Ngành công nghiệp vũ trụ quốc tế đang lao đao sau khi xảy ra ba thảm họa đối với các tàu vận tải trong chưa đầy một năm. Điều này đã tạo ra một đòn giáng mạnh đối với những nỗ lực nhằm vận chuyển hàng hóa cho các phi hành gia đang hoạt động trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).
Vụ tên lửa đẩy Falcon 9 của Tập đoàn SpaceX phát nổ hôm 28/6 đã làm dấy lên nhiều câu hỏi về việc liệu các tên lửa của Mỹ có đủ an toàn để đưa các phi hành gia lên vũ trụ vào năm 2017 như kế hoạch đã đề ra hay không. Eric Stallmer, Chủ tịch Liên đoàn Du hành Vũ trụ Thương mại, nói: "Đây là phần đáng tiếc của ngành công nghiệp này. Không thể có độ tin cậy 100%".
Hình ảnh tên lửa Antares phát nổ ngay sau khi rời bệ phóng. |
Vụ việc đầu tiên trong chuỗi các tai nạn của ngành công nghiệp vũ trụ xảy ra hồi tháng 10/2014, khi tên lửa Antares mang theo tàu vũ trụ chở hàng Cygnus của hãng Orbital phát nổ do lỗi động cơ, ngay sau khi rời bệ phóng ở Virginia. Tháng 4/2015, cơ quan vũ trụ Nga đã mất liên lạc với tàu vận tải vũ trụ Progress đang trên đường tới ISS, hai tuần sau, con tàu này bị cháy hoàn toàn khi trên đường trở lại khí quyển Trái Đất. Tiếp đó, ngày 28/6, tên lửa Falcon 9 của SpaceX mang theo tàu vũ trụ Dragon chở 1,8 tấn thiết bị đắt tiền đã phát nổ chỉ 2 phút sau khi rời bệ phóng và vỡ thành nhiều mảnh xuống Đại Tây Dương gần bờ biển Florida. Ông Bill Gerstenmaier, Giám đốc của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA), nói: "Đây là một đòn giáng đối với chúng tôi. Chúng tôi mất rất nhiều thiết bị nghiên cứu quan trọng trên con tàu này".
NASA cho biết các thành viên phi hành đoàn đang làm việc ngoài vũ trụ có đủ lương thực và hàng hóa cần thiết trong vòng 4 tháng tới. Tuy nhiên, các quan chức cũng thừa nhận rằng dù có chuẩn bị tinh thần từ trước song họ không thể nghĩ rằng lại xảy ra ba tai nạn liên tiếp như vậy. Ông Gerstenmaier nói: “Vẫn biết rằng trong chương trình vận chuyển hàng hóa này chúng tôi có thể sẽ mất một số tàu chở hàng, tuy nhiên, tôi không ngờ rằng lại mất tới ba con tàu trong chưa đầy một năm như vậy”. Ông cho biết không có mối liên hệ nào giữa các vụ tai nạn với nhau, và không phải do lỗi cẩu thả. Những vụ tai nạn cho thấy việc phóng tên lửa đưa tàu vũ trụ lên không gian rất khó khăn.
Trước ngày 28/6, SpaceX đã từng 18 lần liên tiếp phóng tên lửa Falcon 9 mà không xảy ra sự cố nào. Tập đoàn này, do Elon Musk - người đồng sáng lập ra PayPal và Tesla - đứng đầu, gần đây đã được Lực lượng Không quân Mỹ tin tưởng giao nhiệm vụ vận chuyển nhiều thiết bị để đảm bảo an ninh quốc gia ra ngoài không gian.
SpaceX và Boeing là những tập đoàn đang đi đầu trong cuộc đua đưa phi hành gia vào quỹ đạo gần Trái Đất vào năm 2017. Mỹ không thể đưa các phi hành gia vào không gian kể từ sau khi chương trình tàu con thoi kéo dài 30 năm của nước này bị ngừng hoạt động vào năm 2011, khiến các phi hành gia trên thế giới muốn vào vũ trụ phải sử dụng tàu vũ trụ Soyuz của Nga với giá 70 triệu USD/ghế.
Chủ tịch SpaceX Gwynne Shotwell phát biểu với các phóng viên sau vụ tai nạn: “Điều này không làm thay đổi các kế hoạch của chúng tôi”. Từ chối cho biết vụ tai nạn này khiến tập đoàn thiệt hại bao nhiêu tiền, bà nói: “Tôi không cho rằng vụ việc này sẽ ảnh hưởng tới các chương trình mà chúng tôi đang thực hiện. Chúng tôi phải tìm ra nguyên nhân thất bại. Chúng tôi sẽ sửa chữa, và rõ ràng chúng tôi sẽ tiếp tục bay trở lại”.
Tuy nhiên, một số chuyên gia vẫn tỏ ra lo ngại bởi hàng loạt vụ tai nạn liên tiếp xảy ra cho dù chúng không có mối liên hệ nào với nhau. Nhà phân tích John Logsdon, cựu Giám đốc Viện Chính sách Vũ trụ tại Đại học George Washington, nói: “Mọi người có thể tìm cách nói tích cực về vụ việc này. Tuy nhiên, ba vụ tai nạn đã xảy ra liên tiếp. Những mất mát này không thể là điều tốt được, không thể nói họ đang ổn”.
Chuyến tàu vũ trụ tiếp theo mang hàng hóa tiếp tế cho ISS sẽ là tàu Progress của Nga, dự kiến xuất phát ngày 3/7 tới. Tàu vận tải vũ trụ HTV của Nhật Bản sẽ được phóng trong tháng 8, và hãng Orbital - cũng giống như SpaceX có hợp đồng vận chuyển hàng hóa tới ISS cho NASA trị giá hơn 1 tỷ USD - được cho là sẽ tiếp tục phóng tàu vũ trụ vào mùa thu năm nay sau một năm gián đoạn vì xảy ra tai nạn.
Theo nhà phân tích ngành công nghiệp tên lửa Marco Caceres của Tập đoàn Teal, áp lực đối với SpaceX là phải sớm tiếp tục thực hiện các chuyến bay vào vũ trụ ngay khi phát hiện ra nguyên nhân gây ra vụ tai nạn vừa qua. Caceres nói: “Khi mà họ lại phóng tàu vũ trụ thành công, vụ tai nạn này sẽ rất nhanh chóng bị lãng quên. Họ càng đợi lâu, mọi người lại càng nhắc nhiều tới vụ tai nạn này và họ sẽ nói rằng “Có thể chúng ta đã quá tin tưởng vào SpaceX”.