Cán bộ quản lý thị trường Cục Quản lý thị trường tỉnh Vĩnh Phúc kiểm tra nhãn hàng thực phẩm tại kho hàng của Công ty TNHH Kinh doanh thương mại Hồng Ngọc ở xã Thanh Vân (Tam Dương, Vĩnh Phúc). Ảnh: Hoàng Hùng/TTXVN
Điển hình như vụ việc truy quét tụ điểm hàng giả rộng hơn 10.000 m2 tại Lào Cai và thu giữa hơn 160.000 sản phẩm hàng hóa không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc, với hình thức bán hàng qua mạng, livetreams trên facebook…
Bên thềm năm mới 2021, ông Trần Hữu Linh-Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) đã chia sẻ với phóng viên TTXVN xung quanh những kế hoạch tổng thể của lực lượng quản lý thị trường trong năm 2020 sau khi triển khai theo mô hình ngành dọc và chiến lược triệt phá hàng giả, hàng lậu trong năm 2021 này.
Năm 2020 là một năm khó khăn chung do tác động của dịch COVID-19 và thiên tai; trong đó có lực lượng quản lý thị trường. Xin ông cho biết điều này đã ảnh hưởng như thế nào tới việc triển khai nhiệm vụ của ngành ?
Ngay từ đầu năm 2020, Tổng cục Quản lý thị trường đã đặt mục tiêu tập trung vào 2 nhóm nhiệm vụ chính là chống hàng giả, hàng nhái và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; chống gian lận thương mại trên môi trường Internet.
Không chỉ vậy, lực lượng còn lên kế hoạch phối hợp với các lực lượng làm tốt việc chống buôn lậu và những hành vi gian lận thương mại mới như xuất xứ hàng hóa và an toàn thực phẩm.
Thế nhưng, đến cuối tháng 1 đầu tháng 2/2020, dịch COVID-19 bùng phát tại Việt Nam đã làm ảnh hưởng đến kế hoạch xây dựng từ đầu năm của Tổng cục Quản lý thị trường.
Xác định là lực lượng chủ công trên mặt trận phòng, chống dịch, lực lượng đã nhanh chóng thể hiện là đơn vị xung kích, tiên phong đi đầu.
Đến nay, dù dịch COVID-19 vẫn chưa chấm dứt nhưng lực lượng quản lý thị trường vẫn tiếp tục thể hiện vai trò trong bình ổn thị trường, chống đầu cơ, găm hàng, nâng giá bất hợp lý và đặc biệt là kết hợp được hai nhiệm vụ chuyên môn chính đặt ra từ đầu năm.
Riêng với chống gian lận trên môi trường Internet, ngay từ đầu năm 2020, Tổng cục Quản lý thị trường đã lập một bộ phận đặc nhiệm chuyên trách riêng.
Do vậy, qua nắm bắt thông tin và những biện pháp nghiệp vụ, năm 2020, lực lượng đã tấn công, xử lý một số đường dây, ổ nhóm quy mô lớn trên môi trường Internet, đặc biệt là mô hình kinh doanh mới, như trên các mạng xã hội, kênh bán hàng đa kênh livestream.
Đơn cử như, tháng 7/2020 xử lý tổng kho buôn lậu hơn 10.000m2 tại 145 Hoàng Diệu, thành phố Lào Cai. Việc này đã được Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình gửi thư biểu dương, động viên quản lý thị trường và các lực lượng chức năng.
Hơn nữa, lực lượng còn kiểm tra, xử lý rất nhiều vụ việc bán khẩu trang, nước rửa tay lậu, kém chất lượng trên mạng xã hội; phát hiện tụ điểm phân loại, sơ chế găng tay y tế đã qua sử dụng thông qua mạng xã hội ở Bình Dương, Tp. Hồ Chí Minh, Hòa Bình, Hà Nội…
Mặt khác, trong chống hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, năm 2020 cũng là năm đầu tiên Tổng cục thay đổi cách thức kiểm tra về hàng giả.
Thay vì dàn trải như những năm trước, Tổng cục xây dựng kế hoạch tấn công vào những tụ điểm cụ thể, rõ ràng.
Tính đến hết giữa tháng 12/2020, Kế hoạch chống hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đã thu được kết quả tốt hơn những năm trước, xử phạt gần 1.800 vụ, số tiền xử phạt khoảng gần 17 tỷ đồng, trị giá hàng tịch thu khoảng 12 tỷ đồng.
Riêng năm 2020, lực lượng đã kiểm tra, xử lý 2 trung tâm thương mại bán hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ tại Móng Cái - Quảng Ninh, trung tâm thương mại Sài Gòn Square, chợ Bến Thành, chợ Ninh Hiệp, quận Hoàn Kiếm, huyện Phú Xuyên, La Phù, Hoài Đức (Hà Nội)...
