Chính phủ Thái Lan chuẩn bị thực thi chính sách thu mua lúa giá cao của nông dân. Ấn Độ xuất kho 2 triệu tấn gạo. Trong nước, từ đầu năm đến nay giá lúa liên tục tăng, tình trạng tranh mua, tranh bán diễn ra căng thẳng, tình hình sản xuất hiện đang bị ảnh hưởng ít nhiều bởi lũ lụt. Những động thái này cho thấy, việc thu mua, dự trữ, ký kết đơn hàng xuất khẩu gạo của các doanh nghiệp Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng đáng kể.
Đến thời điểm này, nông dân các tỉnh Bắc Trung bộ đã cơ bản thu hoạch xong vụ lúa hè thu. Miền Bắc và miền núi phía Bắc đáng lẽ cũng sẽ có một vụ mùa bội thu, tuy nhiên cơn bão số 5 vừa qua đã khiến một phần diện tích lúa mùa chưa đến thời kỳ thu hoạch bị đổ. Theo Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), đã có khoảng 70.000 ha lúa mùa bị đổ (Thái Bình gần 50.000 ha, Hải Phòng gần 10.000 ha, Quảng Ninh 1.700 ha) sẽ ít nhiều ảnh hưởng tới sản lượng lúa khu vực này.
Để giảm thiệt hại năng suất lúa đến mức thấp nhất, Cục Trồng trọt ,tập trung chỉ đạo và tuyên truyền, vận động nông dân các địa phương tranh thủ thời tiết thuận lợi, khẩn trương ra đồng dựng lại những diện tích lúa bị đổ, đồng thời thu hoạch nhanh những diện tích đã cơ bản chín theo phương châm “xanh nhà hơn già đồng”. Theo nhận định của ông Nguyễn Trí Ngọc, Cục trưởng Cục Trồng trọt, với diện tích lúa bị đổ do mưa bão sản lượng giảm khoảng 10% song vụ mùa miền Bắc năm nay được mùa nên vẫn có một vụ mùa thắng lợi.
Nhưng yếu tố tác động lớn nhất đến tổng sản lượng lúa của cả nước cũng như phục vụ chính cho xuất khẩu vẫn chủ là liên quan đến vựa lúa tại đồng bằng sông Cửu Long. Trong thời gian qua, những cánh đồng lớn tại đây phải đối mặt với lũ lụt, nhiều diện tích lúa có nguy cơ bị ngập. Nhiều tuyến đê xung yếu tại các tỉnh như Đồng Tháp, An Giang vỡ làm gần 6.000 ha lúa thu đông bị mất trắng. Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vẫn dự báo sản lượng lúa của cả nước năm nay đạt trên 41,5 triệu tấn. Trừ tiêu dùng nội địa khoảng 27,5 triệu tấn bao gồm cả giống, ăn, hao hụt và chăn nuôi còn 14 triệu tấn lúa, tương đương trên 7 tấn gạo hàng hóa để phục vụ xuất khẩu.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), 9 tháng qua, xuất khẩu gạo của Việt Nam đã đạt kỷ lục mới trong 3 năm gần đây với 5,8 triệu tấn gạo các loại, đạt giá trị 2,8 tỷ USD, tăng 9% về lượng và tăng đến 24% về giá so với cùng kỳ năm ngoái. So với mục tiêu VFA đặt ra từ đầu năm có thể coi như đến thời điểm này VFA đã cơ bản hoàn thành kế hoạch năm 2011.
Về thị trường của gạo Việt Nam, hiện nay Philippin đã rời vị trí hàng đầu xuống thứ hai trong số các thị trường nhập khẩu gạo Việt Nam, do lượng xuất khẩu giảm 38,8% và kim ngạch chỉ bằng gần ½ cùng kỳ năm ngoái. Thị trường Inđônêxia đang tăng trưởng mạnh, vượt qua Philippin trở thành thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam . Ngoài ra, các thị trường khác như Malaixia cũng tăng gấp hơn 2 lần và Trung Quốc tăng gấp hơn 3 lần về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Để bù vào sự sụt giảm của thị trường Philippin, các doanh nghiệp Việt Nam đã tăng cường xuất khẩu sang các thị trường mới như Bănglađet, Xênêgan, Bờ Biển Ngà và Gana. Như vậy, khả năng cung ứng gạo cũng như thị trường xuất khẩu của Việt Nam hiện nay không phải là vấn đề đáng lo ngại. Bài toán hiện nay đối với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo là ứng phó kịp thời với những biến động của thị trường thế giới để đảm bảo lợi nhuận cao.
Thị trường lúa gạo thế giới lại đang có nhiều biến động. Đáng chú ý, ngày 7/10 Chính phủ Thái Lan cho biết sẽ thực hiện cam kết trợ giá mua lúa của nông dân nước này. Cam kết này dù chưa thực hiện nhưng trong thời gian qua cũng đã gây không ít biến động trên thị trường. Chính sách mua lúa của Thái Lan với giá khoảng 500 USD/tấn chắc chắn sẽ kéo giá gạo xuất khẩu thế giới lên. Tuy nhiên, giá gạo Thái Lan không thể đột ngột tăng vọt lên trên 800 USD/tấn. Hiệp hội Lương thực Việt Nam nhận định, chính sách này sẽ có lợi cho Việt Nam, vì chênh lệch với giá gạo Thái Lan sẽ khiến khách hàng chuyển hướng vào các nước xuất khẩu khác. Nhưng vấn đề đáng chú ý hiện nay nữa là động thái xuất kho 2 triệu tấn gạo của Ấn Độ với giá khá thấp để thu hút khách hàng.
Khi những chính sách của các nước xuất khẩu gạo lớn được thực thi chắc chắc thị trường gạo sắp tới sẽ liên tục có nhiều biến động. Giá gạo trong thời gian tới dự báo sẽ tiếp tục tăng, nên các doanh nghiệp đang chờ các diễn biến mới. Đây cũng chính là thời điểm thuận lợi cho những doanh nghiệp "mạnh", có uy tín vì có hệ thống kho bãi, nhà máy xay xát, sấy khô tốt.
Bích Hồng