Điểm sáng trong chống khai thác hải sản bất hợp pháp

Tại cảng cá Phan Thiết, hoạt động cập - rời bến diễn ra trật tự và bài bản hơn trước. Chủ tàu và thuyền trưởng chủ động thực hiện thủ tục, mở thiết bị giám sát hành trình (VMS) để lực lượng chức năng kiểm tra. Ngư dân hiểu rằng chấp hành quy định không chỉ để tránh vi phạm mà còn để bảo vệ sinh kế, uy tín địa phương và góp phần gỡ “thẻ vàng” EC.

Trước mỗi chuyến biển dài ngày, ngư dân Phạm Tiêu (phường Phan Thiết, tỉnh Lâm Đồng), chủ tàu BTh 99792 TS, đều hoàn thiện đầy đủ thủ tục tại Cảng cá Phan Thiết và Trạm Kiểm soát Biên phòng Phan Thiết như: duy trì thiết bị VMS, xuất trình giấy tờ đăng ký, an toàn kỹ thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm, danh sách và bảo hiểm thuyền viên. Trong quá trình làm thủ tục, ông được tuyên truyền, hướng dẫn quy định pháp luật thủy sản và chống IUU.

Ông Phạm Tiêu cho biết: Được cán bộ Cảng và Biên phòng tuyên truyền thường xuyên nên ngư dân chúng tôi hiểu rõ hơn về các quy định của pháp luật, từ đó chấp hành nghiêm túc các quy định, không vi phạm, sử dụng thuốc nổ, chất cấm, xung điện để khai thác đánh bắt, đặc biệt là không được vi phạm vùng biển các nước để khai thác thủy sản.

Đồn Biên phòng Thanh Hải hiện quản lý gần 30 km bờ biển với mật độ tàu thuyền lớn với 1.457 phương tiện và 9.291 lao động nghề cá. Khu vực có ba tàu khách tuyến Phan Thiết - Phú Quý, hai cửa sông Cái và Cà Ty, cảng cá Phan Thiết và khu neo đậu Phú Hài- nơi đón nhiều tàu công suất lớn ra vào thường xuyên.

Trung tá Võ Duy Thạnh, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Thanh Hải cho biết, thay đổi thói quen khai thác truyền thống là quá trình dài nên đơn vị xác định tuyên truyền là nhiệm vụ hàng đầu và thường xuyên. Nổi bật, trong đợt cao điểm từ 12/8 đến nay, không chỉ dừng lại ở các buổi họp, phương thức tuyên truyền đã có nhiều thay đổi, tập trung sang “đến tận nơi, gặp từng đối tượng”. Cán bộ biên phòng lên tận tàu, xuống xóm chài, hướng dẫn ngư dân đăng ký tàu cá, ghi nhật ký khai thác, quy tắc vận hành VMS, ranh giới vùng biển và mức xử phạt nếu vi phạm.

Cùng với đó, Đồn phối hợp chính quyền địa phương rà soát tàu có nguy cơ cao, phân công 5 cán bộ tại hai Trạm Kiểm soát Biên phòng Phú Hải và Phan Thiết theo dõi 7 tàu có nguy cơ vi phạm vùng biển nước ngoài. Cán bộ, đảng viên thường xuyên bám nắm phương tiện, gia đình ngư dân để kịp thời ngăn chặn ý định vượt ranh giới.

Từ đầu năm 2025 đến nay, đơn vị đã tổ chức 146 buổi tuyên truyền về pháp luật thủy sản, quy định IUU và việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, thu hút khoảng 4.000 lượt ngư dân tham dự; đồng thời yêu cầu 890 chủ tàu, thuyền trưởng ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài. Riêng đợt cao điểm tổ chức 48 buổi với 3.456 lượt người tham gia.

Nhờ đó, ngư dân vốn lúng túng trong làm thủ tục, ghi nhật ký hay khai báo sự cố VMS nay đã quen thuộc. Ngư dân Nguyễn Gạt, chủ tàu BTh 97959 TS, chia sẻ: “Trước đây chỉ biết đi biển rồi về, chẳng nắm các thủ tục. Ban đầu cũng lo, nhưng được Biên phòng, Kiểm ngư và cán bộ phường chỉ dẫn thường xuyên, giờ chúng tôi thuộc hết. Chúng tôi xem đó là trách nhiệm của nghề”.

Nhận thức của ngư dân về chống khai thác IUU đã có chuyển biến tích cực. Đây là cơ sở để Đồn Biên phòng Thanh Hải tiếp tục thực hiện các biện pháp tuần tra và kiểm soát tàu cá trên biển, xây dựng “lá chắn” IUU vững chắc.

