Thế nhưng, vượt lên trên những đau thương, cùng với sự hỗ trợ ở trong và ngoài nước, người dân tại những vùng bị thảm họa đã từng bước khôi phục cuộc sống, đưa hoạt động sản xuất trở lại bình thường. Theo thống kê của Chính phủ Nhật Bản, tính đến nay, khoảng 80% doanh nghiệp bị ảnh hưởng của thảm họa động đất - sóng thần đã hoạt động trở lại.
Để hỗ trợ quá trình hồi phục của các doanh nghiệp nhỏ ở các vùng bị sóng thần, Chính phủ Nhật Bản đã thực hiện chương trình hỗ trợ các doanh nghiệp liên kết thành từng liên doanh. Theo chương trình hỗ trợ này, 4 công ty đóng tàu tại Kesenuma ở tỉnh Miyaghi đã lập công ty mới với tên gọi Mirai Ships INC vào tháng 5/2015. Mirai Ships INC đã chi tổng cộng 10,5 tỷ yên (khoảng 93 triệu USD) để mở xưởng đóng tàu mới. Họ quan niệm “phải duy trì ngành công nghiệp đóng tàu của Kesenuma bằng mọi giá cho dù mỗi một doanh nghiệp trong liên doanh không còn giữ được tên của mình”.
Trường tiểu học Ukedo bị bỏ hoang ở Fukushima sau trận sóng thần. |
Tương tự câu chuyện của Mirai Ships INC, 4 công ty chế biến thủy sản lớn hàng đầu tại Otsuchi thuộc tỉnh Iwate là Hara Sengyoten, Urata Shoten, Nakashoku và Shozushima Fishery đã quyết tâm xây dựng lại cơ nghiệp. Với quan điểm “Otsuchi không thể thiếu ngành thủy sản”, 4 doanh nghiệp đã liên kết với nhau kêu gọi cả nước hỗ trợ phục hồi ngành kinh tế quan trọng của địa phương.
Tính đến ngày 1/1/2016, tổng cộng 3.501 ngôi nhà tại Miyako đã được sửa chữa và xây mới trên tổng số 4.478 ngôi nhà bị phá hủy. Toàn bộ 19 cảng cá của Miyako đã hoạt động bình thường tính đến thời điểm 31/10/2015; chợ cá Miyako cũng đã được mở cửa trở lại, trong khi sản lượng tảo biển đạt mức 70% so với thời điểm trước khi xảy ra động đất - sóng thần.
Tại Fukushima, nơi xảy ra vụ rò rỉ phóng xạ tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima số 1, gần 90% người tiêu dùng cho biết họ vẫn ưu tiên mua thực phẩm sản xuất tại địa phương. Điều đó chứng tỏ người dân Fukushima tin tưởng vào hệ thống kiểm tra chất lượng tại khu vực này cũng như các nỗ lực làm sạch khu vực sau thảm họa phóng xạ.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả trên, người dân tại những nơi bị ảnh hưởng của động đất - sóng thần thừa nhận họ vẫn còn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn trên chặng đường hồi sinh hoàn toàn quê hương mình.
Thử thách đầu tiên là thiếu nguồn nhân lực trầm trọng do số người già chiếm tỷ lệ cao trong lực lượng lao động tại các khu vực bị sóng thần. Nhiều doanh nghiệp cho biết họ không thể tuyển đủ lao động. Tại tỉnh Miyaghi, dân số đã giảm tới 37% so với thời điểm trước khi xảy ra thảm họa. Điều tra của chính phủ cho biết lực lượng lao động trong ngành hải sản cũng giảm tới 23%.
Bên cạnh đó, tiến độ xây dựng hệ thống đê chắn biển cao 14,7 m đang bị trì hoãn.Chương trình di dân lên các vùng cao hơn và xây dựng các khu định cư cũng vẫn chưa hoàn thành.
Trong nỗ lực giải quyết những khó khăn trên, chính quyền các địa phương đã ủng hộ những sáng kiến thu hút nhân lực tới các vùng bị động đất - sóng thần. Một trong những sáng kiến là chương trình “My Project” do một nữ sinh lớp 12 tại Otsuchi, em Misato Maekawa phát động nhằm khuyến khích các thanh niên sau khi tốt nghiệp đại học trở về xây dựng quê hương.
Đối với chương trình định cư, các chính quyền địa phương tiếp tục duy trì sự kết nối với người dân nhằm tạo được tiếng nói chung, đồng thời đề xuất các phương án giảm giá thành xây dựng như nhiều gia đình thực hiện xây nhà cùng thời điểm… Trong khi đó, các chính quyền địa phương cũng tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp thực hiện hoạt động quảng bá, giới thiệu sản phẩm và mở rộng thị trường.
Với những thành quả của quá trình tái thiết sau thảm họa động đất - sóng thần, người dân Nhật Bản đang chứng minh rằng ý chí, nghị lực và sự đồng sức - đồng lòng đã, đang và sẽ tiếp tục giúp họ vượt qua mọi khó khăn, thử thách để hồi sinh mảnh đất quê hương.