Tổ chức và chiến lược của ISIS-K, nhóm khủng bố tấn công sát hại 13 binh sĩ Mỹ

Vụ đánh bom liên hoàn nhằm vào đám đông bên ngoài sân bay Kabul ngày 26/8 đã khiến ít nhất 60 người thiệt mạng, trong đó có 13 lính thuỷ đánh bộ Mỹ. 

Tổ chức khủng bố có tên ISIS-K đã lên tiếng thừa nhận tiến hành vụ tấn công bằng súng và đánh bom liều chết phối hợp này. Vụ việc xảy ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Joe Biden cảnh báo rằng ISIS-K đang “tìm cách nhắm mục tiêu vào sân bay, tấn công Mỹ, đồng minh và thường dân vô tội”.

Dưới đây là những thông tin về tổ chức, chiến lược hoạt động và mối đe doạ từ ISIS-K do Amira Jadoon, chuyên gia chống khủng bố tại Học viện Quân sự West Point (Mỹ), và Andrew Mines, chuyên gia làm việc trong Chương trình Chủ nghĩa Cực đoan của Đại học George Washington – người đã theo dõi ISIS-K trong nhiều năm, cung cấp cho tờ The Conversation.

ISIS-K là ai?

ISIS-K, hay ISKP, là từ viết tắt của “Islamic State Khorasan Province”, tức Nhà nước Hồi giáo tỉnh Khorasan, là nhánh chính thức của nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng hoạt động ở Afghanistan, được thủ lĩnh của IS ở Iraq và Syria công nhận.

ISIS-K chính thức được thành lập vào tháng 1/2015. Chỉ trong một thời gian ngắn, ISIS-K đã củng cố quyền kiểm soát lãnh thổ ở một số quận nông thôn ở phía bắc và đông bắc Afghanistan, đồng thời phát động một chiến dịch gây chết chóc trên khắp Afghanistan và Pakistan. Trong vòng 3 năm đầu tiên, ISIS-K đã tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào các nhóm thiểu số, các khu vực công cộng và các tổ chức cũng như mục tiêu của chính phủ ở các thành phố lớn trên khắp Afghanistan và Pakistan.

Đến năm 2018, nó đã trở thành một trong bốn tổ chức khủng bố sát hại nhiều người nhất trên thế giới - theo Chỉ số Khủng bố Toàn cầu của Viện Kinh tế và Hòa bình (IEP)

Nhưng sau khi chịu những tổn thất lớn về lãnh thổ trước các chiến dịch do liên quân Mỹ đứng đầu tiến hành, mà đỉnh điểm là việc hơn 1.400 chiến binh và người nhà của họ đã đầu hàng chính phủ Afghanistan vào cuối năm 2019, đầu 2020, ISIS-K được một số người tuyên bố là đã bị đánh bại.

ISIS-K được thành lập bởi các cựu thành viên Taliban tại Pakistan, Taliban Afghanistan và Phong trào Hồi giáo Uzbekistan. Tuy nhiên, theo thời gian, nhóm đã chiêu nạp chiến binh từ nhiều nhóm khác.

Một trong những điểm mạnh nhất của nhóm là khả năng tận dụng các thế mạnh ở địa phương của các chiến binh và thủ lĩnh của chúng. Khởi đầu ISIS-K củng cố lãnh thổ ở các huyện phía nam của tỉnh Nangarhar, nằm trên biên giới phía đông bắc của Afghanistan với Pakistan, nơi từng là thành trì của al-Qaida ở khu vực Tora Bora.

ISIS-K đã sử dụng vị trí hiểm trở ở biên giới để thu thập các nguồn hậu cần và tuyển mộ chiến binh từ các bộ lạc của Pakistan. Chúng câu kết với các nhóm chiến binh địa phương khác tạo nên những liên minh hoạt động.

Có những bằng chứng đáng kể cho thấy nhóm này đã nhận được tiền, chỉ đạo và đào tạo từ tổ chức cốt lõi của Nhà nước Hồi giáo ở Iraq và Syria. Một số chuyên gia đánh giá số tiền này lên tới trên 100 triệu USD.

Mục tiêu và chiến lược của ISIS-K 

Chiến lược chung của ISIS-K là thiết lập một đầu tàu cho phong trào “Nhà nước Hồi giáo” để mở rộng cái gọi là “Vương quốc Hồi giáo” sang Trung và Nam Á.

