Các thành viên nhóm nhạc nổi tiếng Hàn Quốc BTS. Ảnh: Yonhap/TTXVN
Nhiều chuyên gia chỉ ra rằng chính yếu tố văn hóa của Hàn Quốc là nguyên nhân gốc rễ, gây ra áp lực xã hội dữ dội lên những người nổi tiếng – những người cần phải duy trì hình ảnh hoàn hảo và không có nhiều chỗ cho những sai lầm.
Kim Sae-ron, người nổi tiếng trong bộ phim "Người vô danh tính" năm 2010, đã chứng kiến sự nghiệp của mình đi xuống thê thảm sau một vụ tai nạn xe vào năm 2022. Tại thời điểm đó, nữ diễn viên này đã sử dụng chất có cồn khi đang lái xe và nồng độ cồn trong máu vượt quá mức cho phép, ghi nhận ở mức 0,2%. Vụ tai nạn xe hơi cũng dẫn đến tình trạng mất điện ở một khu phố ở Seoul.
Mặc dù cô đã bày tỏ sự hối hận sâu sắc và nộp khoản tiền phạt 20 triệu won (13.900 USD) nhưng sự giám sát của công chúng dường như không bao giờ lắng xuống.
Các nhà xã hội học cho rằng tính chất “không khoan nhượng” đối với những sai lầm của người nổi tiếng, có thể đã đẩy Kim đến bờ vực. Điều này được hiểu là xu hướng "liên tục so sánh mình" trong xã hội Hàn Quốc, khiến mọi người luôn cảm luôn thấy thiếu sót so với những người khác hơn mình.
“Trong trường hợp của những người nổi tiếng như Kim Sae-ron, nhìn từ bên ngoài, cô ấy trông hoàn hảo như về ngoại hình, lối sống và tài chính. 'Cuộc sống hoàn hảo' mà hầu hết người Hàn Quốc khao khát sống khiến những người nổi tiếng trở thành tâm điểm của sự ghen tị”, Giáo sư xã hội học Huh Chang-deog từ Đại học Yeungnam nói với tờ The Korea Herald.
“Do những vấn đề xã hội hiện nay đang chi phối Hàn Quốc, chẳng hạn như giá sinh hoạt cao, nhiều người Hàn có xu hướng cảm thấy mình nghèo khó và khao khát nhiều hơn, dẫn đến việc so sánh bản thân với người nổi tiếng. Điều này đặt các ngôi sao vào trung tâm của sự ngưỡng mộ, nhưng trớ trêu thay, nó cũng khơi dậy sự ghen tị và thù ghét đối với họ vì sở hữu những thứ mà người khác không có”, ông Huh giải thích.
Một Giáo sư xã hội học khác, Choi Hang-sub từ Đại học Kookmin, cho biết sự chú ý và mức độ nổi tiếng mà những người nổi tiếng ở Hàn Quốc nhận được giống như một "con dao hai lưỡi". Những cảm xúc gắn liền với sự ghen tị có thể trở nên trầm trọng hơn khi người nổi tiếng bị phát hiện mắc lỗi.
Ông Choi cho biết: “Mặc dù những người của công chúng, đặc biệt là những người nổi tiếng, luôn phải tuân theo những tiêu chuẩn cực kỳ cao. Nhưng gần đây, việc người nổi tiếng bị đẩy đến bờ vực càng trở nên phổ biến hơn, vì mọi người muốn cảm thấy có quyền lực và thích thú khi tham gia vào việc lên án và hủy hoại người khác”.
Ông Seol Dong-hoon từ Đại học Quốc gia Jeonbuk chia sẻ với tờ The Korea Herald rằng nguyên nhân của những điều trên cũng được xem là do kỳ vọng khắt khe của xã hội Hàn Quốc. Khi đó, ý thức tập thể ăn sâu và nền văn hóa gây áp lực rất lớn buộc cá nhân phải tuân thủ.
“Những đặc điểm xã hội như vậy đã tạo ra một môi trường không khoan nhượng, nơi những thất bại cá nhân, đặc biệt là của người nổi tiếng, bị coi là không thể cứu vãn. Tính cạnh tranh khốc liệt của quốc gia, được thúc đẩy bởi hệ thống giáo dục và nghề nghiệp nghiêm ngặt, gần như không chừa chỗ cho sai lầm.” Ông nhấn mạnh: “Những nhân vật công chúng mắc lỗi không chỉ bị chỉ trích mà họ còn bị xóa sổ.”
Không giống như những quốc gia khác nơi những người nổi tiếng có thể xây dựng lại sự nghiệp sau những sự cố tương tự. Theo các báo cáo trích dẫn lời người trong cùng lĩnh vực, Kim dường như thấy bản thân bị xa lánh vĩnh viễn.
Kim mất vai diễn, các cảnh quay của cô bị cắt khỏi các sản phẩm của Netflix, và cô bị các nhãn hàng cùng truyền thông đưa vào danh sách đen. Những nỗ lực xây dựng lại cuộc sống – từ làm việc tại quán cà phê đến chuẩn bị quay lại qua sân khấu kịch – đều vấp phải sự chế giễu và quấy rối trực tuyến. Ngay cả một bài đăng đơn giản trên mạng xã hội của cô cũng làm dấy lên làn sóng chỉ trích mới.
