Về tổng thể phát triển, công nghiệp và xây dựng được xác định là hai ngành kinh tế quan trọng trong bốn “trụ cột” then chốt, giữ vai trò động lực thúc đẩy tăng trưởng, song hành cùng các ngành năng lượng, du lịch - dịch vụ và đô thị. Với định hướng phát triển mạnh các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao, vật liệu xây dựng, cùng hệ thống hạ tầng đô thị hiện đại, Khánh Hòa kỳ vọng tạo dựng nền tảng vững chắc cho tiến trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa, gắn với xây dựng đô thị văn minh, xanh và bền vững.
Nha Trang là một thành phố ven biển và là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật và du lịch của tỉnh Khánh Hòa. Ảnh: Ngọc Hà/TTXVN
Nhiều điểm sáng phát triển
Nghị quyết số 01-NQ/TU của Tỉnh ủy Khánh Hòa đặt ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn 2025 - 2030, hướng đến việc xây dựng Khánh Hòa trở thành cực tăng trưởng cao của cả nước; trong đó, công nghiệp – xây dựng được xác định là động lực kép, vừa phát triển sản xuất hiện đại, vừa kiến tạo không gian đô thị mới, nâng cao chất lượng sống của nhân dân.
Nhìn lại giai đoạn 2020 - 2021, khi dịch COVID-19 bùng phát, khiến lượng du khách đến Khánh Hòa sụt giảm nghiêm trọng, GRDP của tỉnh giảm âm 10,5%, ngân sách hụt thu khoảng 30%. Thời điểm đó, công nghiệp chưa đủ mạnh để giữ ổn định nền kinh tế của địa phương, nhưng đã cho thấy khả năng chống chịu tốt hơn so với ngành dịch vụ – du lịch. Từ thực tiễn này, Khánh Hòa đã điều chỉnh chiến lược, đẩy mạnh phát triển công nghiệp để giảm phụ thuộc vào du lịch – dịch vụ; đồng thời thu hút thêm các nguồn lực đầu tư sản xuất - kinh doanh, tạo thêm việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.
Đến tháng 6/2025, lĩnh vực công nghiệp đã ghi nhận nhiều kết quả nổi bật. Khu kinh tế Vân Phong - động lực số 1 của tỉnh, với diện tích hơn 150.000 ha, đã thu hút 126 dự án với tổng vốn đăng ký trên 5 tỷ USD; trong đó có 19 dự án FDI với vốn khoảng 2,95 tỷ USD. Hiện đã có 90 dự án đi vào hoạt động, giải quyết việc làm cho gần 7.800 lao động. Ngoài ra, năm khu công nghiệp là Suối Dầu, Thành Hải, Ninh Thủy, Phước Nam và Du Long đã đi vào hoạt động; trong đó, Suối Dầu và Thành Hải đã đạt tỷ lệ lấp đầy 100%, Ninh Thủy đạt 55,5%, Phước Nam đạt 50,22%, Du Long đạt 12%. Các khu công nghiệp này đã thu hút 138 dự án với tổng vốn khoảng 2,5 tỷ USD, tạo việc làm cho hơn 31.900 lao động. Công nghiệp không chỉ góp phần giải quyết việc làm mà còn thúc đẩy xuất khẩu, đóng góp ngân sách, tạo chuỗi giá trị sản xuất và dịch vụ.
Ông Nguyễn Minh Chiến, Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế và Khu công nghiệp tỉnh Khánh Hòa, nhấn mạnh, xác định nguyên tắc thu hút đầu tư là chọn lọc, ưu tiên chất lượng thay vì số lượng, tỉnh đặc biệt chú trọng các nhà đầu tư chiến lược có năng lực tài chính, công nghệ và tác động lan tỏa. Cùng với đó, cơ chế ưu đãi vượt trội, cải cách hành chính và rút ngắn thủ tục đang tạo môi trường kinh doanh thực sự thuận lợi.
Kỳ vọng bứt phá mới
Mặc dù đạt nhiều kết quả, công nghiệp Khánh Hòa vẫn đối mặt với không ít thách thức. Phần lớn doanh nghiệp còn nhỏ và siêu nhỏ, năng lực cạnh tranh yếu. Công nghiệp chưa thật sự đóng vai trò dẫn dắt tăng trưởng bền vững, chưa hình thành được những động lực mới. Việc phân bổ đầu tư công vẫn còn tình trạng dàn trải, thiếu tập trung; khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa có bước đột phá; chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực công nghệ cao, còn hạn chế. Đây là những “điểm nghẽn” lớn, nếu không được tháo gỡ kịp thời, sẽ cản trở mục tiêu đưa công nghiệp trở thành động lực chủ đạo của tỉnh.
