Là di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia được xếp hạng năm 2008, nhưng hiện nay di tích Nước Là (thôn 1, xã Trà Mai, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam) đang bị xâm hại nghiêm trọng sau khi huyện Nam Trà My cho phép cày ủi mở đường trong khu vực đã được khoanh vùng bảo vệ, vi phạm nghiêm trọng Luật Di sản.
|
 Khu vực bảo vệ Khu di tích Nước Là bị đào xới nham nhở.
|
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, Nước Là là nơi đứng chân của nhiều cơ quan, ban ngành của Khu ủy V. Tại đây, các đồng chí lãnh đạo Khu ủy đã sáng suốt chỉ đạo quân và dân ta lập nên những chiến công hiển hách trên chiến trường Khu V, góp phần quan trọng làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975.
Năm 2008, di tích được công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia và được khoanh vùng bảo vệ là 271.195 m2. Trong đó, khu vực bảo vệ I bao gồm những di tích như Nhà làm việc đồng chí Võ Chí Công; Cơ quan Bộ tư lệnh Khu V; Văn phòng Khu ủy; Ban Quân sự khu V; Phòng họp thường vụ… Khu vực bảo vệ II bao gồm những công trình ít quan trọng hơn về mặt lịch sử.
Ngày 9/3/2012, UBND huyện Nam Trà My đã quyết định cho mở tuyến đường Tây Tắc Pỏ với chiều dài hơn 3 km. Theo quyết định trên thì bình đồ thiết kế dựa trên cơ sở bám theo sườn núi và đường mòn cũ hiện có, cắt qua các sông suối, đảm bảo bán kính tối thiểu cho phép. Tuy nhiên, khi thực hiện, đơn vị thi công đã cày ủi, san lấp mặt bằng, xâm phạm vào khu vực bảo vệ I và II của di tich Nước Là với độ dài 328 m. Cụ thể, đoạn đường chạy qua khu vực I là 190 m và khu vực II là 138 m. Ông Phan Văn Cẩm, Giám đốc Trung tâm bảo tồn di tích tỉnh Quảng Nam cho biết: "Chúng tôi đã cử cán bộ đi thực tế và đưa theo máy định vị để đo đạc. Qua kiểm tra thì phát hiện việc cày ủi xâm hại đến di tích với diện tích khoảng hơn 33.000 m2. Là đơn vị chuyên môn về di tích nhưng đến giờ chúng tôi không nhận được văn bản hay thông báo gì về việc UBND huyện Nam Trà My cho giải phóng tuyến đi qua di tích cấp quốc gia này".
Trước thực trạng di tích bị xâm hại, ngày 21/3, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam đã có văn bản gửi UBND tỉnh Quảng Nam đề nghị đình chỉ việc cày ủi, mở đường trong khu vực bảo vệ di tích Nước Là - Nam Trà My. Ông Hồ Xuân Tịnh, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam cho biết: Điều 32 Luật Di sản Văn hóa được sửa đổi bổ sung năm 2009, có quy định: “Các khu vực bảo vệ phải được bảo vệ nguyên trạng về mặt bằng và không gian. Việc xây dựng các công trình trong khu vực bảo vệ di tích phải được sự đồng ý của người có thẩm quyền xếp hạng di tích đó”. Việc thi công công trình trên khi chưa có ý kiến thống nhất của UBND tỉnh và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch là trái với quy định của Luật Di sản văn hóa. Phạm vi cày ủi tuy chưa ảnh hưởng trực tiếp đến các yếu tố gốc cấu thành di tích như: nền nhà làm việc của đồng chí Bí thư Khu ủy; nền Văn phòng Khu ủy; nền Hội trường… nhưng đã ảnh hưởng đến cảnh quan thiên nhiên và môi trường, sinh thái của di tích.
Các cơ quan chức năng của tỉnh Quảng Nam cần sớm vào cuộc, để đảm bảo sự an toàn cho di tích có ý nghĩa quan trọng này.
Bài và ảnh: Nguyễn Sơn