Độc đáo Tết té nước của dân tộc Lào ở Điện Biên

Tết té nước gắn với quá trình định cư, lập bản, được người dân tộc Lào ở bản Na Sang 1 gìn giữ, bảo tồn từ hàng chục năm qua. Từ năm 2015, Tết té nước đã được các cấp chính quyền địa phương và nhân dân trong bản phục dựng nguyên bản, tổ chức vào đúng thời điểm Tết truyền thống của người Lào nhằm góp phần tái hiện lại yếu tố văn hóa truyền thống và trở thành nếp sống, phong tục của người dân nơi đây. Tết té nước với các hoạt động chính là cúng bản, cúng tổ tiên, ông bà nhưng cốt lõi là tống tiễn mùa khô, tẩy rửa những điều xui xẻo trong năm cũ cho bản làng, cầu mong mưa thuận gió hòa, vạn vật sinh sôi, phát triển, mùa màng bội thu, bản làng bình yên, mọi người dồi dào sức khỏe, gặp nhiều may mắn trong năm tiếp theo. Dịp diễn ra Tết té nước, nhân dân trong bản sẽ có cơ hội sáng tạo, thể hiện những trò chơi, những điệu dân vũ truyền thống trong không gian văn hóa bản địa của dân tộc mình. 

Ngay từ sáng sớm, khi cộng đồng dân tộc Lào ở bản Na Sang 1 và du khách trong, ngoài tỉnh tề tựu đông đủ tại bãi đất rộng ngay cạnh suối Nậm Núa thì các nghi thức, lễ thức cúng tế thần linh của phần Lễ sẽ diễn ra. Trong suốt quá trình làm lễ, bà mo, già làng, trưởng bản và người uy tín cùng đội nghi lễ sẽ cầu khấn, vẩy nước thơm và buộc chỉ cổ tay cho mọi người để cầu may, chúc phúc cho một năm mới bình an, không ai ốm đau bệnh tật, mùa màng bội thu, vạn vật sinh sôi, phát triển. 

Trong phần Hội, sẽ diễn ra những hoạt động bắt nguồn từ cuộc sống lao động sản xuất, chinh phục tự nhiên, chống thiên tai địch họa, bảo vệ mùa màng, bảo vệ cuộc sống yên vui, hạnh phúc của cộng đồng như: Tấu phắc sá - táu lasa (rùa ấp trứng), xưa khốp mu (hổ vồ lợn), ngù kin khiết (rắn bắt ngóe), phăn viêng (múa bắt chân bắt đầu), Pít mắc tanh (hái dưa chín)... Đặc biệt là hoạt động nghi thức xin nước mưa (só nặm phạ phốn), xin ban lộc diễn ra tại mỗi gia đình thu hút hàng trăm người trong không khí vui tươi, phấn khởi. Sau nghi thức dâng tế lễ vật, cúng mời thần suối hưởng lễ cùng bản làng người dân và du khách sẽ cùng nhau té nước suối lên người nhau để cầu mong thời tiết diễn biến trong năm mới thuận lợi, bản làng gặp được nhiều may mắn hơn.  

Bà mo Lường Sao May, của bản Na Sang 1, xã Núa Ngam, huyện Điện Biên cho biết: Tết té nước là một niềm tự hào của người dân tộc Lào bản Na Sang. Thông qua Tết té nước, cộng đồng dân bản chúng tôi muốn quảng bá đến mọi cộng đồng dân tộc trong tỉnh và du khách gần xa biết đến mảnh đất, thiên nhiên vùng đất nơi chúng tôi sinh sống, đặc biệt là nét đẹp nét văn hóa độc đáo của cộng đồng người Lào chúng tôi.

Bà Phạm Minh Châu, Trưởng Phòng Văn hóa Thông tin huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên cho biết: Tết té nước đã góp phần khẳng định quá trình tồn tại, phát triển của cộng đồng dân tộc Lào trên địa bàn, gắn với tín ngưỡng tâm linh của cộng đồng, mang đậm triết lý nhân sinh. Đến bản Na Sang vào dịp diễn ra Tết té nước, du khách sẽ được trải nghiệm, hòa mình trong những nghi thức truyền thống của không gian văn hóa đậm sắc màu dân gian của các trò chơi. Lễ Té nước của dân tộc Lào là tiềm năng để phát triển du lịch của huyện Điện Biên và tỉnh Điện Biên.

Tết té nước của người Lào ở bản Na Sang 1 (xã Núa Ngam, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2017. Với Tết té nước, đến nay, tỉnh Điện Biên đã có 8 di sản được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.