Trước thực trạng này, Nghị quyết 01-NQ/TU đặt mục tiêu tăng trưởng công nghiệp bình quân 15 - 20%/năm giai đoạn 2026 - 2030; đến năm 2030 sẽ đưa vào khai thác thêm 3.000 ha đất công nghiệp mới. Đồng thời, tỉnh định hướng xây dựng Khánh Hòa trở thành trung tâm công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu của quốc gia và khu vực. Khu kinh tế Vân Phong được xác định là hạt nhân tăng trưởng, trung tâm công nghiệp – đô thị – dịch vụ của Nam Trung Bộ.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, Ban Quản lý Khu kinh tế và Khu công nghiệp tỉnh Khánh Hòa phối hợp với các sở, ngành tập trung vốn đầu tư công cho giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch tại các khu công nghiệp trọng điểm; ưu tiên vốn cho các dự án hạ tầng chiến lược như cao tốc Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột, cao tốc ven biển, đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đoạn qua Vân Phong. Đồng thời, tỉnh triển khai mạnh mẽ chính sách thu hút FDI và hợp tác công – tư (PPP) để tạo nền tảng đón đầu công nghệ cao và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Theo ông Nguyễn Minh Chiến, nếu đạt được mục tiêu đề ra, đến năm 2030, bức tranh công nghiệp Khánh Hòa sẽ có những điểm nhấn quan trọng. Hình thành các khu công nghiệp hiện đại, quy mô hàng nghìn ha; trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao, bán dẫn, AI; tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động, nâng cao thu nhập và đời sống nhân dân, góp phần quan trọng đưa Khánh Hòa thành cực tăng trưởng mới của Nam Trung Bộ.
Đột phá trong phát triển hạ tầng đô thị
Sau khi sáp nhập tỉnh, Khánh Hòa có 65 đơn vị hành chính, với tỷ lệ đô thị hóa đạt khoảng 50,9%. Nghị quyết 01-NQ/TU đặt mục tiêu nâng tỷ lệ này lên 70% vào năm 2030. Đây được xem tiêu chí cơ bản để Khánh Hòa trở thành thành phố trực thuộc Trung ương; Vừa mở rộng không gian sống hiện đại, văn minh, vừa tạo ra việc làm, tăng nguồn thu ngân sách.
Khánh Hòa tiếp tục duy trì là một trong 16 tỉnh có đóng góp vào ngân sách Trung ương. Trong ảnh: Dây chuyền sản xuất nước yến tại nhà máy của Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Yến sào Khánh Hoà. Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN
Bộ Xây dựng cho rằng công tác quy hoạch giữ vai trò hạt nhân, qua đó đánh giá cao nỗ lực của Khánh Hòa trong việc triển khai Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 – một quy hoạch mang tầm chiến lược không chỉ cho Khánh Hòa, mà còn cho cả vùng Nam Trung Bộ. Hệ thống đô thị của tỉnh Khánh Hòa được tổ chức theo hướng liên kết vùng, chia thành ba cụm đô thị chủ lực, định hình rõ nét các trung tâm hành chính, dịch vụ, khoa học, du lịch chất lượng cao, logistics, công nghiệp sạch và các vùng sinh thái đệm. Quy hoạch cũng chú trọng tổ chức không gian hợp lý cho các khu chức năng quan trọng như Khu kinh tế Vân Phong và Khu công nghiệp – năng lượng Cà Ná.
Ông Trần Quốc Nam, Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa cho biết, tỉnh định hướng thu hút đầu tư các dự án phát triển đô thị gắn với phát huy giá trị văn hóa, lịch sử, tài nguyên thiên nhiên. Các khu vực được chú trọng gồm: phường Nha Trang và vùng lân cận là đô thị hạt nhân; phường Cam Ranh và khu vực xung quanh là đô thị du lịch – logistics; xã Cam Lâm là đô thị sân bay sinh thái, đẳng cấp quốc tế; xã Vạn Ninh là đô thị du lịch biển cao cấp; phường Ninh Hòa cùng xã Cà Ná là đô thị công nghiệp; Diên Khánh và vùng phụ cận là đô thị sinh thái, văn hóa truyền thống.
Theo ông Nguyễn Thành Phú, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Khánh Hòa, địa phương đang tập trung lập quy hoạch tổng thể đô thị Khánh Hòa mới, gắn với lộ trình đầu tư và khả năng huy động nguồn lực. Đồng thời, xây dựng chương trình phát triển đô thị toàn tỉnh, xác định phân vùng, thứ bậc đô thị, hành lang đô thị hóa và cơ cấu hạ tầng đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Đây là cơ sở để Khánh Hòa phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương theo tinh thần Nghị quyết 09-NQ/TW của Bộ Chính trị.
Hiện nay, tỉnh Khánh Hòa đang triển khai hơn 90 dự án nhà ở, khu đô thị mới, chú trọng phát triển khu dân cư xanh, thông minh, bổ sung quy hoạch không gian ngầm, ứng dụng công nghệ trong thiết kế để ứng phó biến đổi khí hậu. Công tác quản lý đất đai, đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu khai thác tài nguyên được thực hiện minh bạch; đồng thời đẩy mạnh số hóa dữ liệu để xây dựng chính quyền đô thị điện tử.
Với quyết tâm cao, định hướng đúng đắn và giải pháp đồng bộ về hạ tầng, nhân lực, chính sách, Khánh Hòa kỳ vọng đến năm 2030 sẽ hình thành nền công nghiệp hiện đại, bền vững, đi đôi với hệ thống đô thị văn minh. Đặc biệt, công nghiệp – xây dựng sẽ trở thành hai trong những trụ cột phát triển, đóng góp tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao vị thế của Khánh Hòa trong khu vực và cả nước.
Có thể thấy, bốn “trụ cột” động lực tăng trưởng kinh tế như loạt bài “Rường cột” kinh tế Khánh Hòa” đã đề cập, nếu được tỉnh Khánh Hòa triển khai bài bản, đồng bộ và có quyết tâm lớn của cả hệ thống chính trị, các nhà đầu tư, doanh nghiệp và các tầng lớp nhân dân trong tỉnh hưởng ứng tích cực, nhất định Khánh Hòa sẽ gặt hái được nhiều thành tựu như kỳ vọng.