Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer. Ảnh: AFP |
Đại diện Lighthizer, 70 tuổi, hiện chịu trách nhiệm theo dõi việc thực hiện các chính sách định hình phương thức Mỹ mua và bán hàng hóa dịch vụ lên đến hàng nghìn tỉ đô la trên toàn thế giới. Với hai phẩm chất quan trọng: cùng quan điểm hoài nghi về thương mại tự do giống Tổng thống Mỹ Donald Trump và có hàng chục năm kinh nghiệm quản lí tại Washington, Đại diện Lighthizer luôn là một trong những trợ thủ đắc lực của Tổng thống Trump mỗi khi vấn đề kinh tế được nêu ra bàn thảo.
Tương tự Tổng thống Trump, Đại diện Lighthizer coi Trung Quốc là một mối đe dọa tiềm tàng với nền kinh tế Mỹ, tin rằng Mỹ là nạn nhân của các thỏa thuận thương mại tự do không công bằng và nghĩ rằng Mỹ nên cân nhắc áp dụng các biện pháp mạnh hơn như áp đặt thuế lên mặt hàng nhập khẩu để bảo vệ các ngành công nghiệp và công nhân Mỹ.
Về tính cách, Đại diện Lighthizer và Tổng thống Trump cũng có những nét tương đồng. Đại diện Lighthizer được biết đến là một chính khách ăn nói khá thô lỗ và thể hiện mình là một người làm thỏa thuận đầy tham vọng.
Ông cũng rất có chính kiến về việc mình làm và quá trình để đạt được mục tiêu đó, cũng như chắc chắn về những chính sách hậu thuẫn.
Quan điểm cứng rắn với thỏa thuận thương mại tự doĐại diện Lighthizer sở hữu một sự nghiệp thành công trong thế giới kinh doanh từ khi còn trẻ. Đầu những năm 1980, ông đã là một trong những luật sư hàng đầu trong Ủy ban Tài chính Thượng viện, giám sát các hoạt động liên quan đến chính sách thương mại quốc tế của Mỹ. Sau đó, dưới thời cựu Tổng thống Ronald Reagan, ông từng đảm nhiệm vị trí phó Đại diện Thương mại.
Một trong những điểm nổi bật trong sự nghiệp làm cố vấn thương mại của Lighthizer là ông đã tham gia thảo luận rất nhiều thỏa thuận được biết đến với tên gọi “Hạn chế xuất khẩu tự nguyện”. Lợi dụng mối đe dọa áp đặt thuế trừng phạt, Mỹ sẽ thuyết phục các quốc gia khác “tình nguyện” hạn chế các hoạt động xuất khẩu sang Mỹ mà có nguy cơ cao đe dọa đến các ngành công nghiệp nước ngày vì sự cạnh tranh.
Dưới thời của cựu Tổng thống Reagan, Đại diện Lighthizer giúp chính phủ Mỹ đạt được những thỏa thuận thương lượng với hơn chục quốc gia về ngành thép, trong đó đối tác lớn nhất là Nhật Bản. Tiến trình đó đã dạy Lighthizer rằng nước Mỹ có thể thành công trên đấu trường quốc tế với quan điểm "diều hâu" cứng rắn.
Trái ngược với phần lớn các nghị sĩ đảng Cộng hòa, Đại diện Lighthizer nghĩ rằng các phương thức bảo hộ - chế độ bảo vệ nền công nghiệp trong nước bằng cách áp đặt một số tiêu chuẩn thuộc các lĩnh vực như chất lượng, vệ sinh, an toàn, lao động, môi trường, xuất xứ, hay việc áp đặt thuế xuất nhập khẩu cao đối với một số mặt hàng nhập khẩu nào đó – không những thực tiễn mà hoàn toàn thống nhất với chủ nghĩa bảo thủ.
Với thái độ “thương mại công bằng” thay vì “thương mại tự do” đối với các quan hệ thương mại hiện nay của Mỹ với các nước, Đại diện Lighthizer tin rằng Mỹ nên tự tạo hệ thống quy định riêng khi những điều lệ hiện hành không còn phù hợp với lợi ích của nước Mỹ, cũng như Mỹ tạo tâm thế sẵn sàng chứng kiến các mối quan hệ vốn dĩ bình ổn từ trước đến nay giờ sẽ phải trải qua chút hỗn loạn, thậm chí là tan vỡ.
Người luôn cứng rắn với Trung QuốcTheo báo Wall Street Journal, chính sách cứng rắn của Tổng thống Trump trong thương mại với Trung Quốc được hình thành tại cuộc họp ở Nhà Trắng tháng 8/2017 với nhân vật giữ vai trò trung tâm là Đại diện Lighthizer. Phát biểu trước các cố vấn Nhà Trắng và quan chức nội các, ông cho rằng Trung Quốc thường xuyên hứa hẹn thay đổi chính sách nhưng không thực hiện.
Mặc dù trong cuộc họp có sự tham gia của Trưởng đại sứ Mỹ tại Trung Quốc - Terry Branstad qua video call và ông này đã đề nghị Mỹ xin cơ hội tiến hành thêm một vòng đàm phán nữa, Đại diện Lighthizer vẫn nhấn mạnh đã đến lúc phải hành động và bắt đầu từ việc điều tra hành vi thương mại thiếu công bằng mà phía Trung Quốc đang thực hiện.