Hộ kinh doanh cần lưu ý gì khi chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai?

Đề cập về lo lắng của bà con về việc có thường xuyên bị lực lượng chức năng kiểm tra không? có phải đóng thuế nhiều hơn và có bị truy thu thuế nếu doanh thu tăng? Phó Cục trưởng Cục Thuế, ông Mai Sơn khẳng định, đối với hộ khoán đang hoạt động bình thường, sẽ không có sự truy thu trở về trước khi chuyển đổi từ ngày 1/1/2026. Việc truy thu chỉ xảy ra nếu hộ kê khai thiếu doanh thu hoặc hộ kinh doanh không khai báo mặt hàng kinh doanh mới.

Theo thông tin từ Cục Thuế tối 2/11, từ ngày 1/1/2026, các kinh doanh cần lưu ý, về chế độ kế toán, cơ quan Thuế sẽ “biến” sổ ghi chép tay thành sổ kế toán điện tử đơn giản, dễ sử dụng. Hóa đơn mua vào cơ bản phải có chứng từ; riêng hàng hóa từ cá nhân sản xuất, nuôi trồng trực tiếp sẽ được lập bảng kê thay cho hóa đơn.

“Thuế khoán hiện nay chưa phản ánh đúng thực tế. Ví dụ có 2 hộ bán phở cạnh nhau, cùng quy mô nhưng doanh thu khác nhau, hộ bán ít vẫn phải nộp thuế như hộ bán nhiều, thậm chí lỗ vẫn phải nộp. Khi chuyển sang kê khai, mức thuế sẽ công bằng và minh bạch hơn”, đại diện Cục Thuế khẳng định.

Đối với hóa đơn, cơ quan Thuế khuyến khích các hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn đầu vào. Việc xuất hóa đơn đầu vào để ghi nhận chi phí và làm cơ sở chứng minh tính hợp lệ của nguồn gốc hàng hóa, dịch vụ rõ ràng doanh thu, chi phí và chứng minh nguồn gốc hàng hóa, điều quan trọng không chỉ với thuế mà còn để bảo vệ người tiêu dùng. Điều này góp phần minh bạch bằng cách chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa và chi phí kinh doanh, giúp tránh bị truy thu thuế và phạt hành chính. 

Tuy nhiên với những hàng tồn kho và hóa đơn, hộ kinh doanh nhỏ thường tồn ít hàng, còn hộ kinh doanh lớn đã quen với việc sử dụng chứng từ, Cơ quan thuế cũng đang nghiên cứu cho phép gộp hóa đơn lẻ cuối ngày;, đồng thời chi phí in hóa đơn hiện rất thấp nhờ hệ thống POS điện tử. “Với mặt hàng đặc thù như rau củ quả có hạn sử dụng ngắn, ngành Thuế sẽ khảo sát thêm để đảm bảo quy định ‘có lãi mới nộp thuế’, phản ánh đúng thực tế kinh doanh”, đại diện Cục Thuế cho biết.

Đối với việc chuyển đổi sang phần mềm mới, Phó Cục trưởng Mai Sơn cho biết, hiện Việt Nam có hơn 110 nhà cung cấp giải pháp phần mềm, hóa đơn điện tử và kế toán. Hiện đã có một số cơ quan thuế đã ký thỏa thuận với các đơn vị có thể cung cấp gói giải pháp trọn gói giảm 50% chi phí ban đầu gồm phần mềm kế toán, miễn phí phần mềm hóa đơn điện tử và 1 năm sử dụng chữ ký số cho hộ kinh doanh. 

Hưởng ứng lời kêu gọi của ngành Thuế, mới đây, Công ty Cổ phần MISA cũng đã công bố Chương trình tặng miễn phí phần mềm trong 3 tháng cho 2 triệu hộ kinh doanh thực hiện chuyển đổi từ nộp thuế khoán sang kê khai dành cho hộ kinh doanh và ngay sau buổi lễ công bố, trên phạm vi cả nước, MISA đã huy động đội ngũ kỹ thuật viên đến từng khu chợ, khu phố có hoạt động thương mại của các hộ kinh doanh tiểu thương để hướng dẫn bà con sử dụng thành thạo các tính năng của ứng dụng.

“Với sự vào cuộc của đơn vị cung cấp giải pháp tặng miễn phí với công cụ ‘6 trong 1’ hỗ trợ hộ kinh doanh từ quản lý bán hàng - xuất hóa đơn - ký số - ghi sổ kế toán - kê khai thuế - kết nối trực tiếp với hệ thống Mtax giúp quy trình “khai - ký - nộp” trên một nền tảng duy nhất để đồng hành lâu dài cùng hộ kinh doanh từ quy mô nhỏ lẻ ban đầu đến khi phát triển thành doanh nghiệp được đánh giá là giải pháp thiết thực, bước đầu giúp hộ kinhdoanh làm quen với phương thức quản lý thuế minh bạch hơn, giảm chi phí tuân thủ và hạn chế sai sót”, đại diện Cục Thuế cho biết.

Đối với hoạt động bán hàng qua sàn thương mại điện tử, các sàn hiện đã kê khai, khấu trừ và nộp thuế thay hộ kinh doanh. Cơ quan Thuế đang hoàn thiện quy trình để người mua hàng có thể lựa chọn lấy hóa đơn trực tuyến, đảm bảo thu đúng, thu đủ và công bằng giữa các nhóm nộp thuế. Trong giai đoạn đầu chuyển đổi, ngành Thuế sẽ hạn chế xử phạt, tăng cường hướng dẫn và phối hợp với chính quyền địa phương, đại lý thuế, công ty kế toán và nhà cung cấp phần mềm để cùng hỗ trợ hộ kinh doanh.

“Ngành Thuế cam kết không để hộ kinh doanh đơn độc khi bỏ thuế khoán. Các chính sách thuế có liên quan sẽ được nghiên cứu thấu đáo để sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn; chuẩn bị các gói giải pháp hỗ trợ toàn diện nhằm giúp hộ kinh doanh thích ứng dễ dàng, giảm chi phí và tránh rủi ro khi chuyển đổi phương thức đóng thuế mới”, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn nhấn mạnh.