Hiện giá hành và tỏi khô xã Vĩnh Hải thấp gần một nửa so với cùng kỳ năm 2024.
Thế nhưng do giá cả không ổn định, lúc cao, lúc thấp, bị tư thương ép giá… nên người trồng gặp không ít khó khăn. Hiện nay, 1 kg tỏi khô chỉ có giá dao động từ 80.000 - 100.000 đồng/kg (loại 1); thấp hơn từ 40.000 - 50.000 đồng/kg. Trong khi đó, giá hành khô lại tuột dốc không phanh, chỉ khoảng 30.000 đồng/kg, mất hơn một nửa giá.
Tại các địa phương ở phía Nam và phía Bắc của tỉnh Khánh Hòa, hành và tỏi là cây trồng phù hợp và phát triển khá tốt trên vùng đất pha cát (đất thịt), nhất là tại xã Vĩnh Hải, Ninh Chữ, Ninh Hòa và rất ít địa phương nào trong tỉnh trồng được loại cây trồng này. Đây là cây ưa nắng, được trồng duy nhất 1 vụ/năm. Trong điều kiện thời tiết thuận lợi, loại cây trồng này cho năng suất từ 9 tạ - 1 tấn/ha (tươi).
Bà Nguyễn Thị Hồng (ở xã Vĩnh Hải) cho biết, gia đình bà trồng khoảng 2 sào tỏi, vừa mới thu hoạch xong. Thực tế sản phẩm tỏi thu hoạch cũng tốt, củ to đều tương đương loại 1 nhưng giá bán thời điểm vừa qua lại quá thấp. 1 kg tỏi khô chỉ được thương lái thu mua với giá hơn 100.000 đồng, nếu so với vụ trước thì giá thấp hơn từ 40.000 - 50.000 đồng/kg. Nếu tỏi củ nhỏ, tầm loại 2 thì giá bán càng thấp hơn.
Những hộ dân trồng hành, tỏi nơi đây cũng bày tỏ, nếu “được mùa, mất giá hoặc được giá, mất mùa” thì không nói, đằng này nghịch lý là “mất mùa, mất cả giá”, không rõ nguyên do vì đâu? Một sào tỏi hoặc hành nếu đầu tư phải mất từ 30 - 40 triệu đồng nhưng khi thu hoạch năng suất không đạt, cộng với giá thấp thì rõ ràng thu không đủ chi, người trồng gặp nhiều khó khăn.
Tuy nhiên, những hộ dân trồng tỏi này cho biết họ đỡ khó hơn so với những hộ dân trồng hành. Bởi 1 kg hành sau khi thu hoạch bán, giá thấp hơn một nửa, ai cũng than lỗ, trong khi đầu tư sản xuất từ đầu vụ đến cuối vụ không hề thấp.
Lãnh đạo UBND xã Vĩnh Hải chia sẻ, trước đây nói về sản phẩm tỏi (tỏi Phan Rang nói chung) thì người tiêu dùng hầu như ai cũng biết tiếng và rất thích. Tỏi chỉ sinh trưởng và phát triển tốt ở vùng đất nắng (Ninh Thuận cũ) nên chất lượng rất tốt. Tuy tép tỏi nhỏ nhưng rất thơm, cay nồng dễ chịu không có mùi hăng như một số tỏi nhập khác nên được thị trường ưa chuộng.
Tuy là sản phẩm đặc thù, có giá trị kinh tế cao, song với tác động của yếu tố thị trường, sự cạnh tranh không lành mạnh của sản phẩm hàng hóa cùng loại… nên việc bảo toàn giá trị tương xứng với loại sản phẩm là khó đảm bảo.
Thực tế, thương hiệu tỏi Phan Rang đã có từ lâu, được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận đăng ký “Nhãn hiệu tập thể”. Thế nhưng sự thiếu kiểm tra, giám sát chặt chẽ của ngành chức năng đã tạo cơ hội pha lẫn giữa các sản phẩm tỏi đến từ các nước như Thái Lan, Trung Quốc, được bày bán nhiều ngoài thị trường với giá rẻ…, làm cho người tiêu dùng lầm tưởng là tỏi Phan Rang khi mua tiêu dùng.
Ông Nguyễn Đức Thuận, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa), cho biết, hiện nay diện tích trồng hành tím và tỏi của tỉnh khoảng trên 900 ha; trong đó tỏi hơn 484 ha; hành tím trên 430 ha. Riêng tỏi là một năm chỉ sản xuất 1 vụ; do đó ngành nông nghiệp tỉnh cũng khuyến cáo nông dân nên trồng đúng thời vụ, kịp thu hoạch vào trước Tết Nguyên đán để bán. Đây là thời điểm hút hàng, nhất là sản phẩm nông sản ngắn ngày.
Nông dân ở xã Vĩnh Hải vào vụ trồng hành tím.
Bên cạnh đó, người nông dân cũng cần bỏ ngay phương thức sản xuất truyền thống; gieo trồng không đúng thời vụ; chú trọng sản xuất theo hướng hữu cơ để nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, giữ vững thương hiệu tỏi Phan Rang. Ngành nông nghiệp cũng sẽ tiếp tục đồng hành, hướng dẫn nông dân canh tác phù hợp, chọn giống tốt để sản xuất; đồng thời mở hướng liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ bền vững giữa người trồng và doanh nghiệp để tránh tình trạng bấp bênh về giá cứ lập đi, lập lại.