Người 'thắp lửa sáng tạo' của ngành cơ khí nông nghiệp

Đam mê sáng tạo

Vào một ngày Đông tháng 12, tại xưởng cơ khí của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà, hàng chục công nhân vẫn miệt mài lao động, mỗi người một việc để tạo ra những chiếc máy phục vụ sản xuất nông nghiệp cho nông dân. Ông Vũ Hữu Lê, với dáng người nhỏ bé, dù tuổi 90 nhưng vẫn thoăn thoắt cùng công nhân làm việc. Ông luôn nở nụ cười thân thiện, lạc quan và say mê với công việc của mình.

Sinh năm 1935 ở miền quê Hạ Hòa (Phú Thọ), ông Lê bén duyên vùng đất Yên Bái (trước đây) và gắn bó, trưởng thành cùng Nhà máy Cơ khí tỉnh với gần 20 năm làm Giám đốc. Năm 1990, khi nghỉ hưu, thay vì hưởng an nhàn tuổi già, ông luôn ấp ủ ước mơ mở xưởng cơ khí cho riêng mình. Quá trình làm việc và đi thực tế ở khu vực miền núi Tây Bắc, ông nhận thấy nông dân có nhiều nông sản như chè, quế, sắn, miến, dược liệu cần chế biến nhưng chưa có máy móc phù hợp với điều kiện kinh tế. Do đó, ông quyết tâm thành lập xưởng cơ khí để chế tạo thiết bị.

Lúc đó, dù chỉ có một triệu đồng và chiếc xe máy Simson cũ nhưng ông quyết tâm nghĩ cách kiếm tiền để thực hiện ước mơ. Ông Lê cùng chiếc xe máy đi khắp các ngõ ngách thu mua sắt vụn, rồi bán lấy lãi. Số tiền kiếm được, ông dành để mua các loại máy công cụ, như: Máy tiện, máy phay, máy bào để phục vụ cho giấc mơ chế tạo máy của mình. Sau 3 năm, ông sắm đủ các máy, công cụ cần thiết và bắt đầu chế tạo chiếc máy đầu tiên.

Với kiến thức học ở Liên Xô cùng kinh nghiệm thực tiễn, sau nhiều đêm thức trắng bên bản vẽ, ông Lê đã chế tạo thành công chiếc máy chế biến chè mini đầu tiên với công suất và chất lượng tương đương với máy nhập ngoại; giá thành cũng thấp hơn nhiều lần, phù hợp cho sản xuất nông hộ. Cứ thế, những chiếc máy hỗ trợ người nông dân sản xuất nông nghiệp lần lượt ra đời với công suất và kích cỡ lớn nhỏ khác nhau.

Giúp nông dân giải phóng sức lao động

Những sản phẩm do kỹ sư Vũ Hữu Lê tạo ra có quy mô sử dụng từ hộ gia đình cho đến các cơ sở sản xuất lớn nhưng giá bán chỉ bằng 30 - 40% máy nhập ngoại, phù hợp điều kiện của người nông dân. Đến nay, kỹ sư Lê cùng 21 công nhân đã tạo ra hơn 10 chủng loại máy phục vụ nông nghiệp và đời sống. Hàng nghìn sản phẩm mang thương hiệu Hồng Hà có mặt khắp các tỉnh, giúp nông dân giảm sức lao động, tăng năng suất.

Nhiều sản phẩm do kỹ sư Lê tạo ra được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng độc quyền sáng chế, trở thành sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, như: Máy khuấy hồ bột dong chín, máy ép sợi miến bán tự động, hệ thống chưng cất tinh dầu quế, lò sấy bằng thép hình trụ nằm ngang với giàn sấy di động, máy vò chè xanh có mâm và xi lanh quay ngược chiều nhau...

Nổi bật năm 2022, kỹ sư Lê nghiên cứu, chế tạo thành công và đưa ra thị trường máy vò chè đa năng với công suất 220kg/lần vò cho cả loại chè xanh, chè đen. Sản phẩm làm ra không bị vón cục, dập nát, năng suất tăng 3,5 lần so với các loại máy cũ. Đến nay, hơn 1.000 sản phẩm bán ra và có mặt tại các tỉnh: Lào Cai, Phú Thọ, Tuyên Quang, Lai Châu, Lâm Đồng… được nông dân trồng chè tin dùng.

Với vùng trồng quế, ông Lê chế tạo ra nồi chưng cất tinh dầu quế và bán được gần 400 nồi tại các tỉnh Lào Cai, Nghệ An, Thanh Hóa… với tỷ lệ thu tinh dầu cao từ 0,4 - 0,6 lít/100kg cành lá, hàm lượng đạt trên 80%. Năm 2024, ông Lê tiếp tục chế tạo thành công máy chặt cành quế theo hành trình và máy cắt liên hoàn phân đoạn quế sáo với công suất từ 3 - 3,5 tấn/ngày, tăng 6 lần so với cắt bằng thủ công;...  

