Tại buổi hội thảo chuyên đề “Ô nhiễm môi trường trong nhập khẩu và tái chế nhựa phế liệu” được tổ chức ở TP Hồ Chí Minh vào ngày 14/8, ông Hồ Đức Lam, Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Việt Nam cho biết, ngành nhựa là ngành có số lượng doanh nghiệp lớn nhất cả nước với hơn 2.000 doanh nghiệp, sử dụng 118.925 lao động. Ngành nhựa cũng là một trong những ngành năng động và tăng trưởng cao nhất Việt Nam. Trong 10 năm qua, mức tăng trưởng của ngành này là 15-20%/năm nhưng phải nhập khẩu đến 80% lượng nguyên liệu. Năm 2017, ngành nhựa nhập khẩu 4,9 triệu tấn hạt nhựa, tổng kim ngạch nhập khẩu hạt nhựa và sản phẩm nhựa 12,68 tỷ USD, kim ngạch xuất khẩu 2.5 tỷ USD. Tổng doanh thu ngành nhựa năm 2017 đạt gần 15 tỉ đô la Mỹ.
Lượng hàng phế liệu nhựa tồn kho tại các cảng khá lớn cũng khiến các doanh nghiệp ngành nhựa gặp khó khăn. |
“Gần đây các cơ quan chức năng xem xét kỹ lưỡng và rất hạn chế cấp phép nhập khẩu nguyên liệu từ phế thải là do nhiều container phế liệu nhập khẩu về Việt Nam bị phát hiện chứa loại phế thải không đúng quy định. Tuy nhiên, ngành nhựa Việt Nam sử dụng tới 80% lượng nguyên liệu nhập khẩu nên việc nhà nước đột ngột siết chặt quy định nhập khẩu phế liệu đã gây nhiều hệ lụy cho doanh nghiệp”, ông Lam cho biết thêm.
Ông Lam dẫn chứng, có nhiều công ty đã đầu tư xây dựng hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng và đang hoàn chỉnh dây chuyền, lắp đặt máy móc sản xuất tái chế với tổng quy mô xấp xỉ trung bình từ 100 - 200 tỷ đồng nhưng thiếu nguyên liệu đành phải đóng cửa. Những doanh nghiệp này cũng đang chuẩn bị nộp hồ sơ lên Bộ Tài nguyên Môi trường để làm thủ tục xin cấp giấy phép. Tuy nhiên, đứng trước lệnh cấm nhập khẩu phế liệu phục vụ cho sản xuất của Chính phủ hiện nay, doanh nghiệp thực sự “điêu đứng” nếu không được xem xét cấp giấy phép và không nhập khẩu được phế liệu.
Là một doanh nghiệp xuất khẩu nhựa có uy tín tại Việt Nam, ông Trần Vũ Lê, Giám đốc Công ty TNHH nhựa Lê Trần cho biết, năm 2018 công ty ông dự kiến xuất khẩu 30 triệu USD sản phẩm nhựa. Hợp đồng đã ký cho cả năm, nếu tình hình thiếu hụt nhựa tái chế làm nguyên liệu sản xuất kéo dài, công ty có khả năng phải đền hợp đồng hàng trăm tỷ đồng. Nếu thay thế nhựa tái chế bằng nhựa "zin" công ty sẽ lỗ khoảng 10 triệu USD. Ngoài ra, một số doanh nghiệp cùng ngành cũng chia sẻ với ông Lê là họ đang phải trả lãi ngân hàng ít nhất 1 tỉ đồng vì thiếu nguyên liệu nhựa tái chế nhập khẩu và thậm chí có doanh nghiệp phải ngưng hoạt động vì thiếu nguyên liệu.
Theo các doanh nghiệp, hiện có hơn 5.000 container phế liệu đang tồn ở các cảng, chỉ tính riêng chi phí lưu container mà họ phải trả cho các công ty vận chuyển đã lên đến 50-100 USD/ngày. Mỗi container chứa khoảng 10.000 USD, nếu tính thời gian hàng bị ách lại cảng 2-3 tháng nay thì chi phí lưu container đã cao hơn giá trị hàng hóa gấp 2- 3 lần nên nhiều doanh nghiệp chấp nhận bỏ hàng không nhận.
Ông Đinh Xuân Thắng cho rằng, quá nhiều quy định khiến doanh nghiệp ngành nhựa gặp nhiều khó khăn trong tái chế nhựa phế liệu. |
Lý giải về nguyên nhân hàng hóa phế liệu đang bị tồn tại các cảng và không được thông quan, ông Đinh Xuân Thắng, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng môi trường Hoa Lư cho biết, những quy định về nhập khẩu vật liệu tái chế đã và đang gây khó khăn cho quá trình xử lý nhập khẩu khiến hàng nhập khẩu bị ùn tắc tại các cảng biển như thời gian qua. Chẳng hạn như việc thay đổi quản lý cấp phép nhập khẩu của Bộ Tài Nguyên và Môi trường (TN&MT). Nếu trước năm 2017, các doanh nghiệp không mặn mà gì với việc nhập khẩu nhựa phế liệu, do không cạnh tranh được với các doanh nghiệp của Trung Quốc, do đó năm 2016 - 2017, rất ít doanh nghiệp xin cấp giấy phép theo quy định mới của Bộ TN&MT. Tuy nhiên, đầu năm 2018, Trung Quốc cấm nhập khẩu nhựa phế liệu, doanh nghiệp tái chế nhựa phế liệu vội vàng xây dựng nhà máy đáp ứng điều kiện cấp phép nhập khẩu của Bộ TN& MT. Tuy nhiên, để đầu tư bài bản theo đúng yêu cầu của Bộ TN&MT thì doanh nghiệp cần thời gian ít nhất là 12-24 tháng. Hàng nhập đang trên biển, Sở TN& MT các tỉnh không có chức năng cấp phép nhập hàng cho nên khi hàng nhập về cảng sẽ bị Hải quan giữ lại do chưa có phép và phải nằm tại cảng chờ thông quan.
Để giải quyết những khó khăn trên cho doanh nghiệp, ông Lam cũng cho hay, Hiệp hội nhựa Việt Nam cũng đã và đang kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường thay đổi phương pháp quản lý nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhập khẩu hầu hết các loại nhựa tái chế. Không đánh đồng nhựa tái chế và hàng phế liệu nhựa làm một để áp quy định cấm nhập khẩu mặt hàng phế liệu. Bộ Tài chính cần cho thông quan các container hàng nhựa đã qua sử dụng đang tồn tại các cảng biển, cho nâng luồng kiểm tra xác suất để giám sát chặt chẽ mặt hàng nhựa phế liệu và hàng đã qua sử dụng để thông quan cho doanh nghiệp sớm nhất.