Trong
một tuyên bố của Chính phủ Đức trước Quốc hội nước này hồi đầu năm, Thủ tướng
Đức Angela Merkel khẳng định "Đức khó có thể tìm kiếm một đốt tác nào tốt
hơn Mỹ". Tuyên bố này được đưa ra bất chấp những xích mích từ trước đó
giữa hai nước liên quan vụ bê bối nghe lén của Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ
(NSA).
Giờ đây, Thủ tướng Đức lên đường
công du Mỹ, chuyến thăm đầu tiên của bà Merkel tới quốc gia đồng minh kể từ sau
khi các vụ bê bối của NSA nêu trên bị phát giác mùa Thu năm ngoái. Trong bối
cảnh căng thẳng leo thang ở Ukraine, trọng tâm của chuyến thăm không phải để
giải quyết những vấn đề còn tồn đọng liên quan NSA hay hợp tác tình báo, mà là
vấn đề Ukraine và những biện pháp đáp trả Nga trong trường hợp nước này tiếp
tục "không chịu" làm dịu tình hình.
Ukraine và TTIP sẽ là trọng tâm thảo luận giữa Tổng thống Mỹ Barack Obama và Thủ tướng Đức Angela Merkel (Ảnh: DPA) |
Là những "người bạn",
như cách nói của bà Merkel, thì Đức hay châu Âu nói chung và Mỹ không phải luôn
tìm được tiếng nói chung trong việc giải quyết các diễn biến liên quan vấn đề
Ukraine. Ngay từ khi xảy ra khủng hoảng, Mỹ đã chủ trương "rắn" với
Nga, trong khi châu Âu, mà Đức được xem là người dẫn lối và chi phối lớn nhất,
lại muốn một cách tiếp cận song hành, đó là đe doạ đi kèm với đối thoại.
Đặc
biệt việc Mỹ gia tăng áp lực nhằm cô lập Nga đã đẩy châu Âu vào tình thế khó
xử, bởi Brussels cảm thấy lo ngại về chiến lược mới này và nếu đi theo sẽ rất
khó khăn khi muốn thúc đẩy đổi thoại với Moskva.
Thực tế, khi nói về trừng
phạt, Mỹ dễ dàng hơn rất nhiều so với châu Âu, bởi họ không phụ thuộc nhiều về
kinh tế với Moskva như châu Âu và họ cũng không chịu nhiều thiệt hại nếu áp
dụng biện pháp cứng rắn với Nga. Trong khi đó, mọi biện pháp trừng phạt sẽ chỉ
có hiệu quả tối đa nếu được sự đồng thuận của cả Mỹ và châu Âu (như trường hợp
đối với Iran). Một châu Âu ôn hoà dưới ngọn cờ của Đức đã khiến Mỹ phải đắn đo
và trong bối cảnh đó, Obama cũng không dại "đơn phương độc mã", điều
có thể gây rạn nứt cho mối quan hệ giữa các đồng minh phương Tây.
Chuyến công du Mỹ và cuộc thảo
luận với Tổng thống Obama tại Nhà Trắng của Thủ tướng Merkel lần này chắc chắn
sẽ lấy Ukraine làm trọng tâm. Mục đích chính là tìm kiếm một chủ trương chung
với các kịch bản có thể xảy ra để ứng phó kịp thời và cương quyết trước mọi
diễn biến ở Ukraine. Biện pháp trừng phạt cấp độ ba (về kinh tế) có thể sẽ là
chiêu cuối cùng của phương Tây đối với Nga nếu tình hình Ukraine tiếp tục leo
thang nghiêm trọng hơn. Tất nhiên, EU không muốn điều đó và đang làm mọi thứ có
thể để tránh phải đi tới một quyết định như vậy.
Trong chuyến thăm Mỹ, một trong
những sứ mệnh của quan trọng nữa của bà Merkel là Hiệp định đối tác thương mại
và đầu tư xuyên Đại Tây Dương (TTIP). Thủ tướng Merkel dự kiến sẽ có bài phát
biểu quan trọng tại Phòng Thương mại Mỹ về mối quan hệ kinh tế xuyên Đại Tây
Dương, trong đó Đức chủ trương kết thúc các cuộc đàm phán về thoả thuận TTIP
vào cuối năm 2015.
Ukraine
và TTIP sẽ là hai chủ đề trọng tâm trong chuyến công du Mỹ của bà Merkel. Tuy
nhiên, với người dân Đức, họ muốn biết bà Merkel sẽ nói gì về vụ bê bối nghe
lén của NSA với Tổng thống Mỹ Obama khi mà trước đó bà đã khẳng định "nghe
lén giữa những người bạn là điều không thể chấp nhận". Chính phủ Đức nhìn
nhận đây là một chủ đề phức tạp, cần có thêm thời gian, trong khi giới phân
tích cho rằng hai bên khó có thể được tìm được tiếng nói chung trong vấn đề này
và ngay cả hiệp định "không do thám nhau" mà Berlin khởi xướng cũng
khó có thể được bàn tới. Bản thân bà Merkel cũng không đặt nhiều kỳ vọng vào
việc có thể làm sáng tỏ hành động nghe lén của NSA trong chuyến công du Mỹ khi
mà còn quá nhiều việc quan trọng hơn cần giải quyết.
Ngoài những vấn đề trên, dự kiến
lãnh đạo hai nước cũng sẽ thảo luận về các cuộc đàm phán với Iran liên quan
chương trình hạt nhân của nước Cộng hoà Hồi giáo, về tình hình Syria,
Afghanistan và Trung Đông. Bên cạnh đó, ông Obama và bà Merkel cũng sẽ thảo
luận về tình hình châu Á sau khi nhà lãnh đạo Mỹ vừa kết thúc chuyến công du
kéo dài 8 ngày ở châu Á, trong khi Thủ tướng Đức cũng vừa tiếp đón Chủ tịch
Trung Quốc, Tổng thống Hàn Quốc và Thủ tướng Nhật Bản.
Mạnh Hùng