Khẳng định giá trị phổ quát của độc lập dân tộc

Chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Nhật Bản nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), Giáo sư Furuta Motoo cho rằng Cách mạng Tháng Tám đã tập hợp được sự ủng hộ của đông đảo nhân dân Việt Nam trên khắp đất nước trong khoảng thời gian cực kỳ ngắn ngủi, từ khi phát xít Nhật tuyên bố đầu hàng Đồng minh (15/8/1945) đến trước khi quân Đồng minh tiến vào Việt Nam để giải giáp quân đội Nhật.

Cuộc cách mạng đó có 3 đặc điểm lớn, gồm thời điểm thuận lợi, thu hút được sức mạnh quần chúng và diễn ra trên toàn quốc. Ba đặc điểm này đã mang đến tính chính danh mạnh mẽ cho con đường tiếp theo của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam). Bằng chứng là việc chính quyền khởi nguồn từ Cách mạng Tháng Tám đã tồn tại và vững mạnh từ đó đến nay.

Cũng theo vị chuyên gia Nhật Bản này, trong thời kỳ Chiến tranh Thế giới thứ hai, Đông Nam Á bị Nhật Bản chiếm đóng nên khi Nhật Bản bại trận, khu vực này đã bùng nổ phong trào giải phóng dân tộc sớm nhất trên thế giới, trong đó, Việt Nam và Indonesia là hai nước đi đầu. Sự kiện tuyên ngôn độc lập Indonesia vào ngày 17/8/1945 và Cách mạng Tháng Tám 1945 của Việt Nam là biểu hiện sớm nhất của tinh thần độc lập dân tộc, trở thành tinh thần chủ đạo của thế giới sau Chiến tranh Thế giới lần thứ hai.

Cũng vì thế, Cách mạng Tháng Tám của Việt Nam có hai ý nghĩa quốc tế. Ý nghĩa đầu tiên là đi tiên phong phong trào giải phóng dân tộc trên khắp thế giới sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Ý nghĩa thứ hai là mở ra thời kỳ độc lập dân tộc của khu vực Đông Nam Á, thu hút sự chú ý chính trị của quốc tế vào khu vực này.

Về những giá trị trường tồn mà cuộc Cách mạng Tháng Tám đã mang lại, Giáo sư Furuta Motoo đề cập đến việc Chủ tịch Hồ Chí Minh trích dẫn những lời bất hủ trong Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp và bản Tuyên ngôn Độc lập của nước Mỹ khi mở đầu bản Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam. Theo giáo sư, giá trị phổ quát mà Cách mạng Tháng Tám mang lại chính là việc khẳng định nền độc lập dân tộc như một phần của nền dân chủ nhân loại.

Ngày nay, quyền tự quyết dân tộc là quyền phổ quát được Liên hợp quốc (LHQ) công nhận nhưng ở thời điểm ngay sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, sự công nhận này chưa được phổ biến rộng rãi. Giáo sư Furuta Motoo tin rằng Cách mạng Tháng Tám và Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam đã có đóng góp to lớn vào sự công nhận rộng rãi này.

Giáo sư Furuta Motoo nhấn mạnh tinh thần cốt lõi của Cách mạng Tháng Tám là chứng minh với thế giới về nền độc lập của một nước Việt Nam thống nhất, giữ vững nền độc lập đó trong sự đoàn kết với Đông Nam Á, nơi phong trào độc lập dân tộc phát triển nhất thế giới lúc bấy giờ. Giáo sư tin rằng tinh thần này cũng quan trọng đối với Việt Nam hiện đại, một quốc gia thành viên tích cực của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đang nỗ lực nâng cao vị thế quốc tế, hội nhập và đóng góp vào sự phát triển chung của thế giới.