Xã đảo Long Sơn hướng đến là trung tâm lọc, hóa dầu xanh ở phía Nam

Khơi thông tiềm năng

Xã đảo Long Sơn (Thành phố Hồ Chí Minh) nằm lọt giữa 2 trung tâm sôi động gồm du lịch Vũng Tàu và cụm cảng biển Cái Mép – Thị Vải nhưng bao quanh là hệ thống sông rạch chằng chịt, rừng ngập mặn, biển vịnh Gành Rái nên nhiều năm trước đây khá biệt lập với đất liền. Sinh kế của người dân chủ yếu dựa vào nghề truyền thống, làm muối và đánh bắt nhỏ lẻ, cuộc sống khá bấp bênh.

Vào năm 2000, cầu Ba Nanh nối Quốc lộ 51 vào trung tâm xã đảo được nhà nước đầu tư đưa vào hoạt động. Đến năm 2008 là cầu Gò Găng và 2011 là cầu Chà Và đã phá hoàn toàn thế cô lập cả 2 đảo của xã và mở ra cơ hội lớn cho phát triển vùng đất này. 

Ngày 16/6/2025, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội khoá XV đã thông qua Nghị quyết số 1685/NQ-UBTVQH15 thành lập xã Long Sơn trên cơ sở giữ nguyên trạng, không chia tách, sáp nhập địa giới hành chính. Xã gồm 2 đảo: Long Sơn và Gò Găng có tổng diện tích 56,7 km2, với 9 thôn, gần 17.800 nhân khẩu.

Xã Long Sơn có truyền thống cách mạng, từng là căn cứ gắn với chiến khu Rừng Sác và đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang vào năm 1995. Bao quanh 2 đảo của xã là các nhánh sông lớn gồm sông Dinh, sông Chà Và, sông Rạng nối thông ra vịnh Gành Rái và cụm cảng biển Cái Mép - Thị Vải nên cả Trung ương và địa phương đều xác định Long Sơn là địa bàn có vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh và nhiều lợi thế cho phát triển ngành công nghiệp lọc hóa dầu cùng công nghiệp phụ trợ khác.

Sau khi giao thông kết nối Long Sơn với đất liền trở nên thuận lợi hơn, nhiều tập đoàn, doanh nghiệp trong nước và trên thế giới đã tìm đến tìm cơ hội. Địa phương đã tiến hành quy hoạch Khu công nghiệp dầu khí Long Sơn quy mô 1.250 ha làm “bến đỗ” đón các nhà đầu tư.

Sau rất nhiều nỗ lực từ cả Thái Lan và Việt Nam, tháng 2/2018, Tập đoàn Siam Cement (SCG, Thái Lan) đã khởi công Dự án Tổ hợp Hóa dầu Long Sơn với tổng vốn 5,4 tỷ USD trên diện tích 464 ha (phần diện tích được tách ra khỏi Khu công nghiệp dầu khí Long Sơn, giúp dự án sớm triển khai).

Đây là dự án trọng điểm của quốc gia nên cả Trung ương, địa phương đặc biệt quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất để chủ đầu tư triển khai. Nhờ đó, mặc dù bị ảnh hưởng rất lớn bởi đại dịch COVID-19, Dự án Tổ hợp Hóa dầu Long Sơn vẫn hoàn thành đúng kế hoạch vào năm 2023, tháng 1/2024 vận hành thử nghiệm và vận hành thương mại từ tháng 9/2024. Tuy nhiên, do thị trường không thuận lợi, cuối năm 2024, Tổ hợp đã phải dừng hoạt động và đến cuối tháng 8 vừa qua mới tái khởi động trở lại.

Trong buổi thăm, làm việc của Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được tại Tổ hợp Hóa dầu Long Sơn vào ngày 20/9 vừa qua, ông Kullachet Dharachandra, Giám đốc Quốc gia của Tập đoàn SCG tại Việt Nam kiểm Tổng Giám đốc Công ty TNHH Hóa dầu Long Sơn (LSP, quản lý Tổ hợp Hóa dầu Long Sơn) thông tin, hiện tập đoàn đang đầu tư thêm 500 triệu USD để xây dựng hệ thống bồn bể chứa khí Ethane sử dụng làm nguyên liệu đầu vào cho Tổ hợp bên cạnh các nguồn nguyên liệu Propane và Naphtha theo thiết kế từ trước đó. Đây là bước đi chiến lược của tập đoàn nhằm giảm thiểu chi phí sản xuất, giảm phát thải khí nhà kính, đa dạng hóa nguyên liệu đầu vào, đảm bảo sự ổn định sản xuất của Tổ hợp.  

Ông Kullachet Dharachandra cho biết thêm, khi đi vào hoạt động chính thức, với khả năng cạnh tranh cao của nguyên liệu khí Ethane, dự kiến mỗi năm LSP sẽ đóng góp cho nền kinh tế Việt Nam khoảng 800 triệu USD doanh thu xuất khẩu và nộp vào ngân sách Việt Nam khoảng 150 triệu USD từ các khoản thuế.

