Biến công viên đô thị thành 'thỏi nam châm' hút khách du lịch

Công viên - kho báu chưa được đánh thức

Trong nhịp sống đô thị hiện đại, công viên được coi là “lá phổi xanh” vừa mang ý nghĩa sinh thái, vừa đáp ứng nhu cầu vui chơi, nghỉ ngơi, giải trí của người dân. Không gian này ngày càng trở thành một phần quan trọng trong hành trình khám phá của du khách, đặc biệt là giới trẻ, nhóm khách luôn tìm kiếm những điểm đến năng động, có thể chụp ảnh, thưởng thức ẩm thực, tham gia sự kiện văn hóa.

Tiến sĩ Jackie Ong, giảng viên cao cấp ngành Quản trị du lịch và khách sạn, Đại học RMIT Việt Nam nhận định: “Công viên là lựa chọn lý tưởng vì dễ tiếp cận, linh hoạt và thường miễn phí, phù hợp với nhiều đối tượng. Đây có thể là tài sản du lịch quý giá nếu được khai thác bài bản”.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, phần lớn công viên tại các đô thị lớn vẫn dừng ở chức năng không gian công cộng, chưa trở thành sản phẩm du lịch. Ở Hà Nội, công viên Thống Nhất có vị trí trung tâm, diện tích lớn, nhưng thiếu câu chuyện thu hút và tiện ích thân thiện với du khách. Du khách quốc tế khi tới Thủ đô hiếm khi đưa công viên này vào lịch trình.

Ở TP Hồ Chí Minh, công viên Tao Đàn nổi tiếng với lễ hội hoa vào dịp Tết Nguyên đán, song quanh năm còn khá vắng lặng, chỉ phục vụ nhu cầu tập thể dục và vui chơi của cư dân. Công viên Bạch Đằng, nằm ven sông Sài Gòn với vị trí “vàng”, lại chủ yếu đóng vai trò là điểm dừng chân hay trung chuyển khách chứ chưa tạo được trải nghiệm khác biệt. Trong khi đó, Thảo cầm viên, di sản văn hóa, sinh thái hơn 150 năm tuổi lại chưa được quảng bá đúng tầm như một điểm đến di sản gắn với giáo dục sinh học và du lịch sinh thái.

Theo Tiến sĩ Daisy Kanagasapapathy, Phó Chủ nhiệm bộ môn Quản trị du lịch và khách sạn RMIT, vấn đề không phải Việt Nam thiếu không gian xanh mà thiếu đòn bẩy để biến công viên thành sản phẩm du lịch. Hiện nay, phần lớn du khách chỉ ghé qua tình cờ và cũng không lưu lại lâu. Khi thiếu thiết kế theo chủ đề, thiếu chuyện kể văn hóa, thiếu hoạt động trải nghiệm và hạ tầng đồng bộ, công viên rất khó chen chân vào lịch trình du lịch của khách.

Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng cho rằng, công viên hiện cũng chưa được khai thác tốt ở khía cạnh kinh tế. Nếu được quy hoạch chiến lược, công viên có thể tạo ra doanh thu trực tiếp từ tổ chức sự kiện, cho thuê mặt bằng, dịch vụ ẩm thực và gián tiếp từ chi tiêu của du khách xung quanh. Thế nhưng, tại Việt Nam, nguồn thu này gần như chưa được tính đến trong bài toán quản lý công viên.

Mặt khác, công viên đô thị không chỉ phục vụ cư dân mà còn là “cửa sổ văn hóa” của thành phố. Một công viên được tổ chức tốt có thể kể câu chuyện lịch sử, phản ánh bản sắc địa phương hoặc tái hiện không gian nghệ thuật. Đây là yếu tố mà khách quốc tế rất quan tâm, bởi họ không chỉ muốn ngắm cảnh mà còn muốn trải nghiệm văn hóa bản địa một cách chân thực.

Bài học toàn cầu và cú hích cho Việt Nam

Theo các chuyên gia quy hoạch đô thị, nhìn từ các nước láng giềng, công viên hoàn toàn có thể trở thành điểm đến toàn cầu. Cụ thể, Singapore đã biến Gardens by the Bay thành biểu tượng, thu hút gần 12 triệu lượt khách năm 2024; trong khi Botanic Gardens, di sản UNESCO vẫn đón hàng triệu khách mỗi năm.

