Thêm động lực giúp ngư dân bám biển

Thực hiện đề án thí điểm hỗ trợ ngư dân đóng tàu vỏ sắt để khai thác thủy sản xa bờ của Chính phủ, Tổng công ty Công nghiệp Tàu thủy đã đóng mẫu 6 tàu cá vỏ sắt cho ngư dân các địa phương. Những chiếc đầu tiên được bàn giao cho ngư dân ra khơi và bước đầu đã phát huy hiệu quả đánh bắt, đặc biệt là giúp ngư dân bám biển ở những ngư trường xa bờ, khẳng định chủ quyền của Việt Nam trên biển. Phóng viên (PV) Thông tấn xã Việt Nam có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Ngọc Sự, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy (SBIC- ảnh) xung quanh vấn đế này.




Ông có thể cho biết tổng thể về dự án thí điểm hỗ trợ ngư dân đóng tàu vỏ sắt để khai thác thủy sản xa bờ?

Trước hết phải thấy rằng chủ trương của Chính phủ trong việc hỗ trợ ngư dân đóng tàu vỏ sắt thay thế tàu vỏ gỗ là hướng đi đúng đắn theo xu thế công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đây chính là động lực giúp ngư dân yên tâm bám biển, đẩy mạnh được phát triển kinh tế - xã hội.

Thực hiện chủ trương của Chính phủ, SBIC là một trong những đơn vị được giao thực hiện đề án, vì vậy từ năm 2013, SBIC đã cử các kỹ sư đến các tỉnh ven biển như Quảng Ngãi, Nam Định, Quảng Bình, huyện đảo Lý Sơn… gần như ăn ngủ với ngư dân, để khảo sát, hỏi ý kiến ngư dân, chi cục thủy sản các địa phương về các mô hình tàu đánh cá vỏ thép nào là thích hợp nhất.

Tính đến thời điểm này có 4 trong số 6 mẫu tàu vỏ thép do SBIC thử nghiệm đã được ngư dân chấp nhận. Trong đó, mẫu tàu chụp mực sẽ bàn giao cho ngư dân Quảng Bình vào cuối tháng 6, tàu cá lưới kéo đôi tháng 7 sẽ bàn giao cho ngư dân Thái Bình. Riêng 2 mẫu tàu câu cá ngừ đại dương và tàu dịch vụ hậu cần vẫn tiếp tục nghiên cứu. Sau khi bàn giao, ngư dân đã đưa tàu đi đánh cá và có những đánh giá tích cực về mô hình tàu cá vỏ sắt.

Dự kiến SBIC sẽ đưa ra 6 - 10 mẫu tàu phù hợp với tập quán đánh bắt từng vùng, các chủng loại tàu theo các phương thức đánh bắt khác nhau, gồm tàu lưới rê, lưới kéo, lưới vây, tàu trục mực, tàu câu cá ngừ, tàu dịch vụ hậu cần nghề cá... Về mặt kỹ thuật, SBIC không có vấn đề gì lo ngại, bởi vì các công ty thành viên của SBIC đã đóng nhiều tàu công nghệ phức tạp, kỹ thuật cao hơn. Mục tiêu của SBIC là tiếp thu và sớm đưa ra các mẫu tàu thực sự phù hợp với ngư dân các vùng miền. Tuy nhiên, SBIC cho rằng muốn có được những con tàu thép hóa chất lượng, giá thành rẻ thì phải theo hướng sản xuất hàng loạt theo thiết kế mẫu chấm để tiết kiệm cho ngư dân.

Ông có thể chia sẻ những ưu thế của tàu cá vỏ sắt mà SBIC đang đóng cho ngư dân?

Ông Nguyễn Ngọc Sự: Tàu vỏ cá vỏ sắt bền hơn và có tuổi thọ gấp 3 lần (tới 30 năm) so với tàu gỗ. Tàu vỏ sắt chạy nhanh hơn, cơ động hơn, bền hơn tàu gỗ. Tàu có thể chịu được gió cấp 9 trong khi tàu gỗ chỉ chịu đến cấp 6. Nhờ các ưu thế nhanh, cơ động, chở được gấp đôi số lưới so với tàu gỗ, chịu được sóng gió ở cường độ lớn nên tàu cá vỏ sắt giúp ngư dân bám biển được dài ngày hơn trên các ngư trường xa bờ, qua đó nâng cao hiệu quả đánh bắt, trong khi đó, chi phí giảm được tới 50%.