Số phận như Kim không phải là duy nhất, vì xã hội Hàn Quốc có truyền thống đối xử với những người của công chúng một cách cực kỳ khắc nghiệt khi họ bị coi là đã phạm sai lầm. Ngành công nghiệp giải trí, nói riêng, áp dụng một chuẩn mực đạo đức thường không có chỗ cho cơ hội thứ hai.
Giáo sư xã hội học Koo Jeong-woo từ Đại học Sungkyunkwan chia sẻ với tờ The Korea Herald rằng có một kiểu “hợp đồng xã hội” bất thành văn mà người Hàn Quốc dành cho những người nổi tiếng dựa trên các tiêu chuẩn đạo đức.
“Ở Hàn Quốc, việc trở thành người nổi tiếng không chỉ đơn thuần là một nghề đặc biệt, mà họ còn phải đáp ứng kỳ vọng của công chúng và tuân theo những tiêu chuẩn đạo đức cao.” Ông giải thích thêm: “Đặc biệt trong mối quan hệ giữa người hâm mộ và người nổi tiếng, có thể nói tồn tại một dạng ‘hợp đồng xã hội’, trong đó người hâm mộ sẵn sàng tổ chức các sự kiện đặc biệt và dành những cử chỉ tốt đẹp để ủng hộ thành công của thần tượng, đồng thời mong đợi họ cư xử có trách nhiệm để đáp lại.”
Ông Koo cho biết thêm rằng điều này cũng có thể xuất phát từ việc người hâm mộ ở Hàn Quốc cảm thấy danh tính của mình “gắn liền” với người nổi tiếng.
“Nhiều người hâm mộ Hàn Quốc có xu hướng đồng nhất danh tính của mình với các ngôi sao, điều này tạo ra sự gắn kết sâu sắc giữa hai bên. Nhưng điều đó cũng có mặt trái, vì khi người nổi tiếng mắc sai lầm, chẳng hạn như lái xe khi say rượu, người hâm mộ có thể quay lưng ngay lập tức,” ông Koo nói.
Tiêu chuẩn ngầm khắt khe hơn đối với phụ nữ?
Trong khi đó, một số người đặt câu hỏi liệu Kim có bị đối xử khắc nghiệt hơn vì cô là một người nổi tiếng nữ trẻ tuổi hay không. "Những người nổi tiếng nam có hành vi phạm tội tương tự đã quay trở lại", một số nhà phê bình lập luận. "Liệu cô ấy có phải đối mặt với mức độ giám sát này nếu cô ấy là đàn ông không?"
Ngành công nghiệp giải trí từ lâu đã bị chỉ trích vì tiêu chuẩn kép, đặc biệt là cách xử lý các vụ bê bối liên quan đến các ngôi sao nam so với các ngôi sao nữ. Trong khi một số người nổi tiếng nam đã phạm tội và vẫn có thể quay trở lại với công chúng sau thời gian ngắn tự kiểm điểm, phụ nữ thường phải đối mặt với hậu quả khắc nghiệt hơn, không thể đảo ngược ngay cả đối với những tranh cãi nhỏ.
Cái chết của Kim ở tuổi 24 - độ tuổi mà hầu hết mọi người mới bắt đầu cuộc sống trưởng thành - đã đặt ra những câu hỏi đau lòng.
Làm thế nào một phụ nữ trẻ, người từng được coi là một trong những tài năng triển vọng nhất của Hàn Quốc lại bị đẩy đến số phận cực đoan như vậy? Làm thế nào một xã hội tuyên bố coi trọng công lý và sự công bằng lại tiếp tục trừng phạt một số người một cách có chọn lọc trong khi vẫn cho phép những người khác tiến lên?
Mặc dù không ai phủ nhận rằng lái xe khi say rượu là một hành vi vi phạm nghiêm trọng. Nhưng ông Seol cho rằng có sự khác biệt cơ bản giữa việc đảm bảo ai đó chịu trách nhiệm cho hành động của mình và việc trừng phạt họ mãi mãi vì sai lầm đó.
“Mọi cá nhân đều xứng đáng có cơ hội chuộc lỗi, nhưng xã hội Hàn Quốc thường từ chối trao cơ hội đó cho những người từng mắc sai lầm. Thay vào đó, xã hội liên tục nhắc lại lỗi lầm của họ, khiến họ gần như không thể tiến về phía trước,” ông Seol nói.
Ông Huh cũng đồng tình với quan điểm rằng xã hội cần thay đổi để trở nên “bao dung” hơn với những sai lầm của con người. “Con người trưởng thành và trở nên tốt hơn nhờ những sai lầm. Xã hội cần nhớ rằng chỉ vì ai đó là người nổi tiếng và trông hoàn hảo không có nghĩa là họ thực sự hoàn hảo, họ cũng là con người – và trong cuộc sống, khó tránh khỏi việc mắc sai lầm,” ông Huh chia sẻ.