Ukraine có thể mua khí đốt của ai ngoài Nga? Các chuyên gia Ukraine dự đoán rằng van đường ống dẫn khí đốt của Nga sẽ không khóa lại, song giá không giảm trong 5 năm tới.Khi đốt giá rẻ Nga cung cấp cho Ukraine từ tháng 4 sẽ đắt đỏ hơn vì tập đoàn độc quyền khí đốt Nga Gazprom đã chính thức khẳng định việc giảm giá 35% sẽ kết thúc trong tháng 3 (theo thỏa thuận mới nhất giữa 2 nước, giá bán được xem xét hàng quí) và “năng lượng xanh” sẽ không còn có giá 268,5 USD/1.000 m3 mà là từ 404-410USD (theo hợp đồng, giá khí đốt quí tiếp theo được tính theo giá dầu tương ứng của quí trước).
Theo các chuyên gia Ukraine, có 3 phương án cung cấp khí đốt thay thế cho nguồn cung từ Nga. Đó là mua khí đốt của châu Âu và Qatar, tự khai thác khí đốt nhiều hơn và tiết kiệm. Tuy nhiên việc chuyển đổi phải mất nhiều năm và đòi hỏi các khoản đầu tư lớn.
Theo tính toán của chuyên gia độc lập Valentin Zemlyansky, nguồn nhập khẩu khí đốt từ châu Âu và vận chuyển khí đốt qua Biển Đen (nhà máy xử lí khí đốt hóa lỏng nổi đặt tại Odessa, có thể thuê của Mỹ) chỉ hạn chế ở mức 10 tỷ m3 do không đủ nguồn cung cho thị trường châu Âu và khả năng lưu thông kỹ thuật trên tuyến đường ống.
Zemlyanskiy nhận định: “Khối lượng vẫn chưa đủ, chúng ta phải tăng sản lượng khai thác trên đất liền, tiến ra thềm lục địa Biển Đen, với hy vọng thăm dò địa chất sẽ khẳng định các nguồn dự trữ ở mức công nghiệp (hàng tỷ m3) của khí đốt đá phiến ở Kharkov và Ngoại Carpat.
Theo ông Zemlyanskiy, Ukraine cần hiện đại hóa các xí nghiệp luyện kim và khu vực công cộng, tốn kém khoảng 100 tỷ USD trong từ 8-10 năm. Nếu không có hỗ trợ tài chính từ bên ngoài, điều này là không thể”. Mặt khác, theo Giám đốc Viện nghiên cứu nhiên liệu Dmitry Marunych, Nga cũng chẳng được lợi khi không cung cấp khí đốt cho Ukraine. Ở đây có 2 nguyên nhân, thứ nhất hợp đồng cung cấp khí đốt có hiệu lực tới tháng 1/2019, dù bất lợi cho Kiev, song Ukraine là khách hàng lớn nhất mua khí đốt Nga. Và để giảm sản lượng từ 25-30%, cần đóng các giếng khoan, về kỹ thuật Gazprom sẽ gặp khó khăn và bất lợi.
Về giá các nguồn thay thế khí đốt Nga, các chuyên gia Ukraine tỏ ra bi quan bởi chúng không rẻ hơn. Marunych cho biết năm 2013, Ukraine mua 2 tỷ m3 khí đốt của Đức với giá 380USD/1.000m3, song đó không phải là nguyên nhân bởi gần tới mùa đông giá bán còn tăng cao hơn giá khí đốt Nga (420 USD).
Với khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG), kể cả khi Thổ Nhĩ Kỳ cho phép mỗi tuần từ 2-3 tàu chở LNG đi qua eo biển Bosphorus, thì giá cũng tới 500USD. Theo Zemlyanskii, giá khí đốt trên thị trường châu Âu thay đổi khó lường, phụ thuộc vào cung và cầu, vì thế kế hoạch chi tiêu lâu dài là khó khăn. Nếu chuyển đổi, đối tượng thiệt hại đầu tiên sẽ là ngành công nghiệp và dân sinh – những khách hàng chính sử dụng khí đốt nhập khẩu.
Duy Trinh