Tại Nhật Bản, Namba Parks ở Osaka biến sân thượng trung tâm thương mại 8 tầng thành khu vườn thẳng đứng, nơi lễ hội hoa anh đào hằng năm mang về doanh thu hàng triệu đô la. Hàn Quốc cũng thành công khi “thay áo” bờ sông Hàn thành chuỗi công viên sôi động với xe đồ ăn, chợ đêm, lễ hội văn hóa, nay trở thành trung tâm giao lưu xã hội - kinh tế của Seoul.

Những bài học này cho thấy công viên, nếu được thiết kế sáng tạo, có thể biến đổi từ không gian xanh đơn thuần thành “thỏi nam châm” du lịch, đồng thời gia tăng sức cạnh tranh quốc tế.

TP Hồ Chí Minh đang đứng trước cơ hội hiện thực hóa điều đó. Theo Sở Xây dựng Thành phố, giai đoạn 2020 - 2025, Thành phố đã phát triển hơn 237 ha công viên công cộng, trồng mới và cải tạo 42.500 cây xanh, vượt xa kế hoạch đề ra. Riêng năm 2025, chỉ tiêu là thêm 5 ha công viên, 2 ha mảng xanh và khoảng 6.000 cây xanh. Đây là nền tảng để thành phố không chỉ gia tăng diện tích xanh mà còn tiến tới khai thác công viên như một sản phẩm du lịch.

Ở khía cạnh định hướng, Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh đã xác định phát triển du lịch văn hóa - lịch sử và du lịch ban đêm, trong đó công viên ven sông và công viên trung tâm là không gian lý tưởng để tổ chức sự kiện, quảng bá văn hóa ẩm thực. Quy hoạch đô thị mới của thành phố cũng đặt mục tiêu duy trì 7m² cây xanh/người, hướng tới một “thành phố xanh” đúng nghĩa.

Đặc biệt, cú hích lớn được kỳ vọng đến từ cầu đi bộ dài 720 mét nối Bến Bạch Đằng và Thủ Thiêm, lấy cảm hứng từ lá dừa nước, vừa khởi công trong năm 2025. Với thiết kế có sàn ngắm cảnh, đường xe đạp, tiện ích hiện đại, công trình này hứa hẹn trở thành biểu tượng kiến trúc mới bên sông Sài Gòn, kéo theo dòng khách đến công viên Bạch Đằng, biến nơi đây thành “sân khấu tự nhiên” cho các sự kiện văn hóa, lễ hội và ẩm thực.

Các chuyên gia gợi ý rằng, công viên Bạch Đằng có thể trở thành điểm nhấn du lịch ban đêm với chợ đêm, trình diễn ánh sáng, không gian nhạc sống, kết hợp ẩm thực đường phố. Công viên Tao Đàn cần được “giữ nhiệt” bằng triển lãm, hội chợ văn hóa quanh năm. Thảo cầm viên nên nâng cấp thành trung tâm di sản và bảo tồn sinh học, gắn với hoạt động giáo dục và du lịch sinh thái.

Bên cạnh đó, Thành phố cần đồng bộ hóa hạ tầng như hệ thống chiếu sáng nghệ thuật, biển chỉ dẫn đa ngôn ngữ, nhà vệ sinh đạt chuẩn, ghế nghỉ có mái che. Các công viên nên được kết nối với tuyến phố đi bộ, bảo tàng, nhà hát và chợ truyền thống, tạo hành trình văn hóa liền mạch, kéo dài thời gian lưu trú của du khách. Trong kỷ nguyên số, công viên cũng cần thân thiện với giới trẻ, thông qua các điểm check-in sáng tạo, kết hợp quảng bá qua KOL, nhiếp ảnh gia và blogger du lịch.

Có thể thấy, TP Hồ Chí Minh đang đứng trước "thời điểm vàng" để biến công viên thành “thỏi nam châm” hút khách. Như Tiến sĩ Daisy Kanagasapapathy nhấn mạnh: “Câu hỏi không còn là liệu công viên có thể trở thành điểm đến du lịch hay không mà là bao giờ các thành phố như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh sẽ nắm bắt cơ hội để dẫn đầu xu hướng du lịch xanh này”.