Vấn đề xuống cấp của văn hóa ứng xử ở Hà Nội và văn hóa người Hà Nội gần đây đã ảnh hưởng không nhỏ đến hình ảnh của một thành phố có bề dày văn hóa, lịch sử. Nhằm góp phần bảo tồn và phát triển một văn hóa người Hà Nội thanh lịch, văn minh, ngày 8/12/2012, tại Hà Nội, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội (VH,TT&DL) phối hợp với Khoa Quốc tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức hội thảo “Góp ý về xây dựng hệ thống quy tắc ứng xử nhằm xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh”.
|
Thói quen xả rác bừa bãi ảnh hưởng đến vẻ đẹp thanh lịch của người Hà Nội. |
Hơn 200 đại biểu đã tham dự và đóng góp ý kiến xây dựng hệ thống quy tắc này. Đa số các đại biểu đều đồng tình với ý kiến nên xây dựng hệ quy tắc ứng xử trong cơ quan, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư, nơi công cộng thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, làm thế nào để hệ thống này phát huy tác dụng và có hiệu quả mới là điều mà nhiều đại biểu quan tâm.
Theo TS. Lê Thị Bích Hồng - Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa - Văn nghệ, Ban Tuyên giáo Trung ương, Hà Nội là mảnh đất ngàn năm văn hiến, nơi hội tụ tinh hoa của dân tộc Việt, tiếp thu tinh hoa đó để hình thành sự tao nhã, thanh lịch trong ứng xử với cộng đồng. Tuy nhiên, hiện nay, lối cư xử nhã nhặn, thanh lịch của người Hà Nội đang mất dần, thay vào đó là lối nói xô bồ, tục tĩu, huỵch toẹt, thiếu văn hóa, kiểu ăn nói “lệch chuẩn” của một bộ phận cư dân, nhất là ở giới trẻ. Ở ngoài đường, nhiều người sẵn sàng xả bậy ra đường, vứt rác bừa bãi, coi hè phố như của mình, chỉ một va chạm nhỏ cũng dễ nổi khùng chửi bới, thậm chí đánh nhau. Ở cơ quan hành chính, nhân viên hách dịch, hất hàm, nói trống không với khách lớn tuổi... Theo bà Hồng, có rất nhiều người lo ngại và cho rằng, văn hóa, lối sống ở Hà Nội đang thực sự có vấn đề, và việc xây dựng một bộ quy tắc ứng xử văn hóa là rất cần thiết.
Ông Nguyễn Hòa, Vụ trưởng, Trưởng ban Tuyên truyền lý luận - Báo Nhân Dân, cũng cho rằng, trong bối cảnh văn hóa Hà Nội đang diễn biến phức tạp và đang có biểu hiện của “văn hóa bãi bia”, việc xây dựng hệ thống quy tắc ứng xử trong cơ quan, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư, nơi công cộng thành phố Hà Nội là hết sức cần thiết, không thể chậm trễ. Tuy nhiên, ông Hòa cho rằng, điều quan trọng là cần phải làm gì để hệ thống ấy không chỉ có ý nghĩa văn bản, và cũng không thể chỉ có vài ba cuộc vận động, mà phải coi như công việc lâu dài, không giới hạn thời gian. Bởi với mỗi người, mỗi cộng đồng, các chuẩn mực trong văn hóa ứng xử là kết quả của quá trình đào luyện lâu dài, gắn liền với tinh thần tự giác, được rèn giũa từ khi còn nhỏ... Chính vì vậy, theo ông Hòa, hệ thống quy tắc ứng xử mà chúng ta xây dựng và hướng tới cần bắt đầu từ trong gia đình, từ mỗi người lớn và cần tiến hành một cách bền bỉ. “Phải làm cho người dân có lòng tự trọng và biết xấu hổ khi làm những việc xấu. Sống có văn hóa là biết tôn trọng người khác, là ứng xử chân thành, biết chia sẻ và đồng cảm với nỗi đau của đồng loại, biết làm cho chính mình và đồng loại ngày càng lương thiện”, ông Hòa nhấn mạnh.
PGS.TS Trương Mạnh Tiến, Tổng biên tập Tạp chí Kinh tế môi trường, cho rằng, trong bối cảnh ngày càng nhiều du khách cả trong nước và quốc tế đến thủ đô Hà Nội như hiện nay, việc xem xét, tìm lại tinh hoa, nét đẹp của người Hà Nội thanh lịch là cần thiết. Tuy nhiên, cũng cần quan tâm đến điều kiện hiện nay, khi Hà Nội mở rộng, văn hóa xứ Đoài, xứ Đông tồn tại như thế nào cho phù hợp? Thêm vào đó, Hà Nội cũng nên học hỏi thêm kinh nghiệm ở những nơi khác, chọn lọc, bổ sung cho phù hợp để cộng đồng dân cư có thể thực hiện. Ông Tiến đề xuất, ở các khu vực công cộng, cần đưa tiêu chí bảo vệ môi trường vào trong hệ thống quy tắc ứng xử. Bên cạnh việc đưa ra mức xử phạt cao với những hành vi ảnh hưởng đến môi trường như xả rác, phóng uế bừa bãi, cần đánh vào lòng tự trọng của người dân.
Trưởng phòng Văn hóa quận Tây Hồ, ông Vũ Hoài Phương cho rằng, từ xa xưa mỗi làng có hương ước và người dân đều phải tuân theo. Hiện nay, cộng đồng dân cư đã được mở rộng, song chúng ta vẫn nên lấy hương ước là quy tắc chung, sau đó bổ sung thêm những quy tắc mới cho phù hợp thời đại mới. Quy tắc dành cho người bản địa, và nếu người bản địa nghiêm, mẫu mực thì ý thức của người dân khác đến thủ đô cũng sẽ điều chỉnh theo. Tuy nhiên, theo ông Phương, hệ thống quy tắc ứng xử cần có những tiêu chí cụ thể, kèm theo chế tài xử phạt cụ thể thì hệ thống quy tắc này mới có thể phát huy tác dụng.
Theo PGS. TS. Phạm Quang Long - Giám đốc Sở VH,TT&DL Hà Nội, hội thảo này nhằm đúc kết các ý kiến, xây dựng những quy định cụ thể, đơn giản, dễ thực hiện nhưng lại cơ bản, thiết thực, vừa đảm bảo được quyền của mỗi công dân nhưng cũng làm rõ được nghĩa vụ của mỗi cá nhân trước cộng đồng, xã hội.
Tuy nhiên, ông Long cũng cho rằng, việc xây dựng những nguyên tắc ứng xử không có nghĩa là chúng ta bắt đầu từ số không, xây dựng mới toàn bộ những quy tắc đó, mà đúc kết từ những quy tắc mang tính truyền thống, kết hợp với việc điều chỉnh, bổ sung, xây mới phù hợp với nhu cầu của đời sống. Trên cơ sở ý kiến đóng góp của các chuyên gia văn hóa, xã hội, Sở VH,TT&DL Hà Nội sẽ xây dựng đề án “Quy tắc ứng xử trong cơ quan, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư và nơi công cộng”, nhằm thay đổi hình ảnh người Hà Nội thanh lịch, văn minh. Dự kiến, đề án lấy ý kiến người dân vào cuối năm sau và triển khai thí điểm năm 2014.
Phương Hà