Che Guevara - người anh hùng huyền thoại - Kỳ 1: Bất tử

Trong lòng hàng triệu người trên thế giới, đặc biệt là các lực lượng cánh tả, hình ảnh của người du kích anh hùng, chiến sỹ quốc tế huyền thoại người Cuba gốc Áchentina - Ernesto Che Guevara - luôn sống mãi.

Phần 1: Bất tử

Che (đọc là "Chê") là từ mà người Áchentina thường dùng để gọi một cách thân mật- như "Bạn ơi" trong tiếng Việt. Đây cũng là từ mà Ernesto Guevara hay dùng, và không biết đích xác từ bao giờ, nó đã trở thành một phần trong tên ông, thậm chí thành tên riêng của Người Du kích Anh hùng.

Một cuộc biểu dương lực lượng tại La Habana.

Ở Che là có đầy đủ phẩm chất của một con người hành động phi thường, một con người tư duy sâu sắc, thông minh, có tầm nhìn xa và vốn hiểu biết văn hoá sâu sắc. Ông có sức cảm hoá mạnh mẽ với mọi người ngay từ lần đầu gặp mặt, bởi sự giản dị, tự nhiên, thân mật và độc đáo của ông.

Ngay từ trước khi hy sinh tại vùng rừng núi Bôlivia, Ernesto Che Guevara đã là một huyền thoại đối với giới trẻ không chỉ ở Mỹ Latinh mà trên toàn thế giới. Sinh ngày 14/6/1928 trong một gia đình khá giả ở Rosario, Áchentina, Che sớm tiếp nhận các lí tưởng công bằng và khát vọng giải phóng người nghèo. Con đường ấy dẫn Che đến với Fidel và cuộc đấu tranh giải phóng ở Cuba khi ông được cử làm tư lệnh của một trong những cánh quân từ chiến khu Sierra Maestra tiến về giải phóng La Habana. Đảm đương cương vị Chủ tịch Ngân hàng Nhà nước và Bộ trưởng Công nghiệp trong chính phủ cách mạng Cuba, Che đã luôn kêu gọi xây dựng con người mới biết sống vì mọi người, vì chủ nghĩa quốc tế. Và mặc dù bị bệnh hen hành hạ từ nhỏ, ông đã rời bỏ tất cả các chức vụ, từ biệt vợ con để lên đường tiếp tục cuộc cách mạng giải phóng Mỹ Latinh, để "tạo ra một, hai, ba, rất nhiều Việt Nam"- như lời ông nói- vào thời khắc cuộc chiến tranh chống Mỹ ở Việt Nam bước sang giai đoạn quyết liệt.

Che và một số đồng chí của ông bị quân đội Bôlivia- dưới sự chỉ đạo của CIA- giết hại trong vùng rừng núi Bôlivia khi đang thực hiện sứ mạng tiến hành cuộc chiến tranh giải phóng. Lời nói cuối cùng của ông: "Cứ bắn đi, đồ hèn, các người đang sửa soạn giết một con người"- và hình ảnh ông nằm bất động, đôi mắt vẫn mở to- còn ám ảnh tâm trí hàng triệu người. Trong buổi lễ tưởng niệm ở Rosario, quê hương nơi ông ra đời, linh mục Hernán Benítez đã nói: "Hai phần ba nhân loại bị áp bức bị chấn động vì cái chết của Che. Một phần ba còn lại thuộc về Che hoàn toàn. Che đã đón nhận cái chết với tất cả đặc trưng của những anh hùng thần thoại, những người sống mãi trong lương tâm nhân loại..." Vì sao vậy? Bởi vì Che ngã xuống không phải để bảo vệ lợi ích và sự nghiệp nào khác ngoài sự nghiệp của những người bị bóc lột và áp bức ở Mỹ Latinh, bảo vệ sự nghiệp của những người nghèo khổ trên trái đất.