Theo tính toán, với lợi thế của tàu cá vỏ sắt hiện đại, ngư dân có thể thu hồi vốn trong vòng 3-5 năm, đủ chi trả cho đầu tư khoảng 4-5 tỷ đồng cho một tàu đóng mới. Một số ngư dân làm ăn hiệu quả có thể thu hồi vốn ngay trong vòng 1-2 năm. Mặt khác, tàu sắt sẽ có kết cấu thân vỏ bền và an toàn hơn. Các khoang được chia ra làm nhiều khoang trữ nước nên trong trường hợp bị thủng một khoang cũng không bị chìm. Bên cạnh đó, tàu thép trữ được nước, nhiên liệu, lương thực nhiều hơn. Có điều kiện sinh hoạt ăn ở cho thuyền viên tốt hơn. Các khoang cá được thiết kế đúng quy chuẩn nên thời gian bảo quản cá được dài hơn, mức tiêu hao nhiên liệu ít hơn và thời gian đánh bắt trên biển cũng dài hơn với khoảng 2 tuần đến 1 tháng. Ngoài ra, Tàu cá vỏ sắt còn trang bị máy dò cá, hệ thống thông tin liên lạc hiện đại… Hiện nhiều địa phương có hiệp hội nghề cá đã đề xuất với SBIC để sớm triển khai chương trình đóng tàu cá vỏ sắt, như: các tỉnh Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nam Định, Phú Yên, Quảng Ngãi, Bình Định, TP.HCM…

Để thực hiện thành công dự án trên, bên cạnh sự ưu đãi về tín dụng, Nhà nước cần có thêm chính sách gì, thưa ông?

Thủ tướng Chính phủ đã quyết định chủ trương hoán đổi tàu cá vỏ sắt thay thế tàu vỏ gỗ cho 3.000 tàu cá đầu tiên trong tổng số hơn 130.000 tàu cá của cả nước. Để giúp ngư dân bám biển, phát triển kinh tế và khẳng định chủ quyền biển đảo thì toàn bộ nguồn vốn khoảng 10.000 tỷ đồng cho việc đóng đóng 3.000 tàu cá vỏ sắt đầu tiên sẽ được Chính phủ tạo điều kiện cho ngư dân vay trị giá tới 90%/con tàu, số còn lại ngư dân chỉ phải bỏ ra 10% và thế chấp bằng chính con tàu.

Tuy nhiên có một băn khoăn là nhiều ngư dân có nhu cầu mua máy cũ vì có giá rẻ hơn, nhưng máy cũ phải là thương hiệu từ Nhật, Mỹ. Đây là bài toán khó cho đơn vị đóng tàu. Để giải bài toán, theo SBIC nên dùng động cơ mới hết, sẽ dễ cho việc đặt hàng sản xuất đồng loạt và sẽ đảm bảo chất lượng, kéo dài tuổi thọ của máy, cũng như tiết kiệm nhiên liệu.

Tàu dịch vụ hậu cần nghề cá thì đang triển khai nhưng chưa ký được hợp đồng. Mẫu tàu dịch vụ hậu cần rất quan trọng, nhưng ngư dân vẫn băn khoăn vì nhiều lý do, có vùng ngư dân muốn kết hợp tàu dịch vụ hậu cần với đánh bắt một loại hình nào đó, nhưng do mới là tàu thử nghiệm nên chúng tôi chưa triển khai theo hướng này.

Mặt khác, tất cả dịch vụ hậu cần cũng như hạ tầng hiện nay (cửa sông, biển, luồng ra vào cảng)… đều phục vụ cho tàu vỏ gỗ. Nên khi phát triển một đội tàu vỏ thép số lượng lớn cần phải tính tới bài toán tổng thể về chiến lược phát triển thủy sản, kế hoạch thực hiện cụ thể từ phương tiện, quá trình đánh bắt, bảo quản đến phân phối… và thiết lập môi trường pháp lý để phát triển chiến lược.

Chỉ đơn cử một vấn đề nhỏ, là tàu dịch vụ hậu cần nghề cá sẽ phục vụ chung cho cả tàu vỏ gỗ và tàu vỏ thép, nhưng nhiều ngư dân lo ngại khi neo tàu vỏ gỗ vào tàu hậu cần vỏ thép dễ va chạm dẫn đến vỡ tàu. Những vấn đề thiết thực gắn chặt với ngư dân như thế này đều phải được tính toán kỹ. Nhưng cũng phải nghiên cứu tổng thể tập quán lâu đời của ngư dân, tất cả những nguyện vọng, lo lắng của ngư dân để có các bước giải quyết.

Trong số các tàu được đóng mới, SBIC cũng sẽ đưa ra mẫu tàu dịch vụ cho ngư trường, có thể làm đá, bảo quản và sơ chế hải sản ngay trên tàu trong những chuyến đi biển dài ngày, nâng cao chất lượng thủy hải sản. Đây là những chiếc tàu đòi hỏi vốn rất lớn nên Nhà nước cần phải đứng gia tài trợ và phát triển dịch vụ này.

Xin cảm ơn ông!


Quang Toàn (thực hiện)