Bên cạnh đó, LSP cam kết hoạt động kinh doanh theo định hướng phát triển bền vững, sản xuất xanh, tập trung vào các nguyên tắc ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị minh bạch). Đến nay, LSP đã tổ chức hơn 10 chương trình công tác xã hội tại xã Long Sơn tập trung vào 6 nhóm chính: kế thừa văn hóa địa phương, chăm sóc sức khỏe và nâng cao phúc lợi cộng đồng, bồi dưỡng thế hệ trẻ, các sáng kiến thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, các hoạt động bảo đảm an toàn và bảo vệ môi trường với phương châm cùng nhau học hỏi, phát triển và chung sống với cộng đồng Long Sơn.

Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được đánh giá, Tập đoàn SCG đã xây dựng một Tổ hợp hóa dầu rất hiện đại, đóng góp về nhiều mặt cho thành phố. Ông Nguyễn Văn Được cho biết thêm, với vị trí đắc địa, tới đây, thành phố sẽ mời gọi đầu tư vào Long Sơn để phát triển xã đảo trở thành một Trung tâm lọc hóa dầu xanh, hiện đại phía Nam và đề nghị Tập đoàn SCG với tâm huyết của mình sẽ tiếp tục tham gia.

Định hình một Trung tâm lọc, hóa dầu xanh

Bí thư Đảng ủy xã Long Sơn Nguyễn Tấn Cường cho biết, để phù hợp với không gian, định hướng phát triển mới của Thành phố Hồ Chí Minh sau hợp nhất, xã đang tiến hành điều chỉnh lại một số quy hoạch trên địa bàn. Xã xác định 2 khâu đột phá là tập trung nguồn lực thực hiện công tác chuyển đổi số và hoàn thành công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng các dự án trọng điểm: Khu công nghiệp dầu khí Long Sơn rộng 850 ha và đường Nguyễn Phong Sắc tạo cơ sở, nền tảng để xã đảo phát triển nhanh, bền vững.

Bên cạnh vị trí đắc địa cho phát triển công nghiệp lọc hóa dầu, Long Sơn còn được thiên nhiên ưu đãi với hệ sinh thái rừng ngập mặn, sông rạch chằng chịt bao quanh, núi Nứa ở trung tâm đảo Long Sơn cao gần 200 mét, hồ Mang Cá và một nét văn hóa rất đặc trưng là đạo Ông Trần với quần thể Nhà Lớn nổi tiếng trong khu vực. Theo đó, Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh đã nhất trí với Đảng bộ xã Long Sơn xây dựng xã đảo dựa trên phát triển các loại hình du lịch sinh thái và ngành công nghiệp lọc hóa dầu, công nghiệp phụ trợ, hình thành một khu đô thị sinh thái biển độc đáo.

Chủ tịch UBND xã Long Sơn Nguyễn Trọng Thụy cho biết, xã Long Sơn xuất phát sau các địa phương khác về phát triển đô thị, kinh tế nên có điều kiện để xây dựng bài bản. Do đó, các quy hoạch trước đây và điều chỉnh quy hoạch xã được thực hiện theo hướng quy hoạch, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và thích ứng biến đổi khí hậu là cốt lõi, đảm bảo phát triển hài hòa.

Theo đó, các quy hoạch phải đạt các yêu cầu: bảo tồn rừng ngập mặn; hình thành đô thị sinh thái carbon thấp tại khu vực đảo Gò Găng; các cụm dân cư truyền thống được tổ chức đan xen trong không gian đô thị mới theo hướng “làng trong phố, phố trong làng”; ưu tiên gìn giữ và phát huy giá trị bản sắc văn hóa đặc trưng của địa phương gắn với Di tích Nhà Lớn, quần thể Đình Thần, Miễu Bà, Chùa Long Sơn và các lễ hội văn hóa…

Trước sức hút của xã đảo Long Sơn, mới đây, đã có thêm 2 dự án quy mô lớn được triển khai, đi vào hoạt động tại gồm: Cảng quốc tế Long Sơn tổng mức đầu tư gần 2.000 tỷ đồng và Nhà máy Khí công nghiệp Long Sơn vốn đầu tư khoảng 240 tỷ đồng đang tác động tích cực đến phát triển kinh tế xã hội của địa phương và cuộc sống của người dân.

Hiện các trục giao thông trọng yếu trên địa bàn xã (đường Long Sơn - Cái Mép, Nguyễn Phong Sắc, 28 tháng 4...) đang được đầu tư hoàn chỉnh, cùng với chủ trương đầu tư dự án cầu Gò Găng 2, cầu Chà Và 2 sẽ tạo ra sự kết nối đồng bộ giữa Long Sơn với các trung tâm chức năng lân cận khác trong khu vực như: khu thương mại tự do Cái Mép Hạ; các khu công nghiệp, đô thị trên địa bàn phường Tân Phước, Phú Mỹ, Long Hương và các trung tâm du lịch ven biển Vũng Tàu, Long Hải, Hồ Tràm. Không gian phát triển trên các lĩnh vực công nghiệp, đô thị, dịch vụ và du lịch đang rộng mở cho xã đảo Long Sơn và người dân nơi đây, nhất là sắp tới, khi Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân được cụ thể hóa.

Bức tranh tổng thể về phát triển kinh tế - xã hội xã đảo Long Sơn đã thành hình rõ nét. Với truyền thống anh hùng kết hợp nét đẹp văn hóa đạo Ông Trần, Long Sơn đang tiến nhanh đến mục tiêu là Trung tâm lọc, hóa dầu xanh, hiện đại, thực sự hài hòa ở phía Nam.