ISIS-K nhắm mục đích củng cố lực lượng để trở thành tổ chức thánh chiến hàng đầu trong khu vực. Điều này thể hiện rõ trong các thông điệp của nhóm, thu hút các chiến binh “thánh chiến” kỳ cựu cũng như những thành phần trẻ hơn ở các khu vực thành thị.

ISIS-K tận dụng chuyên môn của nhân sự mà chúng chiêu nạp được và liên minh với các nhóm khác để thực hiện các cuộc tấn công tàn khốc. Những vụ tấn công như vậy thường nhằm vào các nhóm thiểu số như người Hazara và người Sikh của Afghanistan, cũng như các nhà báo, nhân viên cứu trợ, nhân viên an ninh và cơ sở hạ tầng của chính phủ.

Mục tiêu của ISIS-K là tạo ra sự hỗn loạn và bất ổn, trong nỗ lực đẩy các chiến binh vỡ mộng từ các nhóm khác gia nhập hàng ngũ của chúng, cũng như gây nghi ngờ về khả năng bảo đảm an ninh của bất kỳ chính phủ cầm quyền nào với người dân.

ISIS-K có mối quan hệ gì với Taliban?

ISIS-K coi Taliban Afghanistan là đối thủ chiến lược của mình. Chúng gọi Taliban Afghanistan là “những kẻ theo chủ nghĩa dân tộc bẩn thỉu” với tham vọng chỉ thành lập một chính phủ giới hạn trong ranh giới của Afghanistan. Điều này mâu thuẫn với mục tiêu của “Nhà nước Hồi giáo” là thiết lập một “vương quốc Hồi giáo” toàn cầu.

Kể từ khi thành lập, ISIS-K đã cố gắng tuyển mộ các thành viên Taliban Afghanistan đồng thời tấn công vào các vị trí của Taliban trên khắp đất nước.

Các nỗ lực của chúng đạt được một số thành công, nhưng Taliban đã cố gắng ngăn chặn bằng cách tổ chức những cuộc tấn công đáp trả nhằm vào lực lượng và vị trí của ISIS-K. Các cuộc đụng độ này thường xảy ra song song với các chiến dịch trên bộ và trên không của liên quân Mỹ - Afghanistan chống lại ISIS-K.

Phần lớn tổn thất về nhân lực và lãnh đạo của ISIS-K là kết quả của các chiến dịch do Mỹ và Afghanistan tổ chức, đặc biệt là các cuộc không kích của Mỹ.

Mối đe doạ từ ISIS-K với Afghanistan và cộng đồng quốc tế?

Là một tổ chức tương đối suy yếu, mục tiêu trước mắt của ISIS-K là bổ sung đội ngũ và báo hiệu quyết tâm của chúng thông qua các cuộc tấn công mạnh tay. Làm như vậy có thể giúp đảm bảo rằng nhóm không trở thành một “người chơi” bị gạt ra bên lề ở Afghanistan-Pakistan. 

ISIS-K quan tâm đến việc tấn công các đối tác của Mỹ và đồng minh ở bên ngoài Afghanistan, nhưng mức độ năng lực của nhóm trong việc truyền cảm hứng và chỉ đạo tổ chức tấn công chống lại phương Tây là một vấn đề đã gây chia rẽ trong cộng đồng tình báo và quân đội Mỹ.

Tuy nhiên, ở Afghanistan, ISIS-K đã chứng tỏ mình là một mối đe dọa lớn hơn nhiều. Ngoài các cuộc tấn công nhằm vào các tổ chức dân sự và nhóm thiểu số, nhóm này còn nhắm vào các nhân viên cứu trợ quốc tế, nỗ lực rà phá bom mìn và thậm chí từng tìm cách ám sát đặc phái viên hàng đầu của Mỹ tại Kabul vào tháng 1/2021.

Vẫn còn quá sớm để nói việc Mỹ rút khỏi Afghanistan sẽ mang lại lợi ích như thế nào cho ISIS-K, nhưng cuộc tấn công vào sân bay Kabul cho thấy mối đe dọa tiếp theo từ nhóm này.

Trong ngắn hạn, ISIS-K có thể sẽ tiếp tục các nỗ lực gieo rắc hoảng loạn và hỗn loạn, làm gián đoạn quá trình rút quân và chứng tỏ rằng Taliban không có khả năng bảo đảm an ninh cho dân chúng.

Nếu nhóm này có thể thiết lập lại một số mức độ kiểm soát lãnh thổ trong dài hạn và tuyển mộ nhiều chiến binh hơn, ISIS-K rất có thể sẽ sẵn sàng trở lại và gây ra các mối đe dọa ở cấp độ quốc gia, khu vực và quốc tế.