Cần thay đổi tư duy khi mời gọi đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông

Đại biểu Phạm Thúy Chinh, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang phát biểu tranh luận với Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về thu hút đầu tư tư nhân trong các dự án PPP, bày tỏ không đồng tình với ý kiến cho rằng, chỉ cần nâng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào các dự án PPP là sẽ thu hút được các nhà đầu tư tư nhân.

Theo đại biểu, nếu quá tập trung vào việc nâng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào các dự án PPP sẽ dễ trở thành một hình thái khác của đầu tư công. Một trong những việc Nhà nước cần làm là đảm bảo thực hiện đúng những cam kết của mình trong các dự án PPP.  

Các nghĩa vụ này được thực hiện thông qua việc Nhà nước sẽ mua lại dự án trong trường hợp do lỗi của Nhà nước, bảo đảm cam kết cân đối vốn, chia sẻ khi giảm doanh thu. Các vấn đề này đã được quy định tại Luật PPP, khi và chỉ khi Nhà nước thực hiện đầy đủ các cam kết thì mới thu hút được đầu tư tư nhân.  

Theo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng, sau khi ban hành Luật PPP, đầu tư hạ tầng chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia các dự án PPP. Hiện nay, cả nước có 5,2 triệu ô tô, riêng Hà Nội và TP Hồ Chí Minh chiếm xấp xỉ 50%, do phân bổ không đồng đều, nên việc thu hút vốn vào dự án PPP khó khăn. Bên cạnh đó, nhiều dự án từ những năm 2016 hiện nay đang có vướng mắc chưa thể tháo gỡ, ảnh hưởng đến niềm tin của doanh nghiệp.

Về giải pháp, Bộ Giao thông vận tải đang từng bước nghiên cứu, phối hợp với các bộ, ngành để tham mưu cho Chính phủ và Quốc hội. Một trong những yếu tố thu hút đầu tư của doanh nghiệp vào các dự án PPP là tăng tỷ lệ vốn Nhà nước. Tuy nhiên, đó không phải là yếu tố quyết định. Theo kinh nghiệm từ một số quốc gia, nhiều nước không khống chế tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào dự án. Điều quan trọng là cần thay đổi tư duy khi mời gọi đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông.  

Bộ Giao thông vận tải sẽ chuẩn bị hoàn thiện các điều kiện để cùng các địa phương tổ chức hội nghị xúc tiến kêu gọi đầu tư vào kết cấu hạ tầng giao thông. Đồng thời, đầy mạnh thu hút nguồn vốn doanh nghiệp thông qua triển khai nhượng quyền thu phí, đấu giá quyền thu phí.  

Trước đó, đại biểu Lê Hoàng Anh, Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai tranh luận với Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về việc chuẩn bị chủ trương đầu tư, chuẩn bị đầu tư dự án giao thông chưa tốt. Để giải quyết vấn đề này, đại biểu đề nghị Bộ trưởng tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ công tác tổng kết, đánh giá, xác định nguyên nhân, từ đó có giải pháp xử lý đối với từng nguyên nhân.

Đại biểu Lê Hoàng Anh dẫn chứng, dự án sử dụng vốn ODA để xây dựng Quốc lộ 19 qua Gia Lai đã hết hiệp định đến nay vẫn chưa hoàn thành hay dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành đang thảo luận cũng phải điều chỉnh, do trong 5 nguyên nhân Chính phủ đưa ra có 4 nguyên nhân là do công tác chuẩn bị.

Tiếp đó, Bộ trưởng có trả lời là thực hiện nghiêm túc, nhưng tình trạng chuẩn bị không tốt vẫn phải điều chỉnh từ thời gian, tổng mức cho đến chuyển nguồn vốn. Như vậy là do yếu kém, thiếu trách nhiệm hoặc là thiếu tầm nhìn, không thể dự báo, đánh giá sai hoặc chưa thật sự nghiêm túc. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, dự án của họ chuẩn bị dài, kỹ lưỡng từ 3 - 5 năm, thậm chí 10 - 20 năm, nhưng giải ngân chỉ có vài năm. Còn tại Việt Nam, việc chuẩn bị dự án vài tháng, từ 1 - 2 năm, nhưng giải ngân có khi vài kỳ trung hạn...

Với những bất cập trên, đại biểu Lê Hoàng Anh đề nghị Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cần tham mưu với Chính phủ đánh giá lại vấn đề này.