Bất chấp những sự bóp méo, xuyên tạc, Che vẫn là biểu tượng tuyệt vời của người chiến sĩ quốc tế, nhà cách mạng lãng mạn, một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất trong lịch sử Mỹ Latinh. Ông là thần tượng của công chúng, khiến cho người ta phải nói về "sự sùng bái Che". Có người ví ông như Đông Kihôtê (Don Kyjote) chiến đầu vì người bị áp bức. Trong tài liệu được giải mật gần đây gửỉ Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Lyndon B. Johnson, cố vấn cao cấp Walt Rostow đã gọi quyết định giết hại Che là "ngu xuẩn". Nhiều nhà nghiên cứu khác cũng thừa nhận sai lầm lớn của Mỹ là đã cho lưu hành bức hình Che Guevara sau khi ông bị giết, nó khiến cho người ta liên tưởng "hình ảnh Chúa Giêsu chịu nạn" vì đức tin của mình.

Hơn 40 năm sau khi qua đời, Che vẫn sống. Ông vẫn sống trong hàng trăm khúc ca, trong những kỉ vật quen thuộc, những cuốn phim- mới đây nhất là cuốn về cuộc đời Che dài hơn 4 tiếng của đạo diễn Steven Soderbergh giành giải Cành cọ Vàng cho diễn viên xuất sắc nhất vào vai Che tại liên hoan phim Cannes. Che vẫn hiện diện trong cuộc sống. Hình ảnh Che ngạo nghễ trên các biểu ngữ, trên những tấm áo thun. Ca sĩ nổi tiếng Santana đã mặc chiếc áo in hình Che, đội mũ beret kiểu Che Guevara tại lễ trao giải Oscar năm 2005 được phát đi rộng rãi trên truyền hình Mỹ. Người Bôlivia gọi ông là Thánh Ernest. Tại nhà thờ ở vùng La Higuera nơi Che hy sinh, các tín đồ đã đặt tượng và ảnh Che bên cạnh hình chúa Giêsu và Đức Mẹ Đồng Trinh. Người kinh doanh tranh thủ hình ảnh Che để kiếm tiền. Đã có bia Che, Che Cola, kem Che, bật lửa Zippo Che. Trên các địa chỉ buôn bán qua mạng người ta thấy rao bán mũ Che, áo thun Che, đồng hồ, ví tiền và cả búp bê Che. Có người nói đùa: "Chủ nghĩa tư bản nó nghiến ngấu và xơi tất, kể cả kẻ thù tồi tệ nhất của nó....".

Trong lời tựa cuốn Nhật kí của Che, Fidel Castro, người bạn chiến đấu thân thiết của Che viết: "Che và tấm gương phi thường của ông không ngừng lan rộng trên toàn thế giới. Lý tưởng của Che, hình ảnh Che và tên Che là những khẩu hiệu trong cuộc đấu tranh của những người bị áp bức chống lại bất công".

Cùng với thời gian, hình ảnh của Che càng toả sáng, đi sâu vào trái tim cả những thế hệ ra đời rất lâu sau khi ông không còn nữa. CIA đã muốn giết và thiêu huỷ xác ông để mãi mãi xoá đi một biểu tượng. Nhưng sự trỗi dậy của Che là điều hoàn toàn đi ngược lại ý định của họ.

Cái gì đã làm cho Che trở thành bất tử? Không dễ dàng tìm ra một câu trả lời đơn giản. Vì vinh quang chiến trận? Vì sự dấn thân? Vì lí tưởng? Hay vì ông là con người hấp dẫn, nổi tiếng và qua đời khi còn trẻ? Vì ông là hiện thân của khát vọng giải phóng cháy bỏng? Vì ông là tiêu biểu của một tính cách Mỹ Latinh? Đúng, nhưng có lẽ nói như vậy vẫn không đủ... Bởi lẽ phải có điều gì hơn thế nữa ông mới trở thành anh hùng trong trái tim của triệu triệu con người, bất kể biên giới và tuổi tác.

Bùi Ngọc Hải (Tổng hợp)

Phần 2: Bức ảnh nổi tiếng nhất lịch sử