Theo Đồn trưởng Đồn Biên phòng Thanh Hải Võ Duy Thạnh, trong đợt cao điểm về chống khai thác IUU, đơn vị liên tục mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm soát tại cửa sông, cảng cá; xử lý nghiêm các hành vi khai thác IUU, trong đó tập trung vào việc xác minh và xử lý các trường hợp tàu không đăng ký, tàu không đủ điều kiện hoạt động; tàu cá mất tín hiệu VMS; tàu không thông báo trước 01 giờ khi ra vào cảng và không ghi, nộp nhật ký khai thác theo quy định…

Hằng ngày, từ 3 - 4 giờ sáng. Hai Trạm Kiểm soát Biên phòng Phan Thiết và Phú Hải đã sáng đèn. Trước mỗi chuyến ra khơi, các tàu cá đều phải dừng lại để kiểm tra giấy tờ, nhật ký khai thác và đặc biệt là tình trạng hoạt động của thiết bị giám sát hành trình. Không khí khẩn trương nhưng trật tự.

Thiếu tá Quân nhân chuyên nghiệp Ngô Trọng Hải, Đồn Biên phòng Thanh Hải cho biết: Những trường hợp thiếu hồ sơ hoặc mất kết nối VMS được yêu cầu khắc phục ngay. Chúng tôi quyết tâm không để bất kỳ tàu cá nào xuất bến nếu chưa đảm bảo đầy đủ các điều kiện chống IUU. Đây là yêu cầu bắt buộc và cũng là cách hữu hiệu nhất để phòng ngừa vi phạm từ gốc.

Không chỉ tại bến, Đồn Biên phòng Thanh Hải còn duy trì lực lượng tuần tra thường xuyên trên biển.

Các tổ tuần tra tiến hành kiểm tra phương tiện theo kế hoạch, tập trung vào giấy tờ đăng kiểm, giấy phép khai thác, tình trạng thiết bị giám sát hành trình và nhật ký khai thác. Từ đầu cao điểm đến nay, Đồn Biên phòng Thanh Hải đã thực hiện đăng ký, kiểm chứng cho hơn 4.593 lượt tàu với 30.057 lao động; tổ chức 74 chuyến kiểm soát chống IUU, yêu cầu 176 chủ tàu, thuyền trưởng khai thác xa bờ ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài; đồng thời phối hợp với Trạm kiểm ngư khu vực số II tổ chức tuần tra 45 buổi/136 lượt cán bộ, chiến sĩ.

Bên cạnh đó, kíp tàu BP 11.15.01 của Đồn cũng được triển khai liên tục với 12 lượt/120 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia tuần tra xa bờ, kịp thời phát hiện và xử lý các dấu hiệu mất kết nối VMS, di chuyển bất thường, có dấu hiệu vi phạm khai thác IUU hoặc nguy cơ vượt ranh giới trên biển.

Nổi bật, trong quá trình tuần tra, Đồn Biên phòng Thanh Hải đã phát hiện, xử lý và tham mưu các cấp xử lý 22 trường hợp vi phạm với tổng số tiền hơn 700 triệu đồng; trong đó đã tham mưu xử lý 8 trường hợp tàu giã cào hoạt động sai tuyến với số tiền 400 triệu đồng. Công tác xử phạt kiên quyết tạo hiệu ứng răn đe rõ rệt.

Trung tá Võ Duy Thạnh, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Thanh Hải cho biết, nhờ triển khai đồng bộ biện pháp tuyên truyền, kiểm soát và tuần tra, từ năm 2017 đến nay trên địa bàn Đồn Biên phòng Thanh Hải quản lý không ghi nhận trường hợp tàu cá, ngư dân địa phương vi phạm vùng biển nước ngoài, tỷ lệ duy trì kết nối VMS đạt mức cao, nhiều nguy cơ, vụ việc có dấu hiệu vi phạm IUU được phát hiện và ngăn chặn từ sớm.

“Từ nay đến cuối năm 2025, đơn vị sẽ tiếp tục triển khai nghiêm chỉ đạo của cấp trên trong công tác chống IUU; tăng cường giám sát, kiểm tra, không để xảy ra tình trạng tàu cá địa phương xâm phạm vùng biển nước khác. Đồn cũng sẽ phối hợp các cơ quan chức năng lập hồ sơ xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để ngư dân yên tâm vươn khơi, bám biển an toàn”, Trung tá Võ Duy Thạnh cho biết thêm.