Ngoài ra, trong các lĩnh vực sản xuất nông nghiệp khác, kỹ sư Vũ Hữu Lê còn nghiên cứu tạo ra nhiều máy móc phục vụ nông nghiệp khác như: Máy nghiền củ dong riềng, máy rửa củ dong, lò sấy miến dong, hệ thống lọc bột dong sạch và máy ép miến bán thủ công theo phương pháp đùn ép với năng suất gấp 2 - 3 lần so với máy thủ công; máy băm cành cây gỗ, máy băm răm, máy nghiền từ ván bóc các loại, lò sấy nhiệt sạch cho quế, hoa hồi; máy băm sắn lát công suất đủ loại, máy nghiền và lọc tinh bột sắn, hệ thống sấy sắn lát băm; máy đóng bịch nấm tự động 4.000 bịch/ca, nồi hấp bịch nấm tự sinh hơi; máy vê viên, ép phân dúi, máy thái quả và giàn khay trượt nuôi tằm…

Trong 20 năm xây dựng và phát triển, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà và cá nhân ông Lê đã tham gia 10 hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Lào Cai và đều đoạt giải cao.

Tích cực tham gia hoạt động xã hội

Nhờ sự năng động, sáng tạo của kỹ sư Vũ Hữu Lê, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà hiện tạo việc làm ổn định cho 21 lao động, thu nhập bình quân từ 6 - 8 triệu đồng/người/tháng.

Công nhân Cao Ngọc Triệu (người có gần 20 năm làm việc tại Công ty) chia sẻ, ông gắn bó với Công ty lâu dài bởi "bác Lê" là một người gần gũi, nhiệt huyết với nghề cơ khí. "Bác Lê" đã lan tỏa sự yêu nghề và giúp đỡ nông dân có máy móc phù hợp phục vụ sản xuất. Việc làm ý nghĩa ấy khiến ông gắn bó và yêu nghề hơn. Mọi người trong công ty coi nhau như anh em trong nhà, cùng đoàn kết, chia sẻ buồn, vui và cố gắng phát triển.

Ngoài công việc nghiên cứu, sáng chế và quản lý, kỹ sư Vũ Hữu Lê còn tích cực tham gia hoạt động xã hội. Từ năm 2020 đến nay, ông Lê dành hơn 500 triệu đồng cho công tác từ thiện, giúp đỡ các hoàn cảnh khó khăn. Đồng thời, ông còn đưa ra nhiều chính sách ưu đãi hỗ trợ nông dân như: Bán máy với giá trả chậm; giảm giá thành xuống khoảng 70 - 80% để mỗi người dân đều tiếp cận được các loại máy móc; hướng dẫn chuyển giao công nghệ miễn phí… Nhờ đó, ông được ví như người "thắp lửa sáng tạo” của ngành cơ khí nông nghiệp vùng trung du miền núi Bắc Bộ.

Với những cống hiến của bản thân, kỹ sư Vũ Hữu Lê từng 3 lần được nhận Huân chương Lao động hạng Nhì, hạng Ba của Chủ tịch nước; Bằng Lao động sáng tạo của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; danh hiệu Công dân tiêu biểu tỉnh Yên Bái (cũ) năm 2023, cùng 23 Bằng khen của Trung ương và tỉnh với nhiều giải thưởng khác. 

Nhìn lại chặng đường đã qua, kỹ sư Vũ Hữu Lê chia sẻ, ông gắn bó với nghề cơ khí là vì sự nghiệp và hạnh phúc của nhân dân. Những phần thưởng và sự ghi nhận quý báu mà Đảng, Nhà nước và địa phương đã tiếp thêm động lực, nghị lực để ông tiếp tục nghiên cứu, chế tạo máy móc cho nông dân đến cuối đời.

Đánh giá về kỹ sư Vũ Hữu Lê, Phó Chủ tịch Thường trực UBND phường Nam Cường, tỉnh Lào Cai Phan Thế Ngọc cho biết: Ông Lê là một tấm gương tiêu biểu tại địa phương, người tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, hoạt động xã hội, thiện nguyện trên địa bàn. Công ty của ông có nhiều sản phẩm nông nghiệp không chỉ có giá trị kinh tế mà còn mang ý nghĩa xã hội lớn, giúp người dân giải phóng sức lao động và nâng cao đời sống. Ngoài ra, ông Lê còn tạo việc làm cho nhiều lao động, góp phần xóa đói giảm nghèo tại địa phương. Những đóng góp của ông Lê góp phần xây dựng phường Nam Cường phát triển theo hướng “Đô thị xanh - bản sắc - hạnh phúc”.

Hành trình của kỹ sư Vũ Hữu Lê là minh chứng của lòng yêu nghề, tinh thần thi đua yêu nước mà Bác Hồ đã căn dặn. Ông là một trong 19 tập thể, cá nhân điển hình tỉnh Lào Cai được tham dự Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI, giai đoạn 2026 - 2030. Đặc biệt, ông vinh dự là 1 trong 8 cá nhân của cả nước được nhận danh hiệu Anh hùng Lao động giai đoạn 2021 - 2026.