Đáng lưu ý, nhiều địa điểm trước đó lực lượng chưa một lần đặt chân đến kiểm tra như kho hàng nhập nội địa tại sân bay Nội Bài, cảng ICD Mỹ Đình hay kho hàng gia công các sản phẩm nhái các thương hiệu nổi tiếng tại huyện Thanh Miện, Hải Dương…
Mặc dù lực lượng đã nhiều lần truy quét, triệt phá các tụ điểm buôn bán hàng giả, hàng nhái và nhiều văn bản, chế tài xử phạt cũng được ban hành nhưng hiện tượng này vẫn tái diễn. Vậy theo ông đâu là nguyên nhân?
Trên thị trường nội địa hiện này vẫn còn nhiều yếu tố để hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng tồn tại tuy nhiên, tôi cho rằng quan trọng nhất, vẫn là tâm lý của người mua, người bán trên thị trường.
Ngoài ra, cách thức quản lý cũng như những chế tài xử lý vi phạm vẫn chưa thực sự đủ mạnh khiến chưa thể ngăn chặn, chấm dứt nạn mua bán hàng giả, hàng nhái hiện nay.
Theo quan điểm của cá nhân tôi, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh nhập lậu hay nhập hàng giả về bán trong thị trường nội địa vấn đề quan trọng nhất là do lợi nhuận rất lớn.
Ngoài ra, bên cạnh thị hiếu, mức sống thấp, người tiêu dùng vẫn tiếp tục là thỏa hiệp với hàng giả, hàng nhái. Đây là những lý do hàng đầu để hàng giả, hàng nhái vẫn lưu hành tràn lan và tiếp tục phát triển ở mức độ tinh vi, phức tạp hơn.
Hơn nữa, hành vi vi phạm không chỉ ở một địa bàn cấp xã, huyện, tỉnh nữa mà có phạm vi rộng hơn, liên tỉnh, liên vùng, thậm chí móc nối với nước ngoài nhằm buôn lậu, gian lận xuất xứ.
Đặc biệt, với sự phát triển của công nghệ thông tin, internet, mạng xã hội, thương mại điện tử, giờ đây internet đang trở thành một kênh tiêu thụ hàng giả, hàng nhái, hàng lậu, hàng kém phẩm chất mà các lực lượng chức năng rất khó phát hiện và xử lý. Điều này đã tạo nên thách thức rất lớn với quản lý thị trường trong việc kiểm tra, kiểm soát ở thời điểm hiện nay.
Trước việc hàng giả, hàng nhái và hàng lậu tràn lan trên thị trường, xin ông cho biết đâu là giải pháp căn cơ để giải quyết triệt để vấn nạn này?
Để giải quyết vấn đề này, tôi cho rằng cần phải có những chiến lược dài hạn, nhất là liên quan đến thể chế chính sách.
Chính vì vậy, năm 2020, Tổng cục Quản lý thị trường đã soạn thảo Nghị định thay thế Nghị định cũ trước đây về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại điện tử; trong đó có hàng giả. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký ban hành Nghị định mới, với mục đích tăng nặng hành vi vi phạm về hàng giả.
Bên cạnh đó, Tổng cục Quản lý thị trường cũng đưa những quy định mới, mở rộng khái niệm như vi phạm về xuất xứ cũng được coi là hàng giả; đồng thời, tăng rất nhiều mức chế tài xử phạt về hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Ngoài ra, giải pháp liên quan đến tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng là giải pháp cực kỳ quan trọng trong thời điểm hiện nay.
Bởi, theo tôi để thay đổi hành vi tiêu dùng là cực kỳ khó, cần thời gian dài, cần sự vào cuộc của các cơ quan báo chí thông tin và truyền thông
Mặt khác, doanh nghiệp sản xuất trong nước cần nâng cao chất lượng hàng hóa do chính doanh nghiệp sản xuất, nhất là chú ý đến giá thành sản phẩm.
Sản phẩm hàng hóa do các doanh nghiệp trong nước cần sản xuất phải có chất lượng cao, giá cả cạnh tranh với hàng nhập lậu, hàng giả, hàng nhái.
Vì khi sản phẩm hàng hóa trong nước đạt chuẩn, đáp ứng nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng trong nước thì hàng giả, hàng nhái sẽ không còn chỗ đứng trên thị trường nội địa.
Do vậy, chống hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là nhiệm vụ xuyên suốt của lực lượng quản lý thị trường trong năm 2021 này.
Hiện tại, lực lượng đang chuẩn bị, triển khai nhiều phương án, kế hoạch cho nhiệm vụ này từ nâng cao năng lực nội tại của lực lượng đến kế hoạch tiếp tục thực hiện, tấn công vào những địa bàn, đường dây, ổ nhóm sản xuất, kinh doanh hàng giả… trên tinh thần triệt tận gốc những tụ điểm kinh doanh hàng giả mới giải quyết dứt điểm.
Dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp nên năm 2021 dự báo vẫn là một năm tiếp tục gặp nhiều khó khăn. Xin ông cho biết lực lượng quản lý thị trường đã có những kế hoạch, chiến lược gì để góp phần ngăn chặn nạn hàng giả, hàng nhái?