bung, tách vỏ trấu ra và bỏ vào miệng. Thơm lừng. Tôi nhớ mẹ… Sau mùa gặt, mẹ mang thúng đi nhặt những gié lúa còn vương trên rạ, nhặt những hạt lúa nằm sót lại trên mặt đất. Tôi thấy mất mặt với bạn bè khi mẹ đi mót lúa, tôi không muốn, không cho. Mẹ vẫn vui vẻ xách thúng ra đồng. Mẹ bảo, mỗi hạt lúa là mỗi hạt mồ hôi, phải nhặt cho bằng hết.
Giờ thì hiểu rồi bài học của mẹ. Và còn hiểu thêm, trong cuộc sống của chúng ta, vẫn còn có rất nhiều những hạt lúa bị bỏ sót…